Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
819907		Yalnızca türkiye ve kırım'da doğal yayılış gösteren Crepis purpurea (Willd.) M.Bieb. (Asteraceae) türünün taksonomik, biyolojik ve ekolojik özellikleri / Taxonomic, biologic and ecologic features of Crepis purpurea (Willd.) M.Bieb. (Asteraceae), which is distributed in only turkey and crimea Yazar:ELVIRA ABDULGANIIEVA Danışman: PROF. DR. HASAN YILDIRIM Yer Bilgisi: Ege Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Biyoloji Ana Bilim Dalı / Botanik Bilim Dalı Konu:Biyoloji = Biology ; Botanik = Botany Dizin:	Onaylandı Doktora Türkçe 2023 223 s.
Bu tez çalışmasında Türkiye ve Kırım'da yayılış gösteren Crepis purpurea popülasyonlarının aynı taksona ait olup olmadığının anlaşılması ve taksonomik statüsünün netleştirilmesi amacı ile detaylı morfolojik ve moleküler çalışmalar yapılmıştır. Çalışma sırasında 11'i Kırım'dan (Ukrayna / Kırım Dağları Ana ve İç Sıradağları) ve 2'si Türkiye'den (Eskişehir / Sündiken Dağları; Ankara / Ayaş Dağları) toplam 13 C. purpurea popülasyonu incelenmiştir. Çalışılan gruplar arasında vejetatif yapılar, üreme organlarının anatomik ve morfolojik yapıları ile polen ve tohumların ornamentasyonlarında niteliksel özellikler açısından herhangi bir farklılık bulunmamaktadır. Ancak Türkiye grubunun involukrum epidermal hücrelerinin papilla şeklinde küçük bir farklılık gözlemlenmiştir. Araştırma sonucunda toplam 34 makro ve mikromorfolojik ve anatomik özellik araştırılmıştır. Bu özellikler arasında sünger mezofil yüksekliği, üst epidermis hücrelerinin yüksekliği, polen spinül yüksekliği, sipsela uzunluğu ve pappus uzunluğu parametreleri için farklılıklar doğrulanmaktadır. SEM yöntemi ile farklı grupların tohumlarına ait yüzeyler karşılaştırıldığında aynı yapıda oldukları görülmüştür. Moleküler çalışmalarda C. purpurea türüne ait ikisi Türkiye'den, 7'si de Kırım'dan olmak üzere 9 popülasyona ait toplamda 16 birey kullanılmıştır. Araştırılan gruplar arasındaki filogenetik ilişkileri belirlemek için DNA'ları izole edilmiş ve ribozomal DNA'sının ITS dizileri ve kloroplast DNA'sının trnL-F dizileri karşılaştırılmıştır. Filogenetik analizlerde incelenen tüm C. purpurea örnekleri yüksek genetik homojenlik göstermektedir. Filogenetik, ribotip ve haplotip analizleri sonucunda coğrafi veya morfolojik ilkelere göre tahmin edilen ayrım bulunamamıştır. Hayat döngüsü incelemesine göre C. purpurea'nın toplam yaşam süresi ortalama 5-6 yıldır ve biyomorf tipine göre az partiküllü kazık köklü, polikarpiktir. İncelenen popülasyonların temel spektrumu, jüvenil (v) ve yaşlı generatif bitkilerde (g3) iki pik göstermektedir. Popülasyonda jüvenil bireylerin çok sayıda bulunması, düşük tohum çimlenmesine ve yüksek fide ölüm oranına rağmen yeterli pregeneratif fraksiyonu biriktirip popülasyon stabilitesini sağlamaktadır. Popülasyonların yapısının genel olarak tatmin edici durumunu not edebiliriz. Popülasyonların gelişiminde C. purpurea'nın düşük rekabet gücü dışında (senofob) ana doğal sınırlayıcı faktörler arasında hareketli ekotoplar ve yüksek yoğunluklu bitki örtüleri bulunur. Antropojenik kısıtlayıcı faktörler ise yamaçların ağaçlandırılması, toprakların sürülmesi ve otlatma baskısı şeklinde etkilemektedir. Sonuç olarak gerçekleştirilen morfolojik ve anatomik çalışmalar, polen ve tohumların ornamentasyonlarının değerlendirilmesi ve moleküler çalışmaların sonucunda çalışılan tüm grupların yüksek düzeyde benzerliği görülmektedir. Bu da Kırım ve Türkiye'de ortak bir türün (C. purpurea) varlığına ilişkin verileri doğrulamaktadır.
In this thesis, detailed morphological and molecular studies were carried out in order to understand whether the Crepis purpurea populations distributed in Turkey and Crimea belong to the same taxon and to clarify their taxonomic status. A total of 13 C. purpurea populations which 11 from Crimea (Ukraine / Crimean Mountains Main and Inner Range) and 2 from Turkey (Eskişehir / Sündiken Mountains; Ankara / Ayaş Mountains) were investigated. There is no difference between the studied groups in terms of vegetative structures, anatomical and morphological structures of reproductive organs, and qualitative characteristics in ornamentation of pollen and seeds. However, a small difference was observed in the papilla shape of the involucrum epidermal cells of the Turkish group. A total of 34 macro and micromorphological and anatomical features were investigated. Among these features, differences for sponge mesophyll height, upper epidermis cell height, pollen spinule height, cypsela length and pappus length parameters are confirmed. When the surfaces of seeds from different groups were compared with SEM method, it was seen that they have the same structure. A total of 16 C. purpurea individuals from 9 populations, 2 from Turkey and 7 from Crimea were used for molecular studies. To determine the phylogenetic relationships between the investigated groups, their DNA was isolated and the ITS sequences of ribosomal DNA and trnL-F sequences of chloroplast DNA were compared. All C. purpurea samples examined in phylogenetic analyzes show high genetic homogeneity. As a result of phylogenetic, ribotype and haplotype analyzes, no predicted distinction according to geographical or morphological principles was found. According to the life cycle analysis, the total life of C. purpurea is 5-6 years on average and it is a tap-root polycarpic with few particles compared to the biomorph type. The basic populations spectrum shows two peaks in juvenile (v) and old generative plants (g3). The presence of a large number of juvenile individuals in the population provides population stability by accumulating sufficient pregenerative fraction despite low seed germination and high seedling mortality rate. We can note generally satisfactory state of the populations structure. Other than the low competitiveness (senophobe) of C. purpurea in the development of their populations, the main natural limiting factors include mobile ecotopes and high-density vegetation. Afforestation of slopes, tillage and grazing pressure are affect as anthropogenic limiting factors. To sum up, a result of morphological, anatomical and molecular studies, pollen and seeds ornamentations analysis are observed a high level similarity in all studied groups. This confirms the data on the existence of a common species (C. purpurea) in Crimea and Turkey.