Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
159746		A new historicist account of Medieval / feudal relations in English drama during the Renaissance / Rönesans Dönemi İngiliz tiyatrosunda Ortaçağ / feodal ilişkilerin yeni tarihselci yöntemle araştırılması Yazar:EVRİM DOĞAN Danışman: PROF. DR. AYŞEGÜL YÜKSEL Yer Bilgisi: Ankara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / İngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Konu:İngiliz Dili ve Edebiyatı = English Linguistics and Literature Dizin:	Onaylandı Doktora İngilizce 2005 232 s.
220 RÖNESANS DÖNEMİ İNGİLİZ TİYATROSU'NDA ORTAÇAĞ/FEODAL İLİŞKİLERİN YENİ TARİHSELCİ YÖNTEMLE ARAŞTIRILMASI TÜRKÇE ÖZET Bu doktora tezinde Rönesans (erken modern) dönemi İngiliz Tiyatrosu'nda ortaçağ/feodal ilişkiler yeni tarihselci bir bakış açısından incelenmektedir. Rönesans kültürü her zaman ortaçağ incelemelerinden ayrı tutulmuş ve bu ardışık ve aslında içice kültür aynı başlık altında pek incelenmemiştir. Tezin amacı erken modern çağ kültürünü oluşturan öğelerin pek çoğunun ortaçağ geleneği olduğunu veya ortaçağ feodal kültürüne karşı bilinçli (self-consciously) geliştirildiği tezini dönemin oyunlarını inceleyerek savunmaktır. Yeni tarihselci edebi yaklaşım edebiyat eserlerini tarihsel bir metin olarak algılar ve metne tarihselci bir yaklaşım önerir. Yeni tarihselciliğin önerdiği tarih yaklaşımı, geleneksel tarihselcilikten farklı olarak, eserlerin yazıldıkları dönemin sosyal kültürel ve politik bağlamları (context) gözönünde tutularak nesnel (objective) kaygılar gözetmeden öznel (subjective) bir bakışaçısı ile, sosyal, ekonomik, ve politik yaşam gözönünde bulundurularak sorgulanmasıdır. Bu edebi eleştiri akımı geleneksel tarihselcilik ve edebi biçimselciliğe tepki olarak doğmuş ve 1970'lerin Marksist eleştirisi ve 1980'lerin feminist yaklaşımlarından ve Michel Foucault'nun tarih düşüncelerinden etkilenerek 1980'lerin ortalarında Stephen Greenblatt, Louis Montrose, Catherine Gallagher, Catherine Belsey, Jonathan Dollimore, Alan Sinfield ve Peter Stalybrass gibi eleştirmen ve düşünürlerin yazılarıyla günümüz edebi eleştiri ve teorisine yerleşmiştir. Bu eleştiri türü221 öncelikle edebi metni sadece bir ürün, eser olarak değil, aynı zamanda da bir yaratan, yapılandıran olarak görür. Bir kültürün birikimiyle yazarın kaleminden ortaya çıkan eser aynı zamanda da varlığıyla kendi kültürünün yeniden yapılanmasına katkıda bulunur. Bu sebeple bu tarihselci edebi yaklaşım metnin tarihselleşmesi (historicity of texts) ve tarihin metinselleşmesi (textuality of history) arasındaki karşılıklı etkilenmeyi inceler. Yeni tarihselci edebi yaklaşım en çok Rönesans dönemi tiyatro çalışmalarında etkili olmuştur. Stephen Greenblatt Renaissance Self- Fashioning (1980) adlı kitabında Rönesans İngilteresi'nde bireylerin karakter yapılanmalarının yapay (artificial) ve zorla benimsetilmiş (imposed) olduğunu vurgular. Kültürel ve ekonomik değişimin çok hızlı olduğu ve düzensizlik ve kargaşanın başgösterdiği bu dönemde Yetke (Authority) bir denge ve kalımlılık yaratmak için doğal olmayan, tarihsel ve kültürel gelişimin doğal sonucu olmayan birtakım yönetsel düzenlemeler getirmiştir. Bu yapay düzenlemeler, dönemsel özellikleri yüceltmek için, ortaçağ-feodal geleneklerine karşıt olarak geliştirilmiştir. Stephen Greenblatt'm deyimiyle kişisel yapılanma karşıt, yabancı, ve düşman görülen bir olguya karşı oluşturulur ve bu karşıt olgu Öteki (Other) olarak işlevseldir. Erken modern çağ İngiliz tiyatrosu, hem dönemin ideolojik oluşum sürecine katılmış, hem de pek çok sınıf, kadm-erkek, yönetim sorunlarını da ele almıştır. "Modernite öncesi" feodal yaşam biçimi can çekişirken ve "modern" çağa ayak basılırken sadece düşünsel olarak değil ideolojik olarak da çeşitli yeniden yapılanmalar gerekli olmuştur. Feodalizmin getirdiği politik ve ekonomik düzen artık geçerliliğini yitirmiş ve yerini Kapitalist222 ekonomik çerçeveye ve bunun gereği olan sosyal ve kültürel değişikliklere bırakmıştır. Böyle bir zamanda, bir geçiş döneminde, toplumsal olarak bir bütünlük değil bir parçalanma vardır. Bu dönem, geleneksel tarihçilerin önerdiği gibi bütüncül değil, tam tersine ikilemlerin yoğun olduğu bir geçiş dönemidir. Rönesans insanı olduklarının bilincindeki insanlar aynı zamanda feodal davranış biçimleri ile de kendilerini ifade etmişlerdir. Bununla birlikte, feodal ekonomik düzenin parçalanmasıyla ve şehirlerde liberal ekonominin ürünü olan orta sınıfın sayıca çoğalması ve güç kazanmasıyla, daha önce tanımlanmamış sosyal roller ortaya çıkmıştır. Bu sınıftan pek çok insan ileride kendilerine uygun bir iş kolu olmaksızın üniversite eğitimi