Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
398126		The concept of illusion from design's perspective: A study on optical illusions in product design / Tasarım bakış açısından yanılsama kavramı: Ürün tasarımında optik yanılsamalar üzerine bir çalışma Yazar:SİNA JAHANGİRİ Danışman: YRD. DOÇ. DR. FATMA PINAR YALÇIN Yer Bilgisi: İstanbul Teknik Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Endüstri Ürünleri Tasarımı Ana Bilim Dalı Konu:Endüstri Ürünleri Tasarımı = Industrial Design Dizin:	Onaylandı Yüksek Lisans İngilizce 2015 129 s.
Beş duyu organı ile ortaya çıkan sezgisel güç ve algı arasındaki etki İllüzyon kavramı ile açıklanır. İnsanlar genellikle, illüzyonu bir sihir, hobi veya psikolojik olarak edindikleri tecrübe olarak dile getirirler. Ancak, bu kavramın hayatımıza kattığı anlam ve bütünlük çok daha etkilidir ve çok daha önemli konularda karşımıza çıkabilmektedir. En önemli kullanım alanı, kamuflaj yapabilme imkanı bulabildiğimiz doğal çevredir. Bu doğal çevrede kamuflaj olarak yaratılan illüzyonlar o kadar önemlidir ki ölüm ve yaşam arasındaki ayrıt edici etkiyi ortaya koyarlar. Çevremizde birçok çeşit illüzyonla karşılaşmamız mümkünken insanlar sadece genel olarak görsel illüzyonun farkında olmalarına rağmen her duyu organımıza hitap edebilecek illüzyonlarla karşılaşabiliriz. Örnek verecek olursak; dokunarak, duyarak, kokusu ve tadını alarak farkına varabileceğimiz illüzyonlar da mevcuttur. Eski çağlardan beri İllüzyon, insanların merakını uyandıran ve ilgisini çeken bir alan olmuştur. Bu sebeple, tarihten beri insanların hayatında önemli bir yer tutan bu konudan yola çıkarak İllüzyon ve Tasarım konuları üzerinde çalışmaya karar verildi. Fakat, daha sonra konunun planlamasına yönelik "zihinsel harita (mind-mapping)" ortaya konulmaya başlandığında, yapılmaya karar verilen bu alanın çok geniş bir perspektife sahip olması nedeniyle, konu sınırlaması yapılmasına karar verildi. Genel olarak zihinsel harita yöntemi, düşünceleri sınıflandırabilen, problem çözmede araç olarak kullanılabilen ve bilgileri görsel olarak organize edebilen bir yöntemdir. Bu sebeple çalışmamızı, "ürün tasarımı" ve "görsel illüzyon" konuları çerçevesinde sınırlandırdık. Diğer taraftan, bu sınırlamanın bir başka nedeni de, beş duyu organımız içerisinde görsel yeteneğimizin diğer duyu organlarımıza göre algılama gücünün yüksek olmasıdır. Zihinsel harita yöntemi aynı zamanda bölüm başlıklarının belirlenmesinde önemli rol oynamıştır. Çalışmanın literatür bölümünde öncelikli olarak daha geniş bir perspektiften bakabilmek adına illüzyonun tarihi ele alınmış ve görsel ilüzyonun tanımı yapılmıştır. Konumuzun ana temasının görsel illüzyon olması sebebiyle göz anatomisinin önemi anlaşılmış ve bu alanda açıklamalarda bulunulmuştur. Dolayısıyla gözün anatomisi ve görsel illüzyona sebep olabilecek bileşenleri hakkında bilgilendirmeler yapılmıştır. Daha sonra görsel vizyon ve görsel illüzyon arasındaki ilişkiyi anlamlandıran renkli vizyon, binoküler vizyon, uzaklık ve büyüklük algısı, stereoskopik vizyon ve derinlik algısı ele alınmıştır. Renkli vizyonun açıklaması yapılırken ilk önce renk kavramının tanımı yapılmış ve görüş alanımızı oluşturan dalgaboyundan bahsedilmiştir. Binoküler vizyon, iki gözün kullanımı sağlayan görüş açısıdır ve bu görüş açısı sebebiyle insanın üç boyutlu görebilme yeteğinden bahsedilmiştir. Diğer taraftan, uzaklık ve derinlik algısının görsel illüzyona nasıl dahil edilebileceğinden bahsedilmiştir. Stereoskopik vizyon ve derinlik algısı başlığı altında üç boyutlu algının televizyon, sinema ve fotoğraf insanlara aktarılmasını gerektiren yöntemler açıklanmıştır. Sonraki aşamada görsel illüzyon çeşitleri ele alınmıştır. Farklı kaynaklarda illüzyon çeşitlemeleri değişik şekillerde ele alınmakla birlikte, çalışma alanımızın perspektifini oluştururken yararlanılan kaynaklarda ortak olan illüzyonun üç çeşidi dikkate alınmıştır. Bunlar, fizyolojik illüzyon, kavramsal illüzyon, fiziksel illüzyondur. Fizyolojik illüzyonda adından da anlaşılacağı gibi illüzyonun algı sebebi, insanın sahip olduğu organlardır. Tez çalışmasında da bütün organları kapsamamakla birlikte göz, gözün bileşenleri ve beyin aracılığıyla sağlanan illüzyonlar