Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
540261		Aidiyet, kent kimliği ve kentsel koruma etkileşimi bağlamında kullanıcı sürekliliğinin irdelenmesi: Kadıköy Moda örneği / Investigation of user continuity in the context of the sense of belonging, urban identity and urban conservation interaction: The case of Kadıkoy Moda Yazar:AYLİN ŞENTÜRK Danışman: PROF. DR. NURAN ZEREN GÜLERSOY Yer Bilgisi: İstanbul Teknik Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı / Şehir ve Bölge Planlama Bilim Dalı Konu:Şehircilik ve Bölge Planlama = Urban and Regional Planning Dizin:	Onaylandı Doktora Türkçe 2018 148 s.
Kentsel korumada kullanıcıların yaşadıkları mekan ile kendilerini bağdaştırmaları bu mekan ile aralarında bir bağ kurmaları, yer ile kurulacak bağda ise o yerin ruhunun olması oldukça önemlidir. Küreselleşme ve küreselleşmenin neden olduğu kentsel rekabet sonucu kentin ruhunu yaratan mekânların kaybedilmesi, işlev değiştirmesi ve kimliksizleştirilmesine neden olan küresel ticari baskılar sonucunda aidiyet ve kent kimliği arasındaki ilişki daha büyük bir önem kazanmıştır. İşlev değişikliği ile bağlantılı olarak, tarihi alanlarda yapıların sık kullanıcı değiştirmesi, kullanıcının alana duyduğu aidiyet ile birlikte yapıyı ve alanı sahiplenme hissinin de azaltmaktadır. Bu durum tarihi yapıların zarar görmesine, alan bütünündeki sosyal, kültürel ilişkilerin zayıflamasına neden olmakta ve koruma sürecinde bir sorun teşkil etmektedir. Bu sorundan yola çıkarak, araştırmada aidiyet ve kent kimliği etkileşimine kentsel korumanın da dahil edilmesi gerektiği ve konunun yaşama süresi ile ilişkili olarak ele alınması gerektiğine odaklanılmaktadır. Bu bağlamda tez çalışmasında 'Aidiyet, kentsel kimlik ve koruma arasındaki etkileşim nasıl şekillenmektedir?' temel sorusuna yanıt aranmaktadır. Araştırmanın amacı, alandaki kullanıcının yaşama süresinin, bir diğer ifade ile alandaki kullanıcının sürekliliğinin sağlanması konusunda bireylerin yer ile kurdukları bağ ile gelişen aidiyet duygusunun ve kentsel kimlik etkileşiminin, kentsel korumayı nasıl şekillendirildiğini ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda belirlenen araştırma hedeflerinden ilki; literatürde yer alan aidiyet kent kimliği etkileşimi modelleri ve analiz yöntemleri ile ilgili bir değerlendirme yaparak bu değerlendirme sonucunda kentsel korumanın da dahil edildiği öneri bir model geliştirmektir. Kullanıcı sürekliliğinin alana özgü sınıflandırılması ve tanımlanması, kullanıcı sürekliliğinin aidiyet duygusu, kent kimliği ve kentsel koruma üzerindeki etkisini tanımlamak ise araştırma hedeflerinden ikincisidir. Bu kapsamda her iki hedefi de kapsayan bir öneri model geliştirilmektedir. Beş bölümden oluşan araştırmanın giriş bölümünde; geçmişten günümüze aidiyet kavramı ve kent kimliği kavramının nasıl bir gelişim gösterdiği incelenmekte ve araştırma konusu kuramsal çerçeve belirlenerek açıklanmaktadır. Araştırma probleminin tanımlanması, araştırmanın hipotezinin kurgulanması, araştırma sorularının belirlenmesi, araştırmanın amaç ve kapsamı da açıklandıktan sonra araştırma yöntemi de birinci bölümde sunulmaktadır. Araştırmanın ' Kentsel Korumada Aidiyet Duygusu ve Kent Kimliği Etkileşimi' başlıklı ikinci bölümde; araştırmanın temel konu alanı olan geçmişten günümüze aidiyet kavramının gelişimi, bireysel aidiyetten toplumsal aidiyete evrilmesinde fizik mekânın katkısı incelenmektedir. Literatür taraması sonucunda aidiyet duygusunu oluşturan yerin ruhu, yere bağımlılık, yere bağlılık ve yer kimliğinden oluşan alt bileşenler tanımlanmaktadır. Aidiyet kurulumunun fiziksel ayağını oluşturan kentsel kimlik kavramı ve çevresel ve toplumsal kimlikten oluşan alt bileşenleri kentsel koruma çerçevesinde ele alınmaktadır. Araştırmanın 'Aidiyet, Kent Kimliği ve Kentsel Koruma Etkileşimin Değerlendirilmesine İlişkin Bir Model Önerisi' başlıklı üçüncü bölümünde, Aidiyet, kent kimliği ve kentsel koruma arasındaki etkileşim nasıl şekillenmektedir? ve Sürekliliği sağlanmış kullanıcı profilinin, aidiyet, kent kimliği ve kentsel korumaya katkısı ne boyuttadır? Soruları kapsamında, geçmişten günümüze literatürde yer alan aidiyet kent kimliği etkileşimini ortaya koyan modeller ve araştırma yöntemleri ele alınmaktadır. Kimlik süreç kuramı ve yer bağlılığı kuramlarının aidiyet ve kent kimliği etkileşimini ortaya koyarken kentsel koruma etkileşimini açısından yetersizlikleri tespit edilmektedir. Bu bağlamda literatürde tanıma sahip aidiyet kent kimliği etkileşimine kentsel koruma etkileşimin nasıl dahil edileceğini ortaya koyan bir öneri model geliştirilmektedir. Araştırmanın özgün kısmı; 'Aidiyet, Kent Kimliği ve Kentsel Koruma Etkileşimi Kadıköy-Moda Örneği' başlığını taşıyan dördüncü bölümde sunulmaktadır. Bu bölümde öncelikle Moda'nın mevcut kimliğini şekillendiren tarihsel süreç incelemesi yapılmıştır. Araştırma kapsamında Moda'nın tarihsel süreç içinde