Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
359546		İstanbul Deniz Müzesi'nde bulunan tarihi tekstil ürünlerindeki boyarmaddelerin yüksek basınçlı sıvı kromatografisi (HPLC) yöntemi ile araştırılması / Investigation of dyestuffs in İstanbul Naval Museum historical textile objects with high pressure liquid chromatography (HPLC) Yazar:SEVİM KARABULUT Danışman: YRD. DOÇ. DR. GÜLBİN ERDOĞAN ; PROF. DR. Türkan YURDUN Yer Bilgisi: Marmara Üniversitesi / Sağlık Bilimleri Enstitüsü / Analitik Kimya Ana Bilim Dalı Konu:Kimya = Chemistry Dizin:Boyar maddeler = Dyestuffs ; Deniz Müzesi = Marine Museum ; Doğal boyar maddeler = Natural dyestuffs ; Kromatografi-yüksek basınçlı-sıvı = Chromatography-high pressure-liquid ; Tekstil = Textile ; Tekstil boyaları = Textile dyes ; Tekstil endüstrisi = Textile industry ; Tekstil tarihi = Textile history ; Tekstil ürünleri = Textile products ; İstanbul = Istanbul	Onaylandı Doktora Türkçe 2014 159 s.
Bu çalışmada İstanbul Deniz Müzesi'nden alınan 90 adet tarihi tekstil örneğinin 32'sinin doğal boyarmadde bileşenleri asit hidrolizden sonra yüksek basınçlı sıvı kromatografisi (HPLC) yöntemi ile kalitatif olarak belirlenmiştir. Doğal boyarmaddelerin analizi için kaynaklarda yer alan yöntem kullanılmıştır. Bu yöntem ile 58 örneğin doğal boyarmadde içermediği görülmüş ve bu örneklerin sentetik boyarmadde içerebileceği düşünülmüştür. Sentetik boyarmaddelerin analizi için tetrabütilamonyum hidrojen sülfat kullanılarak iyon-çifti kromatografisi ile yeni bir HPLC yöntemi geliştirilmiştir. Doğal boyarmadde içeren 32 örneğin bileşiminde; karminik asit, alizarin, indigotin, elajik asit, gallik asit, luteolin gibi çok sayıda bilinen boyarmaddenin yanında daha önce Türkiye'de yapılan boyarmadde analizi çalışmalarında rastlanmamış olan berberin doğal boyarmaddesi de tespit edilmiştir. Ayrıca çalışmada sentetik boyarmaddeler için geliştirilen yöntem sayesinde yapısında sentetik boyarmadde bulunduran 58 örnek belirlenerek, bunlardan ikisinin yapısında; acid red 52 ve brilliant blue FCF boyarmaddeleri tespit edilmiştir. Analiz sonucu elde edilen bilgiler doğrultusunda bazı örneklerin tarihlendirilmesi yapılmıştır. Doğal ve sentetik boyarmaddeler olmak üzere iki grup örneğin SEM-EDS analizleri de yapılarak yüzey morfolojileri incelenmiş, bu incelemeler sonucunda yapısındaki elementlerin % oranları belirlenerek; örneklerin yüzeysel aşınma, oksitlenme, kirlilik, bulunduğu ortamdan kaynaklı etkiler konusunda değerlendirmeler yapılmıştır. Anahtar Sözcükler: Doğal Boyarmadde, Tarihi Tekstil Ürünleri, Sentetik Boyarmadde, HPLC-DAD, SEM-EDS
In this study, the natural dyestuff components of 32 samples of 90 historical textile samples in Istanbul Naval Museum were identified qualitatively with high pressure liquid chromatography (HPLC) method after the acid extraction. The method in the literature was used for the analysis of natural dyestuff. It was seen that 58 samples did not contain natural dyestuff by this method and so it was thought that these samples might contain synthetic dyestuff. Applying ion-pair chromatography with tetrabutylammonium hydrogen sulfate, a new HPLC method was developed for the analysis of synthetic dyestuffs. In the component of 32 samples which contain natural dyestuffs; many known natural dyestuffs as carminic acid, alizarin, indigotine, elagic acid, gallic acid, luteolin and furthermore berberine which was not observed in the dyestuffs analysis previously done in Turkey were identified. Also in this study, through the method was developed for synthetic dyestuffs, 58 samples which contain synthetic dyestuffs were determined and in two of them; acid red 52 and brilliant blue FCF dyestuffs were identified. Depending on the information obtained from the analysis results, some samples were dated. Two groups of sample's which contain natural and synthetic dyestuffs surface morphology were examined with scanning electron microscopy (SEM) - energy dispersive spectroscopy (EDS) analysis. As a result of analysis, % ratio of the elements in the structure of the samples were determined and it was evaluated about superficial abrasion, corrosion, contamination, the effect of environmental conditions. Key Words: Natural dyestuff, Historical Textile Objects, Synthetic Dyestuff, HPLC-DAD, SEM-EDS.