almış ve daha sonra bu eğitimli kesim yazarlık ve özellikle dönemin en popüler sanatı olan tiyatro alanında çalışmıştır. Bu kesimden gelen yazarlardan biri olan Thomas Kyd, eseri The Spanish Tragedy'vi öç alma üzerine kurmuştur. İntikam, ortaçağa ait bir kavramdır. Erken modern İngiliz toplumunda gerek yönetenin kanunları gerekse dönemin düşünürleri ve ahlak yazarları tarafından öç alma hem yasaklanmıştır hem de bir günah sayılmıştır. The Spanish Trafiedy, İspanyol Tragedyası 'nda ise öç alma duyguları hem yüceltilmiş hem de hor görülmüştür. Orta sınıftan bir bürokrat olan Hieronimo, iyi bir savaşçı olan fakat kralın yeğeni Bel-Imperia'yı sevdiği için kızın ağabeyi ve hayranı olan Portekiz veliahdı Balthazar tarafından hunharca öldürülen oğlu Horatio'nun yasal olarak adalete kavuşamayacağını anlayarak adaleti kendi elleriyle, İspanya ve Portekiz'in tek veliahtlarını öldürerek bulmuştur. Sonuçta Yetke'nin topluma sunduğu ölçütlerden biri olan öç almanın yasak ve günah olması, oyun içinde adalete erişmek için tek çare olarak gösterilmiş ve bu223 sayede toplum içinde intikam duygusuyla ilgili ikilem işlenmiş ve yeni düzen içerisinde hukukun işlemediğini gören orta sınıf bürokrat adaleti yine Öteki'nin yöntemleriyle çözmüş, sonuçta ortaçağda fazlasıyla uygulandığı ve kabul gördüğü gibi kana kan yöntemine başvurmuştur. Dönemin yeni ortaya çıkan orta sınıf yazarlarından bir diğeri olan Christopher Marlowe gerek yaşamı gerekse eserlerindeki başkaldırma ile dikkati çeker. Ateizmden Katoliklik suçlamalarına kadar pek çok şaibeye adı karışmış olan Marlowe'un aynı zamanda devlet casusu olduğu söylenir. Ölümünden sonra yayımlanan fakat yazıldığı sıralarda çok popüler olan eseri Doktor Faustus'un 1604 (A metni) ve 1616 (B metni) basımlı iki ayrı versiyonu vardır. Marlowe, Doktor Faustus adlı eserinde daha fazla bilgi ve güç için ruhunu şeytana satan Faustus'un hikayesini anlatır. Fakat 1616 versiyonu yönetim tarafından tiyatroları denetim altında tutmak için yayımlanan pek çok kanun ve bildirgeden biri olan 1606 kanunundan sonra basılmış ve başka oyun yazarlarına para ödenerek birtakım değişiklikler yapılmıştır. Bu değişiklikler Faustus'un asıl amacı olan daha çok bilgi ve güç kaygısını basit bir kaba güldürüye dönüştürmüştür. Yetke'nin Tanrı'nm bir elçisi olarak kabul edildiği erken modern çağda, yüksek duygularla ruhunu Öteki'ne veren Faustus'un hikayesi de metinsel değişikliklerle hiçe sayılmıştır. Ayrıca The Spanish Tragedy'de de var olan ve Protestan toplum içinde de hissedilen Katolik korkusu, Katolikliği aşağı görme ve onları yok etme arzusu şeklinde bu oyunda da ortaya çıkar ve şeytanın elçisi olan Mephistophilis ile ruhunu şeytana satan Faustus, Katolik Papa'nm kendi makamında ona oyunlar oynarlar ve sonraki Papa'nın seçilmesine yardımcı olurlar.224 Yine orta sınıftan gelen William Shakespeare'in oyunu Measure for Measure 'da (Kısasa Kısas) kadm-erkek, hak-hukuk, evlilik-aşk, fani dünya- ölümsüz dünya gibi ikilikler Yetke-Öteki ilişkisi çerçevesinde ele alınmaktadır. Kısasa Kısas, aslında İngiltere'nin bir eğretilemesi olan Viyana' da dükün görünüşte başka bir ülkeye gitmesi ama aslında kılık değiştirip halkını izlemesi sırasında oluşan karmaşa üzerine kuruludur. Dük yokluğunda yetkili kıldığı Angelo'nun çok katı ahlak kurallarına sahip hoşgörüsüz biri olduğunu bilir ve yıllardır kendisinin etkili kılamadığı Viyana yasalarını nasıl uygulayacağını görmek ister. Viyana başıbozukluktan yozlaşmıştır ve Angelo'nun yönetime geçer geçmez yaptığı ilk şey kilise nikahı olmayan ama birbirlerine nişanlı olan ve birbirlerini karı koca kabul eden Claudio-Juliet çiftini cezalandırmak olur. Juliet ve Claudio, bu yönetimce yasal olmayan fakat toplumda fazlasıyla kabul gören ve ortaçağdan kalmış söz kesme yöntemiyle evlenmiş ve Juliet hamile kalmıştır. Bunun Viyana kanunlarına göre cezası Claudio'nun idam edilmesidir. Olaylar Cladio'nun bir manastırda rahibe olan kızkardeşi Isabella'yı aracı koyması ve Angelo'nun Isabella'ya "günah dolu" hisler duymasıyla karmaşıklaşır. Bir rahibe kılığında toplumun her kesimine giren ve gözlemleyen dük, Yetke'nin sembolü olarak sonunda karmaşıklığı çözer, idam cezalarını kaldırır, çiftleri (istemeseler de) birbirleriyle evlendirir ve Öteki, başka bir deyişle ortaçağ feodal sistemden kalan bütün gelenekleri de temizlemiş olur. Sonunda Katolikliğin ve aynı zamanda Kilise'nin sembolü olan ve bir rahibe olarak İsa'ya bağlı olan Isabella ile evlenir ve böylece bütün güçleri kendinde birleştirir.225 1580lerde The Spanish Tragedy'de öne sürülen ve 1590larda yazılıp daha sonra basılan Doctor Faustus ile devam eden Yetke-Öteki karmaşası böylece 1604'te ilk defa sahnelenen Measure for Measure ile sembolik olarak sonlandırılmış ve toplumda var olan bilinçli erken dönem kişilik ve sosyal hayat yapılandırılması eğretileme biçiminde dönemin oyunlarında yer almış ve sıkıntılı bir süreçten sonra güçler arasında bir uyuşma sağlanmıştır.
