Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
782192		Orta Aras Havzası'nın Demir Çağı kültürleri / Iron Age cultures of the Middle Aras Basin Yazar:ŞÜHEDA ABLAK Danışman: DOÇ. DR. AKIN BİNGÖL Yer Bilgisi: Kafkas Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Ana Bilim Dalı / Eskiçağ Tarihi Bilim Dalı Konu:Tarih = History Dizin:	Onaylandı Doktora Türkçe 2023 168 s.
Orta Aras Havzası, Kafkasya İran ve Anadolu coğrafyalarının kesiştiği alanda olması sebebiyle tarihsel süreçte adı geçen bölgelerle sürekli olarak kültürel, siyasi ve ekonomik etkileşimde bulunmuştur. Bölge coğrafyası ile şekillenen önemli yol ve geçitler, zengin ot ve su kaynakları bölgenin zaman zaman çevre kültürlerin siyasi baskı ve işgallerine maruz kalmasına da yol açmıştır. Bununla birlikte bölgenin kendi dinamikleri ile yoğrulup şekillenerek ortaya çıkmış siyasi yapılar da bulunmaktadır. Yapılan son araştırmalar birçok yeni bilgiye ulaşma imkânı sağladığından, Demir Çağı Kültürlerinin çekirdek alanları, yayılım alanları, ekonomik, siyasi ve kültürel ilişkileri üzerine yeni yorumlamalar yapılmasına ihtiyaç duyulmuştur. MÖ 1273 ile MÖ 330 tarihleri arasını kapsayan bu sürecin Kars, Iğdır ve Doğubayazıt bölümleri zaman zaman farklı Demir Çağı Kültürlerinin egemenlik sahasında kalmıştır. Bu farklılıklar Orta Aras Havzası Coğrafyasının kendi içindeki kırılmaları ile ilgilidir. Güncel çalışmalar bu sürecin Erken Demir Çağı'nın Doğubayazıt ve Iğdır bölgesinde Erikua Krallığı, Kars Bölgesinde Diauehi Krallığı ile şekillendiğini göstermektedir. Orta Demir Çağı'nda ise Doğubayazıt ve Iğdır bölgesinin Urartu ve Erikua Krallığı'nın çekişmesi ile geçtiği anlaşılmaktadır. Orta Demir Çağı'nda Kars bölgesinde Urartu ve Diauehi egemenliği göze çarpmaktadır. Orta Aras Havzası'nın tamamımın Geç Demir Çağı, Porst Urartu-Med ve Pers egemenliği ile şekillenmiştir.
The Middle Aras Basin has had cultural, political, and economic interaction with the mentioned regions in the historical process as it is at the intersection of the Caucasus, Iran and Anatolian geographies. The outstanding roads and passages shaped by the geography of the region, rich grass and water resources have also caused the region to be exposed to political pressures and occupations by the surrounding cultures from time to time. However, there are also political structures which emerged by being kneaded and shaped by the region's own dynamics. As the recent researches provide the opportunity to reach many new information, it is necessary to make new interpretations on the core areas, spreading areas, economic, political, and cultural relations of the Iron Age Cultures. In the process involving the years between 1273 BC and 330 BC; Kars, Iğdır and Doğubayazıt areas remained at times under the sovereignty of different Iron Age Cultures. These differences are related to the breaks of the Middle Aras Basin Geography within itself. Current studies indicate that this process was shaped by the Erikua Kingdom in Doğubayazıt and Iğdır region, and the Diauehi Kingdom in Kars Region of the Early Iron Age. In the Middle Iron Age, it is understood that Doğubayazıt and Iğdır regions were exposed to the conflict between the Kingdom of Urartu and Erikua. In the Middle Iron Age, the sovereignty of Urartu and Diauehi in Kars region stand out. The entire Middle Aras Basin was shaped by the Late Iron Age, Porst Urartu-Med and Persian sovereignty.