Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
379059		Biyolojik çeşitliliğin evrimi: Chorthippus biguttulus tür grubunun Anadolu'da çeşitlenmesi / Evolution of biological diversity: diversification of thechorthippus biguttulus species group in Anatolia Yazar:DENİZ ŞİRİN Danışman: PROF. DR. BATTAL ÇIPLAK Yer Bilgisi: Akdeniz Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Biyoloji Ana Bilim Dalı Konu:Biyoloji = Biology Dizin:	Onaylandı Doktora Türkçe 2009 231 s.
Türleşme mekanizmaları ve türün tanımlanması biyoloji içerisinde çok tartışılmış ve halen tartışmalı bir konudur. Eşeylerle üreyen organizmalarda, tür aralarında fiilen ya da potansiyel olarak üreyebilen gruplardan oluşur ve diğerlerinden zigot öncesi ya da sonrası mekanizmalarla izoledirler. Bu nedenle yakın akraba türler arasındaki üreme izolasyonunun altında yatan evrimsel mekanizmaları çalışmak evrimsel araştırmaların en aktif alanlarından birisidir. Karmaşık iletişim sistemine sahip olan C. biguttulus grubunda erkek ve dişi bireyler birbirlerini akustik sinyallerle bulurlar. Bu sinyaller türe özgüllük gösterir ve eşeysel seçilim ve prezigotik üreme izolasyonunda rol oynarlar. C. biguttulus grubu akustik sinyalleri iletişim kurmakta kullandıklarından, yukarıda tanımlanan konularla ilgili olarak çok kullanılmışlardır. Gruba ait fenotipik ve genotipik veri edinmek için uygun habitatlarda Anadolu'nun tümünü temsil edecek şekilde mümkün olduğu kadar arazi çalışması yapıldı. Arazi çalışmaları grubun üyelerinin özellikle 1500m ve üzerinde orman açıklıkları ve subalpin çayırlıkları tercih ettiğini göstermiştir. Tüm populasyonlarda ilk olarak canlı örneklerden ses kayıtları gerçekleştirildi. Sonrasında örnekler hem moleküler hem de morfolojik çalışmalar için kullanıldı. Ses karakterleri detaylı incelendiğinde Anadolu'da üç farklı soy hattının (C. brunneus, C. biguttulus, C. mollis) temsilcilerinin olduğu ve bunların oluşturduğu ayak hareketi örüntüsü bu çalışma ile ilk defa detaylı olarak tartışıldı. Morfometrik ölçümler mümkün olduğu kadar fazla populasyondan alındı ve ses karakterleri ile uyuşup uyuşmadığı test edildi. Morfometrik analizlerin sonucu tür ya da alt tür gibi yakın akraba birimleri ayırabileceğini göstermiştir. Veriler ışığında iki yeni tür tanımlandı: C. antecessor Şirin ve Çıplak sp.n. farklı morfolojisi ile C. relicticus Şirin, Helversen ve Çıplak sp.n. ise ses karakterleri ilegrubun diğer üyelerinden ayrılırlar. Elde edilen morfolojik ve ses verilerini grubun coğrafik dağılımı ile kıyaslanması C. antecessor türünün C. brunneus alt grubunun, C. ilkazi türünün ise C. biguttulus alt grubunun muhtemel atası olduğu işaret etmektedir. Diğer taraftan moleküler veriler bu ilişkilere tam bir çözüm getirememiştir. Moleküler verilerin gösterdiği en ilginç sonuç Anadolu C. mollis mollis taksonunun tüm grubun muhtemel atasal formuna en yakın takson olarak gözükmesidir. Tüm veriler birlikte değerlendirdiğinde (i) ses karakterlerinin alt grup belirlemede ve tür tanımada en etkin karakter olduğu, ancak morfolojik değerlendirmelerinde uygun analizlerle iyi sonuçlar verebileceği, (ii) grubun soğuk iklimsel koşullarını sevdiği ancak kuzeyden köken almadığı, tersine Anadolu gibi güneydeki sığınaklardan köken aldığı (iii) bu güne kadar öne sürüldüğü gibi grubun son buzul devri değil, alt gruplar için bile bu süreyi daha da geriye itmekte ve dolayısıyla grup için çok daha önce olmasının muhtemel olduğu sonuçlarına varılmıştır. Şimdiye kadar Anadolu'dan C. biguttulus biguttulus, C. biguttulus hedickei, C. ilkazi, C. mollis mollis, C. bozdaghi, C. brunneus ve C. bornhalmi olmak üzere yedi taksonu bilinmekteydi. Bu çalışma C. biguttulus biguttulus ve C. brunneus taksonlarının Anadoluda yayılışlarının olmadığını ve C. biguttulus hedickei'nin ise C. biguttulus euhedickei taksonu olduğunu ve grubun iki yeni taksonun varlığı da bu çalışma ile saptanmıştır. ANAHTAR KELİMELER: Chorthippus biguttulus grup, biyolojik çeşitlilik, evrim, Anadolu,
Mechanisms of speciation and hence the definition of species belong to the most discussed and controversial issues in biology. In sexually reproducing organism, a species is a group of individuals that actually or potentially interbreeding and such units are isolated from other similar groups by pre- and/or postzygotic reproductive isolation mechanisms. Thus studying the evolutionary mechanisms underlying reproductive isolation of closely related species is one of the most active areas of evolutionary biology. Male and female of the C. biguttulus group find each other by acoustic signals like in many acoustically communicating animals. These signals are often speciesspecific and can play an important role in both sexual selection and prezygotic reproductive isolation. Members of C. biguttulus group communicate by acoustic signals and that is why they have widely been used in the research on the topics described above. All field studies were carried in appropriate locations of Anatolia to obtain data for phenotypic and genetics. During field studies, distribution area of C. biguttulus group was found from 1500 m sometimes over and, mostly in forest remnant and subalpine meadow. In all populations, first song of animals recorded for identification of species. Afterwards specimens used for morphological and molecular studies. Song analysis showed that three sub units (C. biguttulus, . brunneus and C. molis) in the C. biguttulus group have members in Anatolia and their leg movement pattern described in detail with this study. Morphometric measurements carried in as man as possible populations to compare whether there are any congruent between song and morphometric analysis. Results of the morphometrics analysis showed that it is possible to discriminant closely related units such as species or subspecies with morphology based data. Two new species were described depend on data sets in C. brunneus sub group, C. relicticus according to song characters and C. antecessor with distinctive morphology in all sub group.. When data about morphology and song of group members combined and compared with geographical distribution, we can suggest that plausible two scenarios which are C. antecessor is more like to ancestral form of the C. brunneus sub group and C. ilkazi for the C. biguttulus sub group. Results of the molecular analysis were not able to bring any solution to relations in-group, however there was only one interesting results about molecular analyse which is C. mollis mollis from Anatolia looks like the ancestral form of the all group. By evaluating morphological, song and genetic data, it is concluded that; (1) song data is the most important characters for identification off sub groups and species recognitions, beside morphology also could give useful results depend on appropriate analyses (2) group prefer the cold climatic conditions but not derivated from north, possibly from south refugias.such as Anatolia(3) up to now most literature about this group suggested that last glacial cycles is the important for the diversty of the group, however data from this study does not support this assumption but pushes the origin of the subgroups to a much earlier date in the Pleistocene period. In this case, the initial radiation within the C. biguttulus group should be in an earlier period. KEY WORDS: Chorthippus biguttulus group, Biodiversity, Evolution, Anatolia