Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
447324		Birincil korunmada hava değişkenlerine yönelik erken uyarı modeli / EARLY warning model for weather variables in primary prevention Yazar:BURCU DİLİÜZ DOĞAN Danışman: PROF. DR. PROF. DR. E. DİDEM EVCİ KİRAZ Yer Bilgisi: Adnan Menderes Üniversitesi / Tıp Fakültesi / Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı Konu:Halk Sağlığı = Public Health Dizin:Erken uyarı sistemleri = Early warning systems ; Hava kirliliği = Air pollution ; Hava sıcaklığı = Air temperature ; Ultraviyole ışınlar = Ultraviolet rays ; İklim = Climate ; İklim değişikliği = Climate change ; İklim koşulları = Climatic conditions	Onaylandı Tıpta Uzmanlık Türkçe 2016 224 s.
Amaç: Bu çalışma, hava değişkenleri konusunda toplumu korumak, bilinçlendirmek ve hazırlamak amacı ile "yerel erken uyarı sistemi modeli" geliştirilmesi için planlanmıştır. Belirlenen hava değişkenlerine yönelik sms ve e-mailler ile uyarı ve bilgilendirme mesajları gönderilerek müdahale grubundaki katılımcıların farkındalıkları ve tutum-davranışlarının artacağı öngörülmüştür. Yöntem: Araştırma, Aydın İli Merkez Efeler İlçesi'nde belirlenen müdahale ve kontrol gruplarında, aşırı sıcaklar, yüksek UV indeksi, aşırı hava kirliliği konularında müdahale öncesi ve sonrası farkındalık düzeylerinde yaşanan değişimi belirlemeye yönelik bir müdahale çalışmasıdır. Araştırma Haziran 2014-Ağustos 2016 arasında yapılmıştır. Araştırma örneklemini belirlemek için G-Power kullanılmıştır. d=0,2 güç=0,80 ve %20 yedek alınarak örneklem büyüklüğü 1000 kişi olarak hesaplanmıştır. Müdahale kapsamında: 1- Mesaj serisi, 2- Web sayfası hazırlanmıştır. Bu bağlamda müdahale ve kontrol gruplarının ilk uygulanan anket ile farkındalıkları ve tutum-davranışları tespit edilmiştir. Daha sonra müdahale grubuna, hava sıcaklığı, UV indeksi ve hava kalitesi indeksi için belirlenen eşik değerler olan sırasıyla 27oC, 6 ve 101 değerleri aşıldığında bir yıl süre ile sms ve e-mail ile uyarı ve bilgilendirme mesajları gönderilmiştir. Web sitesi ile de tüm kamuya açık bilgilendirmeler yapılmıştır. Bir yıl sonunda farkındalık ve tutum-davranışlarındaki değişimler tekrar anket yapılarak değerlendirilmiştir. Bulgular: Müdahale grubundan 440, kontrol grubundan 442 kişi olmak üzere toplam 882 kişiye ulaşılmıştır. Katılımcıların ortalama yaşı 41,26±14,64 olarak hesaplanmıştır. Çalışmaya katılanların %55,9'u (n=493) kadın, %44,1'i (n=389) erkektir. Çalışmada 882 katılımcının %60,0'ının (n= 529) hassas gruplardan en az birinde yer aldığı, %40,0'ının (n=353) ise hassas grupta yer almadığı görülmüştür. Katılımcıların %31,9'u (n=281) kendilerinin hassas grupta olduğu, %48,3'ünün (n=426) de hanelerinde yaşayan hassas gruba dahil birey olduğu saptanmıştır. Müdahale öncesinde katılımcıların "Aşırı Sıcaklar", "UV İndeks" ve "Aşırı Hava Kirliliği" deyimlerini duyma durumları sorgulanmıştır. Müdahale sonunda "UV İndeksi" ve "Aşırı Hava Kirliliği" deyimlerini duyma durumları anlamlı olarak artmıştır. Müdahale grubunun müdahale öncesi ve sonrası sıcaklık puanları, UV puanları ve hava kirliliği puanları değerlendirildiğinde anlamlı artış saptanmıştır. Yine müdahale grubunun müdahale öncesi ve sonrası aşırı hava sıcaklığı ile güneşten ve aşırı hava kirliliğinden korunma tutum-davranış puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı olarak arttığı saptanmıştır. Müdahale grubundaki hassas gruba dahil olanların da müdahale öncesi ve sonrası sıcaklık puanları, UV puanları ve hava kirliliği puanları; aşırı hava sıcaklığı ile güneşten ve aşırı hava kirliliğinden korunma tutum-davranış puanları anlamlı olarak artmıştır. Sonuç: Çalışma sonunda belirlenen hava değişkenlerine yönelik eşik değerler aşıldığında gönderilen sms ve e-mail mesajları ile katılımcıların farkındalıkları artış sağlanmıştır. Yapılandırılan "yerel erken uyarı sistemi modeli"nin hava değişkenleri konusunda toplumu bilinçlendirdiği, farkındalıklarını arttığı ve tutum ve davranışlarını olumlu yönde arttığı görülmüştür. Anahtar Kelimeler: İklim Değişikliği, Aşırı Sıcaklar, Hava Kirliliği, Ultraviyole, Erken Uyarı Modeli.
Objective: This study was planned for developing a 'local early warning system model' with the aim of protecting, raising awareness and preparing the public about weather variables. Participants in the intervention group were expected to increase their awareness and attitude-behavior of weather variables with sending sms and e-mails about warning and information messages. Method: the study is an intervention study that determines the changes in the level of awareness before and after the intervention about extreme temperatures, high UV index and excessive air pollution issues in the intervention and control groups that were determined in Efeler central district of Aydın province. The study was performed between June 2014 and August 2016. G-Power analyzes was performed to identify the sample. Sample size was calculated as 1000 person by taking d=0,2 power=0,80 and 20% replacement. Message series and a web page were prepared in the scope of intervention. In that context awareness and attitude-behavior of control and intervention groups were identified with applying the first questionnaire. After the first questionnaire warning and information messages were sent by sms and e-mails for one year when threshold values of 27c, 6 and 101 determined for air temperature, UV index and air quality index respectively , were exceeded. Open informations to public were done by website. At the end of one year, changes in awareness and attitude-behavior were evaluated again by performing a questionnaire. Results : Total 882 person, 440 from the intervention group and 442 from control group, were reached. Average age of participants was 41,26±14,64. 55,9% (n=493) of participants was female and 44,1% (n=389) was male. It was seen that 60% (n=529) of 882 participants was placed in at least one sensitive group and 40% (n=353) was not placed in any sensitive groups. 31,9% (n=281) of participants was in a sensitive group and 48,3% (n=426) had a person in a sensitive group living within their homes. Before the intervention, states of hearing the words 'extreme heat', 'UV index' and 'extreme air pollution' was questioned. After the intervention, states of hearing the words 'UV index' and 'extreme air pollution' were increased significantly. In intervention group a significant increase was found when before and after the intervention points of temperature, UV and air pollution were evaluated. Also before and after the intervention points of extreme air temperature , attitude-behavior of protection from sun and extreme air pollution were increased significantly in intervention group. Before and after the intervention points of temperature, UV, air pollution, extreme air temperature and attitude-behavior of protection form sun and extreme air pollution were increased significantly in sensitive groups of intervention group. Conclusion: At the end of the study awareness of participants was increased by sending sms and e-mail messages when threshold values of air variables, determined before, were exceeded . ıt was seen that local early warning system model had raised awareness and attitude and behavior of the comunity positively. Key words: Climate Change, Extreme Heat, Air Pollution, Ultraviole, Early Warning Model