Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
465497		Yenikapı batıklarının korunmasında polietilen glikol ön emdirmesi-vakumlu dondurarak kurutma yönteminin değerlendirilmesi / Assessment of pre-impregnation with polyethylene glycol and vacuum freeze drying method for the conservation of yeni̇kapi shipwrecks Yazar:NAMIK KILIÇ Danışman: PROF. DR. UFUK KOCABAŞ Yer Bilgisi: İstanbul Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Taşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Ana Bilim Dalı / Koruma-Yenileme ve Restorasyon Bilim Dalı Konu:Arkeoloji = Archeology ; Arkeometri = Archaeometry ; Sanat Tarihi = Art History Dizin:Batık = Shipwreck ; Dondurarak kurutma = Freeze drying ; Gemiler = Ships ; Konservasyon = Conservation ; Koruma tedbirleri = Protection measures ; Koruma yöntemleri = Conservation methods ; İstanbul-Yenikapı = İstanbul-Yenikapı	Onaylandı Doktora Türkçe 2017 261 s.
Bu tez çalışmasında, Yenikapı batıklarının konservasyon çalışmalarının sürdürülebilmesi amacıyla, polietilen glikol ön-emdirmesi sonrasında gerçekleştirilen vakumlu dondurarak kurutma yönteminin, bozulma durumları bakımından farklı özellik ve yapıya sahip Yenikapı batıklarına ait suya doymuş ahşaplarda kullanımı konusu değerlendirilmiştir. Çalışma kapsamında farklı batıklara ait seçilen örnekler üzerinde korumanın bütün safhalarında, suya doymuş ahşap için olumlu ve olumsuz pek çok durum değerlendirilmiş olup, batıkların konservasyon çalışmalarında uygulanması gereken ideal koşulların belirlenmesi amaçlanmıştır. Söz konusu değerlendirme işlemi YK 1 ve YK 12 batıklarının konservasyon çalışmaları üzerinden yönetilmiştir. Ahşaplar üzerinde gerçekleştirilen FTIR analizleri, ahşabın polisakkarit bölümünün büyük oranda degradasyona uğradığını göstermiştir. YK 1 ve YK 12 ahşaplarında yaklaşık olarak 0,09 ve 0,21 g/cm3 yoğunluk değerleri elde edilmiştir. YK 22 ve YK 35 batıklarına ait servi ağacından elde edilen örneklerde ise ortalama 0,40 g/cm3 yoğunluk değerleri elde edilmiştir. Analiz çalışmaları YK 1 ve YK 12 ahşaplarına yüksek molekül ağırlıklı PEG emdirmenin uygun olduğunu göstermiştir. SEM ile ahşaplardan elde edilen görüntüler, kuruma sonrasında çekme ve çökme gibi problemlerin yaşanmaması için PEG'in hücre yapısında homojen bir şekilde dağılması gerektiğini göstermiştir. Emdirme sonrası ahşaplardaki PEG'in varlığı FTIR ile tespit edildikten sonra bir sonraki aşamaya geçilmiştir. Ahşap içerisindeki tüm PEG dondurularak katılaştırıldıktan sonra, PEG 2000 için belirlenmiş ideal sıcaklık ve basınç verilerine göre ahşapların vakumlu dondurarak kurutma çalışmaları gerçekleştirilmiştir. YK 1 batığına ait omurgadan alınan örnekler üzerinde gerçekleştirilen anti-çekme etkinliği (ASE) deneyi ile ahşapta radyal, teğet ve boyuna yönlerde oldukça yüksek çekme direncinin, PEG ön emdirmesi sonrası uygulanan vakumlu dondurarak kurutma yöntemi ile elde edilebileceği belirlenmiştir. ANAHTAR KELĠMELER: Yenikapı batıkları, suya doymuĢ ahĢap, polietilen glikol, vakumlu dondurarak kurutma, konservasyon, koruma.
This thesis study addresses the use of polyethylene glycol pre-impregnation followed by vacuum freeze-drying method on waterlogged woods of Yenikapı shipwrecks, which possess varied characteristics and structures in terms of their degradation status, so as to maintain conservation studies of Yenikapı shipwrecks. In the study, several favorable and unfavorable conditions related to waterlogged woods were analyzed at all phases of conservation using numerous samples collected from different shipwrecks, and ideal conditions to be applied to the conservation of shipwrecks were aimed to be defined. The above-mentioned assessment procedure was managed through the conservation studies conducted for YK 1 and YK 12. FTIR analyses conducted on the woods indicated that the polysaccharide part of the wood was substantially degraded. YK 1 and YK 12 woods presented density values of approximately 0,09 and 0,21 g/cm3. On the other hand, the samples taken from the cypress found in YK 22 and YK 35 exhibited a density value of approximately 0,40 g/cm3. Analysis studies showed that high molecular weight PEG impregnation method was appropriate for YK 1 and YK 12. Images of the woods taken using SEM indicated that PEG was required to be distributed to the cell structure homogeneously in order to avoid certain problems such as shrinkage and collapse subsequent to drying. The presence of PEG in the woods, following the impregnation, was detected by FTIR, and then the next phase was commenced. After freezing and solidifying all PEG in the wood, vacuum freeze-drying was performed using the data indicating ideal temperature and pressure for PEG 2000. Based on the anti-shrink efficiency (ASE) test applied on samples collected from the keel of YK 1, it was determined that PEG pre-impregnation followed by vacuum freeze-drying method could give the best shrinkage resistance for wood in radial, tangent and longitudinal directions. KEY WORDS: Yenikapı shipwrecks, waterlogged wood, polyethylene glycol,vacuum freeze-drying, conservation, preservation.