hazırlanmış en eski tarihli haritalarına ulaşılmaya çalışılmış ve 1688 tarihli haritadan başlanarak Moda'nın yıllar içerisindeki fiziki değişimi değerlendirilmiştir. Literatür taraması ile de Moda'nın sosyal yapısına ilişkin veriler elde edilmiş, sosyal ve fiziksel veriler bir arada yorumlanarak tarihsel süreçteki kent kimliği değişimi incelenmiştir. Üçüncü bölümde önerilen model kapsamında alan çalışmasının yöntemi kurgulanmış ve Moda'da yaşayan kullanıcılar ile anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Anket çalışmasında sürekliliği sağlanmasının önemi vurgulanan mevcut kullanıcı profilinin ortay konması ilk hedeftir. Bu bağlamda hazırlanan sorular ile mevcut kullanıcıların yaşı, cinsiyeti, medeni durumu, eğitim seviyesi, çalış sektör, işyerinin konumu, işyerine ulaşım süresi ve işyerine ulaşım aracı gibi temel hane halkı özellikleri elde edilmiştir. Mevcut kullanıcını alandaki yaşama süresinin belirlenmesi ise anket çalışmasının bir diğer hedefidir. Bu kapsamda yaşama süresi Türkiye, İstanbul, Moda ve mevcut konut olmak üzere dört ölçekte sorulmuş, veriler 0-5 yıl, 6-20 yıl, 21-50 yıl ve 50+ yıl olmak üzere dört grupta değerlendirilmiştir. Her ölçekteki veriler incelenmiş ve en kapsamlı deşerlendirmenin Moda'daki yaşama süresi ile elde edileceği anlaşıldığı için araştırma kapsamında yaşama süresi Moda'daki yaşama süresi üzerinden kurgulanmıştır. Mevcut kullanıcıların profillerinin ortaya konması ve yaşama alanlarında sürekliliklerinin sağlanması bireylerin yaşadıkları yer ile hem fiziksel hem de sosyal bağ kurmasını sağlamakta, bireyler bu bağ sayesinde yaşama alanlarına karşı daha duyarlı bir korumaya sahip olmaktadırlar. Bu nedende model kapsamında öncelikle aidiyet, kent kimliği ve kentsel koruma etkileşimin incelemiş daha sonra bu etkileşimin alandaki kullanıcı sürekliliği yani alandaki yaşama süresi ile nasıl şekillendiğini, ANOVA ve uyum analizleri ile araştırılmıştır. Aidiyet, kent kimliği ve kentsel koruma başlıklarında anket kapsamında hazırlanan soru niteliğindeki ifadelerin kendi içinde anlamlı ilişkiler kurup kurmadığına bakmak için alınan yanıtlar üzerinde faktör analizi uygulanmış ve benzer yaklaşıma sahip ifadelerin aynı faktör içerisinde yer aldığı görülmüştür. Aidiyet, kent kimliği ve kentsel koruma çerçevesinde yapılan değerlendirmeler bu faktörler üzerinden şekillendirilmiştir. Aidiyet, kent kimliği ve kentsel koruma kapsamında sorulan ifadelerin 5'li likert yöntemine göre aldıkları değerler üzerinden genel bir inceleme yapılmış ve aidiyet, kent kimliği ve kentsel koruma değerleri sayısal olarak ortaya konulmuştur. Aidiyet, kent kimliği ve kentsel korumanın kendi içerisinde anlamlı kaç gruba ayrıldığına ortaya koymak için kümelenme analizi uygulanmış aidiyet, kentsel kimlik ve koruma arasındaki etkileşimin nasıl şekillendiğine cevap aranmıştır. Bu tespitin ardından aidiyet, kent kimliği ve kentsel koruma etkileşimi kullanıcının alandaki yaşama süresi ile ilişkisini ortaya koymak için her ifadenin en yüksek değeri hangi yaşama süresi grubunda aldığı incelenmiştir. Bu inceleme her faktör için de ayrıca yapılmıştır. Son olarak aidiyet, kent kimliği ve kentsel koruma ilişkisi korelasyon analizi ile sayısal olarak yaşama süresinin de dahil edildiği path model uygulaması ile de ilişki şemaları olarak ortaya konulmuş ve çalışmanın hipotezi test edilmiştir. Araştırmanın beşinci ve son bölümünde, elde edilen model bulguları araştırma kapsamı çerçevesinde tezin temel soruları ve alt araştırma sorularını cevaplamaya yönelik değerlendirilmekte, araştırmanın literatüre katkısı ve geleceğe yönelik çıkarımlar sunulmaktadır. Sonuç olarak, bu araştırmada kullanıcının mekânı yaşama süresi yani orada yaşama süresi ne kadar fazla ise mekâna duyacağı aidiyet de o derece fazla olacağı, kullanıcının mekânsal aidiyet duygusu ne kadar yüksekse, kent kimliği algısı ve paralelinde gelecek olan kent kimliği sürekliliği o derece yüksek olacağı, kent kimliğinin sürekliliği ne kadar sağlanmışsa kentsel koruma da o derece yüksek olacağı sonucuna ulaşılmıştır. Yaşama süresi Aidiyeti doğrudan etkilerken, aidiyet de kent kimliğini doğrudan etkilemekte, ancak aidiyet, kentsel korumadaki etkisini kentsel kimlik üzerinden dolaylı olarak sağlayabilmektedir. Çalışmanın özgünlüğü literatürde net bir şekilde kurulmuş olan aidiyet ve kent kimliği etkileşimine kentsel koruma etkileşiminin de dâhil edilmesi, aidiyet, kent kimliği ve kentsel koruma etkileşiminin yaşama süresine göre nasıl şekillendiğini ortaya koyması ve sayısal yöntemlerle ölçmesi, bu ölçümlerin aidiyet, kent kimliği ve kentsel korumayı oluşturan tüm alt bileşenleri kapsar bir şekilde gerçekleştirilmesidir. Araştırmada; aidiyet, kent kimliği, kentsel koruma ve yaşama süresi etkileşimini tüm alt bileşenler kapsamında ele alan, sayısal yöntemlerle bu etkileşimi ölçen bir model önerisi ile kentsel korumada sosyal yapı, fiziksel yapı ve bireysel algının ilişkisi kurulmaktadır. Bu doğrultuda çalışma, şehir planlama uygulamalarında birey temelli ve bireyin mevcut konut alanında sürekliliğini hedefleyen yaklaşımların ile hem kent kimliğinin sürekliliğinin sağlanması hem de kentsel korumanın bireyden başlayan bir kapsamda gerçekleşmesi sağlayacak olması açısından yön göstericidir.
