Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
138800		Akhisar kent merkezine yönelik çevre araştırması / A Study on the historical environment in the city center of Akhisar Yazar:HATİCE SENEM DOYDUK Danışman: YRD. DOÇ. DR. EMEL KAYIN Yer Bilgisi: Dokuz Eylül Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Restorasyon Ana Bilim Dalı Konu:Mimarlık = Architecture Dizin:	Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2003 231 s.
Bu çalışma kapsamında Akhisar İlçesi'nin kent merkezinde yer alan tarihi çevre incelenmiştir. Kentin tarihsel - kültürel gelişimi ile, kentsel dokuyu oluşturan yapılar belgelenmiş; geleneksel ticaret bölgesinin korunarak geliştirilmesi için öneriler sunulmuştur. Akhisar İlçesi, Ege Bölgesi'nde; Manisa îli'nin 52 km. kuzeyinde bulunmaktadır. Kentin geçim kaynağı, tarih boyunca tarıma dayalı olmuştur. Verimli topraklara sahip olması ve ana yolların üzerinde konumlanması nedeniyle ticaret, her dönem canlılığım korumuştur. Bu etkenler; Akhisar kent dokusunun gelişiminde belirleyici olmuşlardır. Antik Dönem' de, kalabalık nüfusu ve zenginliği ile Lydia'nın önemli bir kenti olan Akhisar; Thyateira adım taşımaktadır. Bizans Dönemi'nde; Batı Anadolu'da Hıristiyanlığın yayıldığı ilk yedi şehirden biridir. Bizans Prensi Theodor'un yaptırdığı kaleden dolayı kente, ak - kule anlamına gelen Aspro - Kastro denmiştir. 1300'lerin başında Saruhanoğullan'mn egemenliğine geçen kent, sancağın önemli kazalarından biri olduğu halde, bu dönemde çok az sayıda eser yapılmıştır. Osmanlı hakimiyetine 14. yüzyılda girmiş, 16. ve 17. yüzyıllarda; dokumaları, üzüm şarapları ve zeytinciliği ile gelişme göstermiştir. Bu yüzyıllarda, kent yakınlarında ticari amaçlı bahçeciliğin yayılması, gayrimüslim akınına yol açmış ve bu göçler demografik gelişmeyi sağlamıştır. 18. yüzyılda İzmir'in ticari gelişiminden Akhisar da etkilenmiş, büyük merkezlere pamuk ve pamuk ipliği ithal eder duruma gelmiştir. 18. ve 19. yüzyıllarda Saruhan Sancağı'nın önemli bir kazası olarak varlığım sürdürmüş, 19. yüzyılın son yıllarında tütüncülüğün gelişmesi ile, Akhisar yeni bir döneme girmiştir. Kurtuluş Savaşı'nda Yunanlılar tarafından işgal edilen Akhisar, savaşın bitiminden sonra Manisa'ya bağlı bir ilçe merkezi olarak varlığım sürdürmüştür.II Akhisar'da bulunup, tarihsel nitelik taşıyan yapılar kent merkezinde yoğunlaşmaktadır. Merkezin batı yönünde yer alan yapıların çoğu korunamayarak yok olmuştur. Bu bölgede Antik Dönem' e ait çok sayıda kalıntı bulunmuş, ancak yakın çevredeki yoğun yapılaşma nedeni ile gerekli araştırma kazılan yapılamamıştır. Kent merkezinin doğusundaki yapı adalarının biçimlenişi ve içinde bulunan yapı tipleri ile daha özellikli bir bölgedir. Bölgede çok sayıda anıtsal yapı bulunup bunların büyük bölümünü Osmanlı Dönemi'ne tarihlenen camiler oluşturmaktadır. Camiler, yakın çevresi ile bir doku oluşturmayarak konut alanlarına yayılmışlardır. Bu alanda yer alan ticaret merkezi, içerdiği tarihsel nitelikli yapıların sayısının çokluğu ve kentin ticaret kültürünü yansıtmasından dolayı kentin en özellikli bölgesidir. Kentte bulunan iki külliye ve bu külliyeleri oluşturan cami, hamam ve han yapılan da ticaret merkezinde yer almakta ve merkezin iki ucunda konumlanmaktadır. Ticari dokuyu oluşturan çarşı içindeki dükkan ve han yapılan; yapılan ekler ve yapıların özelliklerini kaybetmesine yol açan yanlış fonksiyonlar verilmesi ile, yok olma sürecine girmişlerdir. Tarihi dokudaki ticaret hayatı canlılığım korurken, bu yapılar doku içinde algılanamaz hale gelmiştir. Önemli bir yıkıma uğrayan ve koruma önlemlerinin yetersiz kaldığı bölgede; meydanlar işlevlerini yitirmiş, trafik akışının sağlandığı boş alanlara dönüşmüştür. Kent yaşamında büyük önem taşıyan bu boşlukların düzenlenmesi ve yapılann restore edilerek iyileştirilmesi gerekmektedir. Bu çalışma ile korumacılığın ilk aşaması olan yapılann belgelenmesinin ardından, incelenen yapılann günümüzdeki sorardan saptanarak koruma önerileri geliştirilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda tezin giriş bölümünde çalışmanın amaç, kapsam ve yöntemi açıklanmıştır. 2. bölümde; kentin konumu ve ulaşım durumu ile fiziksel - ekonomik ve sosyal yapısının tanımlanması, 3. bölümde; doku oluşumunu etkileyen tarihsel süreç, 4. bölümde; kent merkezinde yer alan geleneksel dokunun gelişiminin incelenmesi, 5. bölümde; kent merkezine getirilen koruma önerilerine yer verilmiştir. Çalışma alanında bulunan Osmanlı Dönemi yapılanndan San Ahmet Paşa Külliyesi'ne ait yapılann, mevcut durumlarının analizleri ve yapılar grubu ile birlikte yakın çevresine ait iyileştirme önerileri, 6. bölümde geliştirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Tarihi Çevre Koruma, Akhisar, Ticaret Yapılan
