Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
360753		Antalya ili serada sebze yetiştiriciliğinde teknoloji kullanım düzeyinin ekonomik ve politik analizi / Economical and political analysis of technology use in vegetable greenhouses in the city of Antalya Yazar:AYTEKİN KOÇAK Danışman: PROF. DR. CENGİZ SAYIN Yer Bilgisi: Akdeniz Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı Konu:Ekonomi = Economics ; Ziraat = Agriculture Dizin:Ekonomik fayda = Economic benefits ; Kırsal üretim = Rural production ; Seracılık = Greenhouse cultivation ; Seralar = Greenhouses ; Topraksız tarım = Soilless agriculture	Onaylandı Doktora Türkçe 2014 143 s.
Hızla artan dünya nüfusu ve kişi başına gelir, tarımsal ürünlerin talebini aynı oranda artırmaktadır. Artan talep, tarım sektöründe kullanılan kaynaklar üzerinde her geçen gün artan baskıyı beraberinde getirmektedir. Bu nedenle, sektörde kullanılan kaynakların marjinal verimliliğinin artırılması amacıyla teknolojinin ve yeniliğin benimsenmesi için uygulanacak politikalar büyük önem arz etmektedir. Tez araştırması sahası olarak üretim-teknoloji ilişkisinin görece belirgin ve ölçülebilmesinin mümkün olduğu sera sebze yetiştiriciliği, araştırma sektörü olarak belirlenmiştir. Yüz yüze anket yapılması amacıyla, Kumluca, Serik, Gazipaşa ve Konyaaltı ilçelerinde geleneksel topraklı cam ve polietilen ve modern topraksız polikarbon seralarda sebze üretim yapan işletmeler arasından, tabakalı tesadüfü örnekleme yöntemi ile 151 geleneksel topraklı cam ve plastik ve 18 adet modern topraksız polikarbon serada sebze üretimi yapan işletme belirlenmiştir. Neyman yöntemi ile tespit edilen işletmelerden anket vasıtasıyla elde edilen veriler yardımı ile 169 işletmede üretici demografik yapısı ve işletme özellikleri, seralarda kullanılan sera yapı ve üretim teknolojilerin envanteri çıkarılmıştır. Ayrıca homojen bir örnek elde etmek adına 169 işletmeden tek ürün domates üretimi yapan 47 topraklı cam, polietilen sera ile 18 topraksız polikarbon sera tespit edilmiştir. Belirlenen seralara ait dekara sabit ve değişken maliyet, üretim değeri, brüt kar, net kar gibi yıllık faaliyet sonuçları, dekara yatırım miktarı, geri ödeme süresi, fayda-masraf oranı, başabaş noktası, net bugünkü değer, iç karlılık oranları, "Veri Zarflama Analizi" (VZA) yöntemi ile işletmelerin devlet desteğinden yararlandığı ve yararlanmadığı durumlarda teknik etkinlikleri hesaplanmıştır. Son olarak 169 işletmenin T.C Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından örtüaltı tarıma yönelik olarak verilen teşviklerden yararlanan topraklı ve topraksız tarım işletmelerinin mevcut durum ve eğilim değerlendirmesi yapılarak araştırma bulguları tartışılmış, karşılaştırılmış ve sonuçlandırılmıştır. Yapılan analizler sonucunda, modern ve geleneksel örtüaltı sebze üretimi yapan işletmelerin yapısal olarak birbirlerinden farklı olduğu belirlenmiştir. Modern topraksız sebze işletmelerin sermaye yoğun işletmeler ve yönetim yapıları görece geleneksel işletmelerden daha planlı ve alınan kararların daha kurumsal olduğu tespit edilmiştir. Modern topraksız işletmelerin yapısal problemlerden kaynaklı sorunlarının azlığı ve bilgi ve mali sermaye yoğun işletmeler olmasından dolayı, yerel ve ulusal politikaya nüfus etme ve baskı grubu oluşturma açısından, geleneksel işletmelere göre daha baskın bir konuma sahip oldukları belirlenmiştir. Dekardan elde edilen domates üretimi açısından, modern topraksız tarım işletmeleri, geleneksel işletmelere göre yaklaşık iki kat fazla ürün almaktadır. Benzer şekilde, dekara domates üretimi için yapılan maliyetler arasında topraksız tarım işletmesi ile geleneksel cam ve polietilen sera arasında yaklaşık iki kat fark bulunmaktadır. Fakat topraksız tarım işletmelerinin domates kilogramı için aldıkları fiyat, üretimin izlenebilir olması, çeşit, ürün kalitesi, pazarlama olanaklarının güçlü olması gibi nedenlerden dolayı % 30 daha fazla olmaktadır. Net kar geleneksel cam seralarda 7.367,45 TL/da, geleneksel polietilen seralarda 3.796,66 TL/da ve modern polikarbon seralarda 16.966,5 TL/da olarak hesaplanmıştır. Topraksız tarım için uygun olan polikarbon seranın ortalama dekara inşaat yatırım maliyeti 117.000 TL, cam sera maliyetin 55.000 TL, polietilen seranın ise yaklaşık 23.000 TL olduğu, sera imalatı yapan yüz yüze firma görüşmelerinden tespit edilmiştir. Araştırma kapsamında ele alınan bu üç tip seranın finansal analizi yapıldığında, yatırımın geri ödeme süresi açısından cam sera birim yatırımın en uzun sürede (7,42 yıl), polietilen sera ise en kısa sürede finanse edildiği sera tipi (6,05 yıl) olduğu belirlenmiştir. Cam sera masraf ve karın kesiştiği nokta (başabaş noktası) için gerekli olan üretim miktarının 6.924 kg ile en az olduğu sera tipidir. Fayda-masraf oranı açısından geleneksel cam sera 1,49 ile en yüksek orana sahiptir. Net bugünkü değer (28.371,05 TL) ve iç karlılık oranı (% 25,16) bakımından topraksız polikarbon sera, cam ve polietilen seraya göre önemli bir avantaja sahiptir. Modern topraksız sera için 12 adet, topraklı sera için 11 adet değişken girdinin, fiziksel değerleri ölçeğe sabit getiri varsayımı altında VZA ile etkinlik değerlendirmesine tabi tutulmuştur. Son girdi olan diğer girdiler kaleminden, her işletmenin devletten almış olduğu destekler çıkarılarak, destek öncesi ve destek sonrası etkinlik değerleri karşılaştırılmış ve modern topraksız işletmelerin ortalama teknik etkinlik değerlerinin (0,952 ve 0,953), geleneksel işletmelerin teknik etkinlik değerlerine (0,839 ve 0,843) göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Fakat devlet desteği öncesi ve sonrası işletmelerin tamamı için hesaplanan ortalama teknik etkinlik değerlerinin her iki tip işletme için fazla değişmediği hesaplanmıştır. Son olarak bir takım şartlara bağlanan devlet desteklerinden yararlanma söz konusu olduğunda, yapısal problemi olmayan topraksız modern tarım işletmelerinin bu desteklerden oran olarak daha fazla yararlandığı tespit edilmiştir.