In urban conservation, it is very important for users to relate themselves to place they live in and to establish a connection with that space. The places that have spirit are also very significant when establishing this connection. Because of global competition caused by globalization and urbanization associated with globalization, the relationship between belonging and urban identity has become more important as a result of global commercial pressures that have caused loss of places with spirit, changes in functions, and loss of identity of the city. Related to the changes in functions, frequent user substitution in historical areas reduces the feeling of ownership and sense belonging of both the building and the space. This situation causes damage to historical buildings, weakens social and cultural relations in the settlement and constitutes a problem in the conservation process of the area. Based on this problem, the research focuses on the need to include the perception of urban conservation to the interaction of sense of belonging and urban identity; and need to address the issue in relation with life time. In this context, this thesis tries to find the answers to the basic questions which are "What is the contribution of continuity of the user profile in a settlement to the sense of belonging, urban identity and urban conservation perception?" and "How is the interaction between sense of belonging, urban identity and urban conservation shaped?" The aim of this study is to determine how the interaction between urban identity and the life time of the user in the area; in other words continuity of the user in the area related with the sense of belonging, which is improved by the connection between user, and space is shaped. First, one of the research objectives determined for this purpose is to evaluate the sense of belonging and urban identity interaction models in the literature and to develop a new model with including urban conservation. The second aim of this study is to define the field-specific classification and definition of user continuity and defining the effect of user continuity on the perception of sense of belonging, urban identity and urban conservation. In this context, a proposal model that includes both objectives is being developed. In the introduction of this five-part research; the concept of belonging and urban identity are examined from the past to the present and the subject of research is defined and explained within a theoretical framework. The research method is presented in the first part after defining the research problem, constructing the hypothesis of the research, determining the research questions and explaining the purpose and the scope of the research. In the second part of the study which is titled as "Interaction between sense of belonging and urban identity in urban conservation", the development of the concept of belonging from the past to the present, as a basic subject of the research, the contribution of the physical space in the evolution of individual belonging to social belonging is examined. As a result of the literature review, the sub-components of the place that constitute the sense of belonging, the spirit of place, dependence to the place, and place identity are defined. In the third part of the study which is titled as "A Model Proposal for the Evaluation of the Interaction between Urban Identity and Urban Conservation", the models and research methods in the literature from the past to the present that reveal the sense of belonging and urban identity are discussed in the context of these questions: "How the interaction between sense of belonging, urban identity and urban conservation is shaped?" and "What is the contribution of continuity of the user profile in a settlement to the sense of belonging, urban identity and urban conservation perception?" While defining the identity process identity and the identity of urban identity, the deficiencies in terms of urban conservation interaction are determined. Deficiencies in terms of urban conservation interaction are determined in the context of the interaction between sense of belonging and urban identity while putting forward the theory of identity process and location dependency. The unique part of the research is presented in the fourth chapter entitled as "Interaction between Urban Identity and Urban Conservation, Kadıköy-Moda Case". In this section, the historical process, which shapes the existing identity of Moda, is examined. Within the scope of the research, the