Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
320071		Osmanlı maliyesinde süreklilik ve değişim: Rüsûmât emâneti / Continuity and change in the Ottoman finance: Rüsumat emaneti Yazar:ASLİHAN NAKİBOĞLU Danışman: PROF. DR. HATİCE NEŞE ERİM Yer Bilgisi: Kocaeli Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / İktisat Ana Bilim Dalı / İktisat Politikası Bilim Dalı Konu:Ekonomi = Economics ; Maliye = Finance ; Tarih = History Dizin:Değişim = Change ; Ekonomi = Economy ; Finans = Finance ; Gümrükler = Customs ; Maliye Bakanlığı = Ministry of Finance ; Osmanlı Devleti = Ottoman State ; Osmanlı tarihi = Ottoman history ; Rüsumat Emaneti = Rüsumat Emaneti	Onaylandı Doktora Türkçe 2011 382 s.
Tanzîmât Osmanlı maliye tarihi açısından önceki dönemlere göre farklı özellikler taşıyan bir yeniden düzenlenme dönemi olmuştur. İmparatorluğun devlet yapısı Tanzîmât hareketinden önemli ölçüde etkilendiği için oluşturulan yeni kurumlar geleneksel Osmanlı İmparatorluğu teşkilatında önemli bir değişim meydana getirmiştir. İmparatorlukta devlet işlerinin görüldüğü en üst makam olan Dîvân-ı Hümâyun, zamanla toplanma ve danışma niteliğini kaybederek, II. Mahmut döneminde kaldırılmış, yerini Avrupa örneğine göre kurulan nezâretler almıştır.Maliye nezâreti kurulan bu ilk nezâretler arasında yerini almıştır. Böylece bakanlıklar esasına dayalı merkezi yönetim birimlerinin de temelleri atılmıştır. 1840 yılı sonrasında maliye nezâreti, mali idarenin tek sorumlusu haline gelmiş ve devletin bütün gelir ve giderlerini tek elden idare etme süreci başlamıştır. Maliye nezâretinin kurulmasındaki temel amaç, çoklu hazine yapısına son vererek imparatorluğun gelir ve gider kaynaklarının mümkün olduğunca tek hazinede toplanmasını sağlamak olmuştur. Bu amacın arkasındaki temel düşünce ise taşrada yolsuzlukların ve problemlerin önüne geçerek vergi gelirlerini artırmaktı. Merkezileşmenin temel hedefi ise kurumsal yenilikleri imparatorluğun tümünde uygulama isteğidir.?Osmanlı Maliyesinde Süreklilik ve Değişim: Rüsûmât Emâneti? isimli çalışmada amaç, Osmanlı imparatorluğunda merkezileşme yolunda gerçekleştirilen düzenlemeler çerçevesinde, maliye nezâretinden bağımsız bir rüsûmât idaresinin kurulma aşamalarını gözler önüne sermektir. Böyle bir çalışmayı seçmemizin nedeni, gümrüklerin mukataa olarak örgütlendiği döneme ait özgün gümrük çalışmaları bulunmasına rağmen 19. Yüzyılda merkezileşme sürecinde Osmanlı gümrük teşkilatına dair bir araştırmanın bulunmamasıdır. Çalışmanın sonucunda, gümrüklerdeki merkezileşme operasyonunun 19. Yüzyılın sonunda başarıyla gerçekleştirilmiş olduğu görülmüştür.Anahtar Kelimeler: Osmanlı İmparatorluğu, Rüsûmât Emâneti (Gümrük), Süreklilik, Değişim.
Tanzîmât, has emerged as a re-arranging period which carries different features; comparing to previous periods in Ottoman history of finance. The state structure of the Empire was definitely affected by the Tanzîmât reforms and these changes leaded new institutions which transformed traditional organization structure of Ottoman Empire. The superior institution which is responsible for all state affairs; Divan-ı Hümayun, had lost its assembling and consulting characteristics, and was eliminated by Mahmut II, and replaced by ministriel units as in European contemparies.Ministry of Finance is one of the ministries established. That also leaded the way for ministry oriented centralised administration for the state. After 1840, Ministry of Finance became the sole authority for finance management. Besides, all the incomes and expenses of the state were administrated through the Ministry alone. The purpose for establishing the Ministry of Finance, was to end the multi-treasurial structure of the Empire?s finance structure and to collect the resources of income and expense under the one and only treasury. The essence of this transformation was to prevent the bribe at the provences and so, to increase the tax incomes. The real aim of the centralization was the willingness to implement the institutional reforms throughout the whole Empire.The purpose of this study, is to reveal the stages of the foundation of an independent customs (rüsûmât emâneti) from ministry of defence under the framework of the re-organization of the Ottoman empire for centralisation aims. The reason for this study, is the lackness of a study regarding the 19th century Ottoman Custom Organization during the process of centralization, although original custom studies exist for the periods that customs were organized as financial units (mukataa). Last but not least, this study showed that the aim of centralising the customs was achieved succesfully by the end of 19th century.Keywords: Customs, Change, Continuity, Ottoman Empire.