Rapid increase in income and world population will spur rapid increases in global demand for agricultural products. In parallel, increases in global demand bring a strong pressure on natural resources used in agricultural sector all over the world. For this reason, the designing of policies for adaption new technology and innovation are essential in order to increase the marginal productivity of resources used in the sector. As a thesis research field, vegetable greenhouse production sector has been chosen because production and technology relationship has been comparatively easier to study. 151 traditional glass and polyethylene soil culture and 18 modern polycarbonate soilless culture greenhouses were selected among the greenhouses located at Kumluca, Serik, Gazipaşa ve Konyaaltı regions by stratified random sampling method to administer face to face questionnaire. Demographic structure of producers, firm characteristics, greenhouse structure and production technology used in each type of greenhouses were evaluated with the help of the data obtained through questionnaires from 169 greenhouse farmers. In addition, 47 traditional glass and polyethylene soil culture and 18 modern polycarbonate soilless culture greenhouse farmers engaged in the production of tomato were selected in order to ensure a homogenous group. Fixed and variable costs of production, production value, gross profit, net profit, the amount of greenhouse construction investment, payback period, benefit-cost ratios, break-even point, net present value, internal rate of return of investment are calculated per decare. Technical efficiencies for each type of greenhouse are calculated by "Data Envelopment Analysis" (DEA) before and after government subsidies. In the last section, the awareness and effectiveness of government subsidies among producers were analyzed and all research findings are discussed, compared and concluded. Based on the result of the analysis, It was clear that modern soilless and traditional soil culture vegetable greenhouses were different each other from different perspective. Modern soilless vegetable greenhouses were capital intensive and their management structures were relatively planned and institutional comparing to others. Since modern soilless culture greenhouses were knowledge and financial capital intensive and had lees structural problems, they had a dominant position for penetrating national and local politics compare to traditional soil culture greenhouses. Modern soilless agricultural greenhouses produced twice as much tomato product than traditional soil culture greenhouses per decare. In a similar manner, there was a nearly two-fold difference between the production cost of tomato produced in modern soilless polycarbonate greenhouses and the production cost of tomato produced in the traditional soil culture greenhouses per decare. But, the price exposed in the market per kilogram of tomato production for modern soilless polycarbonate greenhouses was almost 30 percent more than the price of traditional soil culture greenhouses due to differences in variety, product quality and marketing opportunities etc. For this reason, there were differences in net profits for the different type of greenhouses. Net profit per decare for traditional glass, polyethylene and modern polycarbonate tomato greenhouses were 7.367,45 TL, 3.796,66 TL and 16.966,5 TL respectively. Greenhouse investment data were obtained from construction firms engaged in manufacturing greenhouses by face to face interviews. The amount of construction cost for polycarbonate greenhouse suitable for soilless tomato farming was average 117.000 TL per decare, 55.000 TL per decare for traditional glass greenhouse and 23.000 TL per decare for polyethylene greenhouse. The result of financial analysis showed that payback period was longest for the investment of glasshouse (7.42 years), shortest for the investment of polyethylene greenhouse (6.05 years). But glasshouse required a minimum production in the breakeven point (6.924 kg). Traditional glass greenhouse had the highest benefit-cost ratio (1.49). Meanwhile, modern polycarbonate soilless greenhouse had the significant advantages compare to traditional glass and polyethylene soil culture greenhouses in terms net present value (28.371,05 TL) and internal rate of return (25.16%). Physical values of 12 variable inputs for modern polycarbonate soilless greenhouse and 11 variable inputs for traditional soil culture greenhouse were used to calculate the technical efficiencies for Decision Making Units (DMUs) by DEA under the assumption of constant returns to scale. Technical efficiencies were calculated in the case of government subsidies received or not received by DMUs. Comparative efficiency analysis showed that modern polycarbonate soilless greenhouse (0.952 and 0.953) was technically more efficient than traditional glass and polyethylene soil culture greenhouses (0.839 and 0.843). But the average technical efficiency values did not change associated with government subsidies received for both modern and traditional greenhouses. Finally, when it comes to benefiting from conditional government subsidies, modern polycarbonate soilless greenhouses which have comparatively less structural problems benefit more than traditional family-run greenhouse.