oldest dated maps of Moda prepared within the historical process are tried to be reached and the physical changes of Moda over the years are evaluated through the map date 1688. The data about the social structure of Moda is obtained by the literature review and social and physical data were interpreted together and the urban identity change in the historical process is examined. The method of the field study is designed as framed in the third part of the study and a survey study is conducted with the users living in the neighborhood of Caferağa. It is the first objective to present the current user profile, which emphasizes the importance of ensuring continuity in the survey. In this context, questions such as the age, gender, marital status, education level, working sector, location of the workplace, the duration of transportation to the workplace and the means of transportation to the workplace have been obtained. Determining the life expectancy of the current user is another target of the survey study. In this context, life expectancy is asked in three scales including Turkey, İstanbul, Moda and existing housing; and the data is evaluated in four groups including 0-5 years, 6-20 years, 21-50 years and 50+ years. The data from different scales is examined and as it is accepted that the most comprehensive data about lifetime is the one in Moda, the lifetime of the research is based on the lifetime of users in Moda. Determining the profiles of the current users and ensuring their continuity in their living spaces enables individuals to establish both physical and social relations with the place they live and individuals have a more sensitive perception of conservation against living spaces through this link. For this reason, within the scope of the model, first of all, it examined that the interaction in the sense of belonging, urban identity and urban conservation; and then the continuity of this interaction in the space, in other words, how it is shaped by the life time in the area are investigated by applying the ANOVA and harmony analyzes. Factor analysis are applied to the questionnaires prepared in the scope of survey analysis with the titles of sense of belonging, urban identity and urban conservation to examine whether they have meaningful relations or not and it has been seen that the expressions with similar approach are included in the same factor. According to the 5-point Likert method, a general examination has been made on the statements in terms of sense of belonging, urban identity and urban conservation, and the perception of sense belonging, urban identity and urban conservation tried to be classified quantitatively. In the fifth and last part of the study, the obtained model findings are evaluated in order to answer the basic questions and sub-research questions of the thesis within the scope of the research; the contribution of the research to the literature and the future implications are presented. As a result, in this research, the more time of the user spend in the space, in other words more lifetime of user in a settlement, the greater sense of belonging to the space is revealed. It means the higher the sense of spatial belonging of the user, the higher the urban identity perception and the continuity of the city identity in the parallel. If the continuity of identity is provided, it is concluded that the perception of urban conservation will be higher. While the time of use directly affects the urban identity; sense of belonging also affects the urban identity of the city, but the sense of belonging can provide its effect on urban conservation through urban identity; seeks how the interaction between sense of belonging, urban identity and urban conservation is shaped according to the life time and measured by quantitative methods. The unique part of this study is including urban conservation to the interaction of urban identity and sense of belonging which are clearly established in the literature, measuring the interaction between sense of belonging, urban identity and urban conservation which are shaped according to the life time and these measurements are carried out in a way that covers all sub-components that constitute sense of belonging, urban identity and urban conservation. In the study; the relationship between social structure, physical structure and individual perception is established through a model proposal that measures this interaction with quantitative methods, which deals with the interaction of sense belonging, urban identity, urban conservation and lifetime. In this direction, the study is guiding the scope of the both providing the continuity of urban identity and providing urban conservation starting from individuals to the society with the approaches aiming the continuity of the individual in the existing housing area in the city planning applications.