214 A NEW HISTORICIST ACCOUNT OF MEDIEVAL/FEUDAL RELATIONS IN ENGLISH DRAMA DURING THE RENAISSANCE ABSTRACT In this Ph.D. dissertation, the medieval/feudal relations in English drama during the early modern (Renaissance) period are discussed in a new historicist point of view. The culture of the Renaissance has always been considered as a field detached from medieval culture and these two successive and related cultures have not been studied under the same heading. The aim of this dissertation is to show that most of the elements constituting early modern culture are either medieval/feudal patterns themselves or elements produced self-consciously against medieval/feudal patterns. This production, namely the fashioning of identity and society, is an attempt of the "Authority" to create an "Other" to bolster its influence and legitimacy. New Historicism considers works of literature as historical texts and suggests a historical approach to the literary texts. The historicism that new historicism suggests, different from the objective approach of traditional historicism, is subjective: There can be no objective understanding of the past because, as readers, we are products of our own historically bound cultures. New historicism appeared as a reaction to traditional historicism and literary formalism in the 1980s with writings of Stephen Greenblatt, Louis Montrose, Catherine Gallagher, Catherine Belsey, Jonathan Dollimore, Alan Sinfield and Peter Stalybrass.215 According to new historicism, the fashioning of identity, both in formation and expression, is primarily a product of social institutions: the same people whose identities are fashined by social institutions also are involved in refashioning the culture. Literature is another form of social construct, which is produced by the society and in return is active in reshaping the culture of that society. Literature is not a product of a single mind, but is a cultural creation constructed by more than one consciousness. Therefore, social, political, religious, and economic factors of a given society determine the literature it produces. These elements circulate in society as through what new historicists call "social energy," which are encoded in the works of art which trespass its historicity and become means to represent the ideology of the culture through resonant texts even after the death of the author and when the culture has no historical validity. Historically, early modern period in England has always been regarded as a time of social stability placed against a problematical medieval age. Recent studies, however, show that this seeming stability is self-conscious and made-up, to serve for the wellbeing of the state, which did not have a standing army, efficient police force or means for economic prosperity. To the contemporary man, the times they lived in did not have any stable foundations: it was a time of continuous change. There was some sort of restlessness in the society and disarray in its culture. The dismantled side of the Renaissance is best seen in the theater because theater represents the King and the beggar together on its stage but also assembles the King and the beggar in the playhouse to let them "hear a play" about themselves. Theater in the early modern era is a phenomenon that embodies the urban with the216 rural, the crown with the crown, the communal with the domestic, the citizen with the outlaw, and the contemporary with the past. The role of the theater was important as it reached and touched a great number of people from different classes and levels of the society. It is obvious that the Authority, that is the Crown, used this powerful medium to inflict its requirements and ideology to its public to create a sense of integration. At the same time, theater was not only the pulpit of the Authority, as, in order to survive, theater had to portray other elements; the diverse patterns in the society. Therefore, theater became an agent of the values of the Authority and of the counter-values circulating in the society. Theater was not only serving as an agent of information and propaganda, but was also active in the presentation of the public response to and against the workings of the governance. Also, the enduring social, religious, economic, and political concerns and activities of a