Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
91579	Bu tezin, veri tabanı üzerinden yayınlanma izni bulunmamaktadır. Yayınlanma izni olmayan tezlerin basılı kopyalarına Üniversite kütüphaneniz aracılığıyla (TÜBESS üzerinden) erişebilirsiniz.	Amin grubu içeren çeşitli ilaç maddelerinden fizyolojik şartlarda oluşan N-Nitrozo türevlerinin genotoksik aktivite yönünden araştırılması / Investigation of genotoxic activities of N-Nitroso derivatives that are formed under physiological conditions in various drugs containing amine groups Yazar:GÜL ÖZHAN Danışman: PROF. DR. BUKET ALPERTUNGA Yer Bilgisi: İstanbul Üniversitesi / Sağlık Bilimleri Enstitüsü / Farmasötik Toksikoloji Ana Bilim Dalı Konu:Eczacılık ve Farmakoloji = Pharmacy and Pharmacology Dizin:	Onaylandı Doktora Türkçe 2000 100 s.
73 ÖZET N-Nitrozo bileşikleri, kimyasal karsinoj enler arasında en etkili gruplardandır. Bu bileşiklerin en önemli özellikleri endojen olarak da oluşabilmeleridir. Yapılarında sekonder ve tersiyer amin, amid, hidrazin, karbamat grubu içeren birçok ilaç maddesi, nitrit ile etkileşime girerek N-nitrozo türevleri oluşturabilmektedir. Mide, düşük pH ' sı nedeniyle nitrit ile etkileşim için en uygun ortamdır. Bu çalışmada nitrozolanabilir özellikteki ilaç etken maddelerinden 28 tanesinin fizyolojik koşullarda nitrit ile inkübasyonu sonucu oluşan N-nitrozo türevlerinin genotoksik aktiviteleri kısa süreli bir bakteriyel test olan umu-test ile araştırıldı. İlaç etken maddelerinin nitrit ile etkileşimini sağlamak amacıyla yapılan deneylerde koşullar, midedeki mevcut koşullara benzetildi. İlaçların bir defalık maksima dozları, normal bir öğün sonrası midede rastlanabilen konsantrasyonda nitrit ile bir saat 37 °C ' de inkübasyona bırakıldı. Reaksiyon pH 6.8 - 7.0 dolaylarında başlatılıp pH 2 dolaylarında sonlandırılarak, sindirim esnasında midede cereyan eden pH değişikliği sağlandı. Inkübasyon bitiminde oluşan türevler diklormetan ile ekstre edilerek umu-testine uygulandı. Genotoksik aktivite tayininde kullanılan wm«-testinin esası, bakteri DNA ' sındaki hasar sonucu hücrenin SOS fonksiyonlarında meydana gelen indüksiyonun ölçülmesidir. Test organizması olan Salmonella typhymurium TA 1535 / pSK 1002 susu içerdiği umu C - lac Z genleri ile karsinoj en-mutaj en kimyasallara hassasiyet kazanmıştır. Genotoksik etken tarafından oluşturulan DNA hasarına karşı hücrede oluşan SOS sinyali, umu operonunu indükleyerek p-galaktosidaz aktivitesinde bir artışa neden olmaktadır. Çalışmada p-galaktosidaz aktivitesi, ortamda bulunan substratm ( o-Nitrofenil-P-D-galaktopiranosid = ONPG ) hidrolizi ile açığa çıkan o-nitrofenolün absorbansının 420 nm ' de ölçülmesi ile kolorimetrik olarak tayin edildi. £/mw-testinin74 yapılışı sırasında ortama, fenobarbital ile indüklenmiş sıçan karaciğerinden elde edilen mikrozomal fraksiyon ile hazırlanan metabolik aktivasyonu sağlayıcı sistem ilave edilerek nitrozolanma ürünlerinin direkt ve indirekt genotoksik aktiviteleri araştırıldı. İlaç etken maddelerinin nitrozolanma ürünlerini w/ww~testine uygulamadan önce testin doğruluğu dört pozitif kontrol ile denendi. Metabolik aktivasyonsuz ortamda yapılan testler için 4-nitroquinolin N-oksid ( 4-NQO ) ve 4-nitro-o-fenilendiamin ( NODP ), metabolik aktivasyon sağlayıcı sistem ile yapılan testler için ise 2-aminoantrasen ( 2-AA ) ve 9,10-dimetil-l,2-benzantrasen ( DMBA ) kontrol olarak kullanıldı. İncelenen ilaç etken maddelerinden 22 tanesine ait nitrozolanma ürünleri w/ww-testinde farklı seviyelerde aktivite gösterdiler. Bunlardan simetidin, efedrin hidroklorür, psödoefedrin hidroklorür, betahistin hidroklorür, propranolol hidroklorür, sotalol hidroklorür, atenolol, nifedipin, enalapril maleat, tizanidin hidroklorür, paroxetin hidroklorür, klordiazepoksit, fluoxetin hidroklorür ve maprotilin metabolik aktivasyon sağlayıcı sisteme bağlı olmaksızın ( ±S9 ) pozitif genotoksisite gösterdiler. Ranitidin hidroklorür ve salbutamol sülfat metabolik aktivasyon ( +S9 ) ile aktivite kazanırken, asebutolol, terbutalin sülfat, ambroxol hidroklorür, astemizol, opipramol hidroklorür ve bromazepam direkt ( -S9 ) aktivite gösterdiler. Bulduğumuz