In this scope of this study, the historical environment in the center of the town of Akhisar has been examined. Historical and cultural development of the town and the buildings forming the urban pattern have been documented; proposals for preserving and developing the historical bazaar in the center have been presented. Akhisar is located 52 km away from the north of Manisa. The source of living of town has always been based on agriculture during history. Because it has fertile lands and is located on the main roads trade has kept its liveliness in every period. These factors have been a specifying quality on the development of the urban pattern of Akhisar. In Ancient Times, Akhisar, an important town of Lydia due to its crowded population and wealth was called as Thyateira. During Byzantine Period, it's one of the first seven cities where Christianity began to spread out in the West Anatolia. Because of the castle built by Theador, the Prince of Byzantine this town was called as Aspro-Kastro which means white tower. Although the town was one of the important places of the country entering under the domination of Saruhanoğullan, very few number of works of art were built at the beginning of 1300s. It was under the domination of the Ottoman Empire in the 14th century, in the 16th and the 17th centuries it showed a development by its weaving, grape wines and the work of oil growing. In these centuries the spreading of gardening with the aim of the trading near the town caused the stream of non-Muslims and these migrations supplied the demographic development. In the 18 century, Akhisar also was influenced by the trading development of Izmir and it reached a position in which it could develop cotton and cotton thread to the trade centers. In the 18th and 19th centuries, it maintained its presence as an important place of Saruhan Country. In the last few years of the 19th century, with the development of the work ofIV tobacco growing, Akhisar entered a new period. Akhisar which was occupied by the Greeks in the War of Liberation, maintained its presence as a town center connected to Manisa after the war. The buildings which exist in Akhisar, having historical character have concentrated in the town center. Most of the buildings located in the west side of the center ceased to exist as they could not be preserved. In this region, a lot of ruins belonging to the Ancient Times were found, but because of the density of buildings in near environment the necessary excavations of research could not be done. With the shaping of the block of buildings in the east of the town center and the types of buildings that are inside the town, it's a more special featured region. In the region, there are several monumental buildings most of which are the mosques, assumed to be belonging to the Ottoman Period. The mosques do not form a pattern with its environment, but spread out to the areas on which houses are located. Because of the abundance of the number of buildings, having historical character, that it has and it reflects its trade culture, the trade center taking place in this region is the most featured region of town. Two Kulliyes and mosques forming these complex of buildings located in town and also Turkish baths and han take place in the trade center and are located at the two ends of the center. Because of the patching up and the act of giving wrong functions causing these buildings to lose their features, the stores and hans in bazaar forming trading pattern entered the period of becoming extinct. While trading life in historical pattern kept its liveliness, these buildings became non-perceptible in this pattern. In the region which had an important demolition and where the precautions of preservation were not enough, the public squares lost their functions and turned into the empty areas where the traffic flowed. It's necessary that these empty areas, having great importance in the life of town should be arranged and improved by restoring. With this study, after proving the buildings which is the first stage of preserving, proposals of preservation were developed by determining the problems that the buildings examined have nowadays. In this context, the aim of the study, its content and method have been explained in the introduction part of the thesis. In the 2nd part; the definition of the position of town, its transportation, its physical-economical and social structure, inthe 3rd part; the historical period influencing the formation of pattern, in the 4th part; the examination of the development of the urban pattern, in the 5th part; the proposals of preservation brought to the entire town were given place. The buildings belonging to the Külliye of San Ahmet Pasa which is one of the buildings of Ottoman Period in the study area, the analysis of their present situations and the proposals of improvements about its near environment with the group of buildings were improved in part 6.Key Words: Preserving the Historical Environment, Akhisar, Trade Buildings