Tez No İndirme Tez Künye Durumu
391399
Anadolu'da Neolitik Dönemde baskı tekniği ile taş yongalama: Uygulama, dağılım ve kültürel farklılıklar / Stone knapping with pressure technique in Neolithic Anatolia: Practice, distribution and diversity
Yazar:NURCAN KAYACAN
Danışman: PROF. DR. NUR BALKAN ATLI
Yer Bilgisi: İstanbul Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Arkeoloji Ana Bilim Dalı / Tarih Öncesi Arkeolojisi Bilim Dalı
Konu:Arkeoloji = Archeology
Dizin:Baskı teknikleri = Printing techniques ; Kültürel farklılık = Cultural difference ; Litografi = Lithography ; Neolitik Dönem = Neolithic Period ; Taş aletler = Stone tools ; Yonga = Particle ; Yontmataş = Chipped stone ; Çatalhöyük = Çatalhöyük
Onaylandı
Doktora
Türkçe
2015
461 s.
Tarihöncesi toplulukların yaşam biçimlerinin anlaşılmasında arkeologların en önemli başvuru kaynaklarından biri yontmataş buluntulardır. Avcılık, kasaplık, bitki hasadı, deri ve ahşap işçiliği gibi birçok alanda kullanılan yontmataş aletler, birbirini takip eden, belli bir düzeni ve aşaması olan teknik uygulamalar ile üretilirler. Bu üretimde yongalanabilir ve amaca uygun hammadde bloğunun seçiminden, bloğun yongalanmasında kullanılan teknik ve yongalama sürecinin organizasyonuna kadar bir çok unsur, tarihöncesi toplulukların teknolojik geleneğinin anlaşılmasında yardımcı olur. Süreç, topluluklar ve nesiller arasında aktarım, yongalama pratiği, ve yıllar içerisinde oluşmuş güçlü kurallar ile biçimlenmiştir. Bu bağlamda tez konumuzu oluşturan "baskı tekniği" de, kuralları olan, güçlü bir biçimde uygulama bilgisi ve deneyim gerektiren bir yongalama tekniğidir. Tek merkezde keşfedildiği ve bu merkezden farklı coğrafyalara yayıldığı şu an için genelde kabul edilen görüştür. Anadolu'da da görülen tekniğin bu coğrafyadaki özellikleri ve uygulama biçimleri hakkında bilgilerimiz oldukça eksiktir. İçinde bulunduğumuz coğrafyada tarihöncesi topluluklar tarafından kabul görmesi, nedenleri, değeri, anlamı, kuşkusuz ilk keşfedildiği coğrafyadan farklıdır. Baskı ile dilgi çıkarma tekniği, Anadolu coğrafyasında, kimi topluluklar tarafından uyarlanmış tarihlerle MÖ 8300 - 6000 tarihleri arasında görülür. Bunlardan Orta Fırat Bölgesi'ndeki Akarçay Tepe ile İç Anadolu Bölgesi'ndeki Doğu Çatalhöyük'ün yontmataş buluntuları ayrıntılı analize tabi tutulmuştur. Çalışmamızda, baskı tekniğinin ve farklı uygulama biçimlerinin net bir biçimde tanımlanabilmesi amacıyla her iki yerleşme örneği üzerinden parametrelerin belirlenmesi hedeflenmiştir.Ancak iki farklı kültür bölgesine ve birbirini izleyen iki döneme ait bu iki yerleşmede görülen baskı tekniği uygulamalarının ayrıntıları, yerleşmelerin kendi özgün karakterleri ve sorunsalları çerçevesinde ele alınması gereğini de göstermiştir. Anahtar Kelimeler: Yontmataş, Baskı tekniği, Neolitik Anadolu, Kültürel farklılık
Lithic finds are one of the most important resources for archaeologists in understanding the life way of the prehistoric communities. Stone tools are used in different areas, in different ways such as hunting, butchering, harvesting, leather and wood- working, and are produced by technical practices yielding consecutive applications with defined systems and stages. Many aspects of the production process help us in comprehending the technological traditions of these prehistoric communities, such as the selection of a convenient block for knapping, relevance for the purpose, etc. The subject of our thesis, "the pressure technique", is a knapping technique with its own rules, requiring a strong practising knowledge and experience. It has been accepted by most researchers that the technique had been discovered in one centre and spread out from here. The properties and the practising ways of this technique in Anatolia have not been studied in detail, however it is seen between 8300-6000 cal. BC. In this respect, our study on the blade production by pressure technique in Neolithic Anatolia focuses on two main sites; Akarçay Tepe in Middle Euphrates and Çatalhöyük East in Central Anatolia. Through these data, the aim is to define the parameters required to clearly identify the pressure technique and its different ways of use. The detailed analysis conducted in these two Neolithic sites, located in two different regions, shows that the technique needs to be evaluated contextually, regarding the character and problematic of the communities. Key words: Chipped stone, Pressure technique, Neolithic Anatolia, Diversity