üzerine odaklanılmıştır. "Renk ve konstrat" ve "After-image illüzyon" kavramları fizyolojik illüzyon olarak ele alınmıştır. Kavramsal illüzyonda, görsel illüzyon ile geçmiş bilgi ve yaşanan tecrübeleri arasındaki ilişkiden bahsedilir. Kavrmasal illüzyon, en az iki algı alanı bulunan ambiguous (belirsiz) illüzyon, sanal ve gerçek arasındaki algıyı anlatan distorting (biçimi bozulmuş) illüzyon, imkansız görsellerle ilgili paradoks illüzyon, birden fazla parçaların birleşimi sonucu var olmayan şekillerin algılanmasına sebep olan fiction (kurgu) illüzyon olarak dört başlık altında incelenmiştir. Fiziksel illüzyon da ise, fiziksel kurallar sebebiyle ortaya çıkan (gökkuşağı ve serap gibi) algısal süreç ele alınmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümü "illüzyon ve tasarım" başlığında ele alınmıştır. Bu başlık içerisinde genel olarak, görsel illüzyonu nasıl ve hangi yöntemlerle kullanabileceğimize değinilmiştir. İlk olarak, doğada görsel illüzyonun, kamuflaj yöntemi ile nasıl kullanılabileceğine değindikten sonra sanatsal eserlerinde ve mimarların bina tasarımlarında kullandıkları görsel illüzyonlara yer verilmiştir. Bu bölümde, ürün tasarımı ve illüzyon arasındaki ilişkiden bahsedilmiş, daha sonra, görsel illüzyonun endüstriyel tasarım içerisindeki yeri ve önemi örneklerle anlatılmaya çalışılmıştır. Henüz illüzyonun ürün tasarımı içerisinde geniş bir yer bulamamasına ragmen, bazı tasarımcılar ürün tasarımlarına illüzyonu dahil etmeye çalışmaktadırlar. Ele alınan örneklerden yola çıkarak söylenebilir ki; görsel illüzyonu bir ürüne dahil etmek isteyen tasarımcı üç yaklaşım kullanabilir. Birinci yaklaşım (Appropriation of illusion in design), önceden var olan illüzyonu direkt olarak tasarıma dahil etmektir. İkinci yaklaşım (Design inspired by illusion), daha önce yaratılmış bir illüzyon tekniğinden ilham alarak yeni bir ürün tasarlamaktır. Diğer yaklaşım ise (Design creating an illusion); tasarımın kendi başına bir illüzyon olarak ortaya çıkmasıdır. Elde edilen diğer bir sonuç da, tasarımcılar illüzyonlu ürünleri kullanıcıların ilgisini çekmek ve ortaya çıkan illüzyon tekniğinin farkında olan kullanıcıların tecrübesini paylaşmaktır. Bu üç yaklaşıma değinilirken daha önce illüzyon kullanılarak tasarlanan ürünlere yer verilmiş ve analiz edilmiştir. Tez çalışması yapılırken, görsel illüzyonu bir ürüne dahil etmek için kullanılacak olan üç yaklaşımı test etmek ve aynı zamanda diğer tasarımcıların bu üç yaklaşım ve tez çalışamamı yürütürken sorduğum araştırma soruları (İllüzyon ve Tasarım konulu araştırma neden önemli? Tasarımlar illüzyonu neden tasarımlarına dahil etmektedir? Tasarımcılar illüzyonu nasıl tasarımlarına dahil etmektedirler?) hakkındaki görüşlerini analiz edebilmek için kısa bir antek yapılmıştır. Anket katılımcıları, 23-33 yaş aralığında, Endüstriyel Tasarım ve Mimarlik alanında yüksek lisans ve doktora eğitimi gören 10 öğrenci olarak belirlenmiştir. Anket, iki bölüm olarak hazırlanmıştır. Birinci bölümde, içersinde illüzyon barındıran ürünler ayrı ayrı 12 adet kart olarak hazırlanmış ve katılımcılardan bu kartları kategorize edilen üç yaklaşım (1. Appropriation of illusion in design, 2. Design inspired by illusion, 3. Design creating an illusion) içerisinde sınıflandırılması istenmiştir. Anketin ikinci bölümünde, katılımcılara cevaplamaları için, ayrı ürünler üzerinden 4 adet soru sorulmuştur. Birinci soruda belirli ürünü hangi yaklaşım içerisinde sınıflandırdıkları, ikinci soruda ürünü neden bu yaklaşım içerisinde kategorize ettikleri, üçüncü soruda tasarımcının ürün üzerindeki illüzyonu neden kullandığı, dördüncü soruda üründe kullanılan illüzyonun negatif ve pozitif yönleri sorulmuştur. Sonuç olarak, katılımcıların cevapları ortak bir tabloda toplanmış ve analiz edilmiştir. Literatür taraması yaptığımız bölümde, kaynak kitaplardan derlenen görsel illüzyon ve buna bağlı değişik yöntemler anlatılmaktadır. Ayrıca, yeni yayınlanmış araştırma ve gazete makaleleri, güncel bilgi ve görselleri barındırmaları sebebiyle Internet sayfaları kaynak olarak kullanılmıştır. Çalışma içerisinde yer verilen örnek numuneler, ünlü tasarımcıların ve şirketlerin direkt web sayfalarına girerek alınmış ve çalışmamızla