Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
100831		1:1000-1:25000 ölçek aralığında bina ve yol objelerinin sayısal ortamda kartografik genelleştirmesi / Generalisation of buildings and roads in scale range 1:1000-1:25000 Yazar:İBRAHİM ÖZTUĞ BİLDİRİCİ Danışman: PROF.DR. DOĞAN UÇAR Yer Bilgisi: İstanbul Teknik Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü Konu:Jeodezi ve Fotogrametri = Geodesy and Photogrammetry Dizin:Bilgisayar destekli tasarım = Computer aided design ; Genelleştirme = Generalization ; Haritacılık = Cartography ; Haritalar = Maps ; Sayısal çözüm yöntemleri = Numerical solution methods	Onaylandı Doktora Türkçe 2000 139 s.
1: 1000- 1:25 000 ÖLÇEK ARALIĞINDA BİNA ve YOL OBJELERİNİN SAYISAL ORTAMDA KARTOGRAFİK GENELLEŞTİRMESİ ÖZET Kartografyada sayısal tekniklerin yetmişli yıllatın başından itibaren hızla yaygınlaşmasına, son on yılda bilgisayar teknolojisindeki hızlı ilerlemelere rağmen, kartografyanın ana konularından biri olan genelleştirme alanında hala bilimsel ve uygulama açısından yeterli sayısal çözümlere ulaşılamamıştır. Ancak söz konusu teknolojiler kartografya ve ilişkili diğer disiplinlerde veri toplama alanında önemli gelişmelere neden olmuştur. Özellikle son on yılda gelişmiş bir çok ülkede veri toplama aşamasının sonlarına gelinmiş, ülke bazmda harita üreten kurumların elinde kapsamlı ve büyük sayısal veri tabanları oluşmuştur ve oluşmaya devam etmektedir. Söz konusu veri tabanları ağırlıklı olarak temel harita çözünürlüğünde, büyük ölçekli verileri kapsamaktadır. Daha küçük ölçekli çalışmalarda, veri toplamada tekrarlardan kaçınmak, aynı mekana ait farklı çözünürlükteki veri takımları arasında tutarlılığı sağlamak için mevcut verilerin genelleştirilerek kullanılması gerekmektedir. Genelleştirmenin karmaşık ve öznel bir işlem olmasına rağmen birçok uzman tarafından dikkate değer çalışmalar yapılmıştır. Bu alanda Hannover Üniversitesi Kartografya Enstitüsünde özellikle büyük ölçekli verilerin genelleştirilmesi alanında dünya çapında kabul gören çalışmalar yapılmış, bu çalışmalar sonucunda ortaya bina ve yol objelerini genelleştirebilen CHANGE adı verilen bir ürün çıkmıştır. Bu tezin temel amacı Hannover Üniversitesi tarafından geliştirilen çözümleri ülkemiz şartlarında uygulamak ve geliştirmektir. Sayısal haritaları İstanbul Büyükşehir Belediyesince yapılmış, kentte rastlanan her tür yapılaşma karakterini yansıtan bir bölge uygulama bölgesi olarak seçilmiştir. Burada, yalnızca Hannover yaklaşımının ülkemiz koşullarında uygulanabilir olup olmadığının araştırılması değil, aynı zamanda daha da geliştirilmesi amaçlanmış, Hannover çözümü bu tez kapsamında geliştirilen yazılımlarla desteklenerek kapsamı genişletilmiştir. înteraktif bileşeni olmayan Hannover yazılım sisteminin (CHANGE) bir CAD ve CBS sistemi (AutoCAD MAP) ile bütünleştirilmesi de bu çalışmada sağlanan önemli bir gelişmedir. Özellikle iki sistemin ilişkisinin sağlanmasında kullanılan DXF veri değişim standardı, çekirdek sistem olarak düşünülebilecek CHANGE sisteminin bir çok CAD ve CBS sistemi ile birlikte kullanılmasına olanak sağlamaktadır. Sayısal verilerin genelleştirme öncesi ve sonrası, topolojik ve semantik olarak tutarlı ve yeterli grafik kaliteye sahip olması, genelleştirmenin kalitesi ve genelleştirme sonrası yapılacak CBS uygulamaları açısından önemlidir. Bu amaçla sunulan genelleştirme yaklaşımı, verilerin grafik kalitesini yükseltecek, topolojik ve semantik tutarlığını sağlayacak yazılımlarla desteklenmiştir. Öte yandan CHANGE yazılımının daha verimli çalışmasını sağlamak amacıyla bölgelere ayırarak genelleştirme yaklaşımı da benimsenerek uygulanmıştır. Sonuçta CHANGE yazılımı, AutoCAD MAP yazılımı ve bu tez kapsamında geliştirilmiş destek yazılımları, uygulamacı kurumlar için kararlı, kullanımı kolay bir bütün sistem oluşturmaktadır. Tez kapsamında yapılan uygulama ile bu sistemin uygulanabilir olduğu da kanıtlanmıştır.
GENERALISATION OF BUILDINGS AND ROADS IN SCALE RANGE 1: 1 000-1: 25 000 SUMMARY Digital techniques have been widely used in cartography since the 70s, and a rapid development in computer technology has taken place in the last decade. In generalisation, however, which is one of the major topics of cartography, there is still no adequate solution in a scientific and/or practical sense. On the other hand, these new technologies have led to a rapid development in the field of data capture in cartography and related disciplines. In developed countries in particular, the era of data capture is almost complete. National Mapping Agencies have built large data bases that include mostly large-scale data, ie, in base map resolution. For applications in smaller scales, existing large-scale data should be used through digital generalisation, to avoid redundancies in data capture and to ensure consistency between different data sets that represent the same geographic area. Although generalisation is a complex and subjective process, some important solutions to problems of generalisation have been developed. Prominent studies, which are recognised worldwide, have been undertaken at the Institute for Cartography of Hannover University, especially in the generalisation of large-scale data. Based on these studies, the CHANGE software product was developed, which is capable of processing building and road objects. The main subject of this thesis is to apply and to expand the approach of Hanover to Turkish map data. For the case study digital large-scale maps produced by the mapping service of the Municipality of Metropolitan Istanbul were selected. These maps include almost all-possible settlement structures that can be seen in the city. Not only the possibility of applying the Hannover solution is investigated, but also the expansion of this approach. This latter aim is realised in the study through the development of substitute programs. A further innovation is the integration of CHANGE, which has no interactive component, with an interactive CAD-GIS system, namely AutoCAD MAP. Here, a universal data exchange standard, DXF, is used, which makes it possible to integrate CHANGE, the kernel system, with most of the CAD-GIS software. Consideration of the quality of generalisation and GIS applications after generalisation, the topological and semantic consistency, and adequate graphic quality of the digital data before and after generalisation are important issues. In order to meet these requirements, substituting programs developed for this study expand the approach proposed here. Moreover, a new approach, namely building generalisation in separate logical regions, is realised. Finally, CHANGE, AutoCAD MAP and the substitute programs are components of an integrated system that can be used by National Mapping Agencies and similar institutions. Consideration of the case study of this thesis shows the evident applicability of this system. XI