sonuçlar, bazı etken maddeler için farklı kısa süreli testler ile elde edilenlerle karşılaştırıldı. Bir tanesi tersiyer amin, bir diğeri amid, diğerleride sekonder amin yapısında olan maddeler ile yapılan çalışma, midede ilaç-nitrit etkileşiminin gerçekleştiğini ve genotoksik ürünlerin oluştuğunu göstermektedir. Ancak bu ürünlerin insan sağlığı açısından oluşturduğu riski tam olarak değerlendirebilmek için, nitrozolanma reaksiyonlarının midede hangi oranlarda yürüdüğünün belirlenmesi ve meydana gelen N-nitrozo türevlerinin biyolojik etkilerinin in vivo ve in vitro sistemlerde araştırılması yönünde çalışmaların devam etmesi gerektiği vurgulandı.
75 SUMMARY N-Nitroso compounds are one of the most effective groups of chemical carcinogens. The most important property of these compounds is that they exist endogenously. Drugs contain nitrosatable groups, such as secondary, tertiary amines, amides, hydrazides and carbamates, that can produce N-nitroso compounds by interaction with nitrite. Stomach provides a favoured suitable medium with its low pH degree for the interaction with nitrite. In this study, the N-nitroso derivates of 28 drugs formed by the incubation with nitrite under physiological conditions were tested for their genotoxic effects by the umu-test which is a short-term bacterial test. The reaction conditions between drugs and nitrite were similar to that occur in the stomach. Reaction was started at pH 6.8 - 7.0 and stopped at pH 2.0, to obtain the shifts of pH occuring in the course of the digestive process. The umu-test, to detect the genotoxic activities, is based on measuring of the induction of cellular SOS functions after a damage on bacterial DNA. The tester strain Salmonella typhymurium TA 1535 / pSK 1002 in which an umu C- lac Z fused gene had been introduced is sensitive to the chemical carcinogens and mutagens. After a DNA - damage, the SOS signals in the cell induce umu gene expression that produced an increase in (J-galactosidase activity. P-Galactosidase activity was determined colorimetrically by measuring the absorbance of o-nitrophenol which is the hydrolysis product of the substrate ( o-Nitrophenyl-P-D-galaktopyranoside = ONPG ) at 420 nm. The umu-test was carried out without ( -S9 ) and with ( +S9 ) metabolic activation by phenobarbital induced rat liver microsome fraction to evaluate the direct and indirect genotoxic activities.76 The www-test procedure was applied to four positive controls, directly acting mutagens ( 4-nitroquinoline N-oxide = NQO ; 4-nitro-o-phenylendiamine = NODP ) and promutagens ( 2-Aminoantrasene = 2-AA ; 9,10-dimethyl-l,2-benzantrasen ) before evaluation of the genotoxic activities of the nitrosation products. By the wmw-test, among the nitrosation products of drugs examined by the www-test 22 products showed genotoxicity at different levels. Cimetidine, ephedrine hydrochloride, pseudoephedrine hydrochloride, betahistine hydrochloride, propranolol hydrochloride, sotalol hydrochloride, atenolol, nifedipine, enalapril maleate, tizanidine hydrochloride, paroxetine hydrochloride, chlordiazepoxide, fluoxetine hydrochloride, and maprotiline showed positive genotoxicity independent of the metabolic activation system ( ±S9 ). Ranitidine hydrochloride and salbutamol sulfate were positive only in the presence of S9 mixture ( +S9 ), while acebutolol, terbutaline sulfate, ambroxol hydrochloride, astemizole, opipramol hydrochloride, and bromazepam were positive in the absence of S9 mixture ( -S9 ). The results of this study were compared with those other short-term tests for some drugs. This study which was carried out on drugs bearing an secondary amine group and two drugs which had a tertiary amine or an amide group indicated that a drug-nitrite interaction occurs in the stomach and some genotoxic products are formed by the drugs used. On the other hand, in order to assess the possible risk of these products for humans, it must be emphasized that further investigations are needed on the rate of nitrosation reactions in the stomach and on the biological effects of N-nitroso derivatives in vivo and in vitro systems.