Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
219472		1970-1990 arası dönemde Türkiye'de ?yurttaslık bılgisi? kitaplarındaki yurttaşlık anlayışı / The perception of citizenship at the citizenship books in Turkey throughout the 1970 and 1990 period Yazar:AYLİN KILIÇ Danışman: PROF. DR. FATMAGÜL BERKTAY Yer Bilgisi: İstanbul Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı Konu:Uluslararası İlişkiler = International Relations Dizin:	Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2006 222 s.
Bu tezde 1970-1990 arası dönemde Türkiye'deki Yurttaslık Bilgisikitaplarındaki yurttaslık anlayısı incelenmistir. Tezde, öncelikle Antik Yunan veRoma dünyasından baslayarak, Batı Avrupa'da burjuva demokratik devrimleri ilesekillenen ?yurttaslık? kavramının yasadıgı degisimler, ayrıntılı bir sekilde vekarsılastırmalı bir perspektifle ele alınmıs, tarihsel süreç içerisinde gelisen farklıyurttaslık anlayısları üzerinde durulmus ve buradan hareketle Türkiye cografyasında,Türkiye insanının ?yurttas? olma serüveni irdelenmeye çalısılmıstır. Osmanlı'dandevraldıgı miras ile Cumhuriyet Türkiye'sinin ?tebaa'dan yurttas?a giden süreçtegeçirdigi dönüsümler, farklı tarihçilerin, sosyal bilimcilerin görüslerindenyararlanılarak incelenmistir. Bundan sonra, 1970-1990 arası dönemde tüm YurttaslıkBilgisi kitaplarının irdelenmesi sonucunda, dönemin yurttaslık anlayısının bir analiziyapılmaya çalısılmıstır. Son olarak ise, günümüz dünyasında, yurttaslık anlayısı vekonumunda yasanan farklılıklar ısıgında, siyaset bilimi literatüründe varolantartısmalara deginilerek, gelecege yönelik bir yurttaslık vizyonu sunulmustur.Tezimizin bütününden çıkan sonuç; 1961 Anayasası'nın ?özgürlükler ve haklaryönündeki önemli açılımlar? getirmis oldugu yönündeki iddialara karsın, buimkanların Yurttaslık Bilgisi kitaplarına yansımadıgı; karsılıklı haklar ve esit saygıilkesine dayalı ?sivil? bir anlayıs yerine, ?devlete karsı sorumluluk ve görevleri? öneçıkaran ?militan yurttaslık? anlayısının kitapların temel eksenini olusturdugudur. Buanlayısta, devlet iktidarının bireysel hak ve özgürlüklerden önce geldigi, ?devletçıkarı? ve ?devletin bekası?nın ayrıcalıklı konumunun, toplumsal yararın kurucuögesi oldugu görülmüstür. Dolayısıyla kitaplarda, hak temelli bir özgürlük anlayısıyerine, ?toplumsal yarar? için görevsel, ?devlet çıkarıyla? bütünlesmis bir yurttasyetistirme amacı tespit edilmistir. 1980'li yıllarda ise ?okulda yurttas egitimi?ndebazı degisiklikler olmakla birlikte, egemen siyasal kültürde zaten varolan kimiunsurların 12 Eylül ruhuna uygun olarak daha fazla öne çıktıgı görülmüstür. Buçerçevede, toplumsal tutunumu olusturan ?dayanısma? motifinin bilesenlerinden biriolan ?din? -Islamiyet- hem ?Türk?ün tanımında hem de hukuki tanımın aksine?yurttas?ın siyasi ve toplumsal olarak tanımında yüksek sesle söylenmeyebaslamıstır. Sonuç olarak, Türkiye'de yurttaslık anlayısının, haklar?dan ziyade?ödevlere? yaptıgı vurgu nedeniyle Fransa temelli sivik-cumhuriyetçi perspektifedaha yakın oldugu görülmekle beraber; ?devlet aklı?nın bireye de topluma daontolojik olarak önceliginin olması ve toplumsal yarardan çok devletin çıkarlarınınön planda tutulması bakımından, ne tam olarak sivik-cumhuriyetçi perspektifi ne deliberal-bireyci yaklasımı içermedigi sonucuna varılmıstır.
The scope of this thesis is the perception of citizenship throughout the 1970and 1990 period. This thesis discusses and studies the ?citizenship? concept in detailwith a comparative perspective starting from the Ancient Greek and Roman times,it?s evolution with the bourgeoisie democratic revolutions in West Europe, variouscitizenship perspectives developed throughout the historical continuum, and theadventure of Turkish people on the road of ?being a citizen? in the geographic ofTurkey. The period during the transformations ?from subject to citizen? in TurkishRepublic, as an inheritor of the Ottoman Empire, is examined through benefitingfrom the aspects of various social scientists and historians. Then the citizenshipperspective of the period is analyzed after studying all the books on Citizenshipbetween 1970 and 1990 period. As the last part, a citizenship vision referring to theexisting discussions in the political science literature is presented for the future underthe guidance of changing citizenship perspective in Today?s world.The overall conclusion of this thesis is; despite the claims on widened freedomand rights brought by 1961 constitution, these opportunities did not reflect to theCitizenship books. An understanding of ?militant citizenship? focusing on?responsibilities and duties towards the state? constituted the main plot of thesebooks instead of a civil understanding depending on mutual rights and equal respectprinciple. In this perspective, it is observed that the state governance comes beforethe individual rights and freedom and the privileged conditions such as ?stateinterest? and ?state continuity? are the establishing factors of communal benefit.Therefore; the purpose of developing a citizenship that is functional for ?socialbenefit? and integrated with ?state interest? was determined in these books instead ofa right-based freedom perception. Even if some changes in citizenship education inschools were observed during 1980?s, some existing components of dominantpolitical culture became more remarkable along with the September 12 spirit. At thispoint, as a component of social cooperation, religion ? Islam ? was started topronounced loudly both in the definition of ?Turk? and the political and socialdefinition of ?Citizen? on the contrary of legal definition. As conclusion; even if theperception of citizenship in Turkey seems more close to the French-based civicrepublicanperspective because of its emphasis on ?responsibilities? instead of rights,such facts as ?the intelligence of state? is ontologically prior both to the individualand society and the priority of the state interest to the social interest conclude that thecitizenship perception does not include neither the total civic-republican perspectivenor liberal-individual approach.