society evolving from the medieval to the modern are best presented in the theater. Therefore, the elements representing the prior age lingered in the self consciously "enlightened" life of England. Drama self-consciously worked to reinforce "change" no matter how this attempt also brought about an unconscious attachment to the medieval past. For, in Stephen Greenblatt's terms, fashioning is achieved in relation to something perceived as different, strange, and an ideology, an authority is strongest when it is placed against an Other, this Other must be discovered or invented in order to be attacked and destroyed. The Authority in early modern culture is the self-conscious Renaissance ideals, which are placed against the Other - the medieval/feudal patterns.217 Revenge is one of the best examples to the relationship between the Authority and the Other, between the self-conscious Renaissance ideals and the feudal behavior that the Authority wants to place itself against. For the feudal life, revenge was a basic principle and a moral responsibility. However, in the early modern era, revenge was an issue of the law and of the governance. The reason why there are so many revenge tragedies in this period suggests the fact that the society did not have an integrated decree on the matter of revenge and the new ethics prohibiting blood revenge were not incorporated in the culture. In Thomas Kyd's The Spanish Tragedy, the feudal custom is presented together with early modern sanction. The issue is whether revenge was a matter to be left to the hands of the authority or a responsibility of the avenger. In The Spanish Tragedy, those who seek the heavenly and authorial redress are left unsatisfied, which leads them to solve the problem on their own. The play also presents other social concerns such as the social status of the newly arising middle class, as the victims and future avengers are always from this class. These characters subvert and transgress their superiors in the play, while trying to restore righteousness. The Spanish Tragedy also portrays other social concerns by presenting the Catholic Spanish and Portuguese courts and killing their only heirs in front of a mainly Protestant audience. Doctor Faustus is another representative play due to its subject matter and printing history. The two different versions of the play show that the State's hands were always functional in theatrical activity. The anxieties of the Crown on religious matters that Doctor Faustus tackles is seen in the substantial changes made in the two different texts. The former text of Doctor218 Faustus, printed in 1604, is more subversive as it shows its character trapped between two worlds - that of medieval orthodoxy and early modern concerns on humanism. The later text, printed in 1616 with the revisions made by two paid playwrights, shows the self-conscious Renaissance ideals taking its negation as the medieval/feudal patterns. The nationalistic and religious concerns were also included more thoroughly in the later version as the Catholic world is depicted as the playground of the Devil. Measure for Measure also presents customs lingering from the medieval age in conflict with those that are inflicted by the early modern Authority. The position of women, religious matters, matters of governance and law are tackled in opposition the new regularities on the matter. Characters from all levels of the society, who continue their medieval/feudal pattern are actually punished as there are laws against such behavior, and the only person awarded in the end is the Duke, who is the head of the state, and the representative of the Authority. The play turns into a medium of education that teaches the new form of fashioning to its audience. The subversive characters show submission at the end of the play, although nobody is really happy with what they have received, which are presented to them under the name of reconciliation. It is also worth noticing that the play was written at a time when the new King has just come to office. Symbolically, the ruler (the Authority) has taken all forms of authority in himself with due respect to the law, but with human mercy to practice it. The play is suggestive in its promise of a more unified society. This dissertation has shown the relationship between the Authority and the Other as it is represented in three significant plays of the era. The culture219 of the Renaissance moves from disintegration to uniformity through the course and drama is active both in shaping the culture but at the same time giving voice to all diverse concerns and anxieties.