ilgili anahtar kelimeler vasıtasıyla yaygın kullanılan arama motorları sayesinde elde edilmiştir. Bu çalışama içerisinde İllüzyon konusu "görsel illüzyon" ile sınırlanmış olup, ilerde bu konu üzerine yapılmak istenen çalışmaların da diğer duyu organlarımız ve illüzyon arasındaki ilişki ele alınarak yapılması tavsiye edilmektedir. Diğer taraftan tez çalışmamızda yer verilen ürün tasarımı dışında ambalaj, sosyal ve güvenlik tasarımları gibi çalışma alanları da oluşturulabilir. Ayrıca, teorik temelli yazılan bu tez dışında, pratik yöntemler kullanılarak da araştırmalar yapılabilir ve yeni teknoloji bilgisayar ile 3D programlar bu çalışmalara yardımcı olabilir.
The word 'Illusion' can be defined as an effect between what our sensory system receives and what our brain interprets about that phenomenon. People mostly think about illusion as a magic, hobby or a psychological experience but it could have more usage that is important too. The most important application of illusion can be found in nature as camouflage, which can also mean the distinction between life and death. Although, the most known illusion among society is optical illusions, it could occur due all of human senses; as well as, tactile illusion, hearing illusion, smell and taste illusion. The field of illusion is very popular and attractive since the ancient times and people have always wondered about the perception received from an illusion. Therefore, at the beginning, it has been decided to have a research in the field illusion and design; while, it is been seen that not much studies in design have been done on this topic. after all the concepts that the researcher thought are put out as a mind map it is recognized that the illusion and design is a huge field of study to be fit in a single thesis. Although we have five major senses, but most of the information from our surroundings are received by the eyes, which making the sight an important part of our lives; thus it is purposed to limit the subject of the study to the theme of optical illusion and product design. Generally, this research aims to find the relation between the optical illusion and the product design. The literature review chapter (second chapter), introduces the nature of optical illusion and discuss the different types of it, which were gathered from books that most of them could be assume as reference books, as well as the most of the recently published research papers, literature and newspaper articles which were found via Internet search to receive the updated data. The chapter of 'illusion and design' (third chapter) is demonstrating the application of optical illusion in products and other designs. At first, a few examples about usage of illusion illustrated by exemplifying camouflage in nature, some masterpieces in art and a few buildings in architecture to see the other usage of optical illusion. Then in the second part, the field of optical illusion in the industrial design is analyzed by given samples. In this part, a model suggestion is made to classify the relationship between optical illusion and product design; designers may use three techniques to apply optical illusion to their products that include, 'Appropriation of illusion in design', 'Design inspired by illusion' and 'Design creating an illusion'. Designers can create or use illusion in their products to attract consumers and make them satisfied throughout their experience of usage. The example collection in this study is based on searching the Internet which has been done in two ways; first is directly accessing to the well-known designer and companies' websites and second is using the keywords such as "illusion and product, illusion and design, op-art and etc." in common search engines. For further studies, the illusion from other senses including, auditory illusion, tactile illusion, tasting and smelling illusion can be a good topic to research not only in product design but also, in the other aspects of design such as safety, packaging, marketing and social design. Besides, more practice based research options can be considered on the same topics by the aid of new generation computer's 3D programs and 3D printers.