Tez No İndirme Tez Künye Durumu
209726
Osmanlı belgelerine göre Asir bölgesinde Seyyid İdrisi isyanı ve sonuçları (1908-1918) / Seyyid İdrisi's rebel in Asir and result according to Ottoman documents (1908-1918)
Yazar:CABİR DUYSAK
Danışman: PROF. DR. ZEKERİYA KURŞUN
Yer Bilgisi: Marmara Üniversitesi / Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü / Türk Tarihi Ana Bilim Dalı / Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı
Konu:Tarih = History
Dizin: 		Onaylandı
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
275 s.
Seyyid Muhammed el-İdrisî, 1876'da Asîr'in Sabya kasabasında dünyaya gelmiştir. İlk eğitimini Sabya'da aldıktan sonra Mekke'ye seyahat etmiş ve buradaki âlimlerden dersler almıştır. O, dinî ilimler konusundaki tahsiline, Mısır'da el-Ezher Üniversitesi'nde devam etmiştir. Tahsiline devam ederken pek çok siyasî çevre ile de münasebetlerde bulunmuştur. Seyyid Muhammed el-İdrisî, büyük dedesi Ahmed bin İdrisî'nin kurduğu sufî-tasavvufî tarikatın nüfuzunu ve etkisini siyasî bir güce dönüştürebilmek için uygun bir coğrafya olarak Asîr'i seçmiş ve ecdadının geçmişteki nüfuzunu tekrar ihya etme sevdasına düşmüştür. Şüphesiz onun bu fikre varmasında Mısır'daki siyasî çevrelerin tesiri ve yönlendirmesi etkili olmuştur. Kuzey Afrika'ya seyahat eden Seyyid Muhammed el-İdrisî, Şeyh Senûsî'nin yanında bir müddet ikamet ettikten sonra Sudan'a gitmiştir. Burada bir süre kaldıktan sonra planladığı isyanını başlatmak üzere 1906'da Asîr'e gelmiştir. 1908'de II. Meşrutiyet'in ilanıyla beraber meydana gelen otorite boşluğundan istifade ederek Osmanlı Hükümeti'ne karşı isyanını başlatmıştır. Asîr'deki merkezî idarenin zayıflığı, bölge kabilelerinin eskiden beri devlete karşı besledikleri husumet, büyük dedesinin Asîr ve Yemen'deki dinî nüfuzu, -manevî mirası-, Seyyid Muhammed el-İdrisî'nin isyanını kolaylaştıran etkenlerden bazılarıydı. 1909 senesindeki birinci isyanı, aynı senenin sonlarında onunla anlaşma yapılmak suretiyle, ateşin üstü âdeta samanla örtülerek, bastırılmıştır. Fakat Seyyid Muhammed el-İdrisî'nin İmam Yahya ile ittifak yaparak 1910 sonlarında tekrar isyan etmesi, Asîr ve Yemen'i Osmanlı Hükümeti'nin birinci gündemine yerleştirmeye yetmişti. Trablusgarp Savaşı, İtalyanlarla Seyyid Muhammed el-İdrisî'yi ortak düşman olan Osmanlı Hükümeti'ne karşı müttefik hale getirmesiyle Asîr isyanı beynelmilel bir boyut kazanmıştır. Ouchy anlaşmasından sonra siyasî suçları dışında affedilen Seyyid Muhammed el-İdrisî'yle bir müddet sonra anlaşma görüşmeleri yapılmış; fakat kesin bir sonuç alınamamıştır. Birinci Dünya Savaşı boyunca Asîr'deki İdrisîlerin isyanı devam etmiştir. Savaşın başında İngiltere, Osmanlı Devleti'ne karşı Seyyid Muhammed el-İdrisî ile çeşitli anlaşmalar imzalamıştır. Böylelikle İngiltere, Osmanlı Devleti'ne karşı Arap yarımadasında ilk müttefikini elde etmiş olmaktaydı. Osmanlı askerlerinin savaş sonrasında bölgeden çekilmesine rağmen İngiliz destekli Seyyid Muhammed el-İdrisî, Asîr ve Yemen'de bir başarı gösteremedi. 1923 senesinde onun ölümü ve arkasından Suudîlerin Asîr'i işgal etmeleri, İdrisîlerin Asîr'deki nüfuzunu ve etkisini de ortadan kaldırmış oldu.
Seyyid Muhammed el-Idrisi was born in Sabya of Asir in 1876. He went to primary school in Sabya, then he went to Mekke and became student of scientist in this city. He contunied to his religion based education in Ezher University in Egypt. At the time he was studying, he had relations with many political groups. He selected Asir as a sufficent environment to reformate the effect and influence of the tarikat (path) - which had been formed by his grandfather Ahmed bin Idrisi. - into a political power and tried to rise the past influence of his relatives. Undoubtfully, the effect of the political elites in Egypt influenced him to have such an idea. Seyyid Muhammed el-Idrisi, after visiting - and staying a while ? close to the Seyh Ahmed Senusi, went to Sudan. He came to Asir in 1906, after staying behind Seyh Ahmed Senusi, to start the rebel that he planned. He started his rebel against Ottoman Government by using the authority struggle which emerged with the decleration of constitutional monarchy. The owerless situation of the central powers in Asir, hostility of regional tribes against government, the religional influence of his grandfather in Asir and Yemen, - his spiritual inheritance ? were some of the facts which made his rebel easier. His first uprising supressed by a contract at the end of the first year of rebellion. However, next rebellion came Seyyid Muhammed el-Idrisi?s allience with İmam Yahya in 1910 and made Asir and Yemen the very first item in the agenda of Ottoman Government. Trablusgarp War was an essential point which made the Asir uprising an international problem and the alliance of Italians with Seyyid Muhammed el-Idrisi enforced this reformation of the rebellion from a loca levent to an international one. After the Ouchy agreement, Seyyid Muhammed el-Idrisi?s political crimes were forgived and some peace conversations made with him, yet, no results came out. During the World War I, the uprising of Idrisi?s contunied. At the beginning of war, United Kingdom and Seyyid Muhammed el-Idrisi had some agreements against Ottoman Government. By this way, United Kingdom had her first ally agaisnt Ottomans in Arabian Peninsula. Despite the retraet of Ottoman soldiers from the region after the war, Seyyid Muhammed el-Idrisi, who supoorted by United Kingdom, could not have a sucsess in Asir and Yemen. His death in1923 and the occupation of Saudian?s to Asir ended the influence and effect of Idrisi?s in Asir.