Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
97978	Bu tezin, veri tabanı üzerinden yayınlanma izni bulunmamaktadır. Yayınlanma izni olmayan tezlerin basılı kopyalarına Üniversite kütüphaneniz aracılığıyla (TÜBESS üzerinden) erişebilirsiniz.	Nohutta (Cicer arietinum) antraknoza (Ascochyta rabiei) dirençli ve hassas genotiplerin moleküler markırlarla incelenmesi / Investigation of resistant and sensitive genotypes to antracnose (Ascochyta rabiei) via molecular markers in chickpea (Cicer arietinum) Yazar:GÜLRUH ALBAYRAK Danışman: PROF.DR. NERMİN GÖZÜKIRMIZI Yer Bilgisi: İstanbul Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Biyoloji Ana Bilim Dalı Konu:Biyoloji = Biology Dizin:Antraknoz = Anthracnose ; Moleküler biyoloji = Molecular biology ; Nohut = Chickpea ; RAPD = RAPD	Onaylandı Doktora Türkçe 2000 59 s.
ÖZET 9 7-rH Nohutta {Cicer arietinum) Antraknoza {Ascochyta rabiei) Dirençli ve Hassas Genotiplerin Moleküler Markırlarla İncelenmesi Bu çalışmada (1) önemli kültür bitkilerimizden nohutun {Cicer arietinum) A. rabiei hastalık etmeninin neden olduğu Antraknoza hassas olan 2 ticari ebeveyni ve 6 dayanıklılık ebeveyninde, çeşitler düzeyinde, RAPD (Rastgele Çoğaltılmış Polimorfik DNA) moleküler markır yöntemi kullanılarak DNA parmakizleri çıkarılması, doğru primer seçimi ve çeşide özgün DNA polimorfizminin tespit edilmesi, (2) hassas ve dirençli ebeveynlerin çaprazlamaları ile elde edilen melezlerin açılma gösteren F2 generasyonunda "bulk" segregasyon analiz yöntemi ile fenotipik dirençlilikle bağlantılı olan DNA markırlarının aranması ve son olarak da (3) dirençlilikle doğrudan ilişkili olan kitinaz ve (}-l,3-glukanaz enzimlerini şifreleyen genlerin anlatımlarını temel alan RNA markırlarının ebeveynler ve F2 "bulk"larında RT-PCR (Ters Transkriptaz Polimeraz Zincir Reaksiyonu) yöntemi kullanılarak araştırılması amaçlanmıştır. Otuzbeş oligonukleotid primerle gerçekleştirilen RAPD analizleri sonucunda TUB349 (5'-CCACAGCAGT-3'), TUB351 (S'-GGACCCTTAC^') ve OPC12 (5'-TGTCATCCCC-3') primerleri ile ebeveynlerde polimorfik çoğaltım ürünleri belirlenmiştir. ESN246 (Kırmızı NohutxFlip 91-4C)'mn Fi bitkilerinin Kırmızı Nohut ile Flip 91-4C'nin melezi olduğu GC9 primeri (5'- CTCACCGTCC-3') kullanılarak yapılan RAPD analizinde doğrulanmıştır. F2 generasyonuna ait hassas "bulk" ve dirençli "bulk"lar ebeveynler ile birlikte RAPD analizlerinde kullanılmış ve dirençlilikle ilişkili DNA bandı belirlenememiştir. Dirençlilikle yakından ilişkili olduğu bilinen kitinaz ve 0- 1,3-glukanaz enzimlerini şifreleyen multigen aileleri, ebeveynlerin farklı dokularında, ve ebeveynler ile F2 generasyonu bitkileri arasında RT-PCR tekniği kullanılarak incelenmiştir. Kırmızı Nohut'un yapraklarında gövdeden farklı olarak 100 bç ağırlığında bir DNA bandı ve Flip 91-4C'nin yapraklarında gövdeden farklı olarak 600 bç ağırlığında bir DNA bandı çoğaltılmıştır. Bu şekilde kitinaz enzimini şifreleyen genlerin anlatımlarının bu ebeveynlerin gövde ve yapraklarında farklı olduğu ortaya konmuştur. Dirençli ve hassas ebeveynler ile dirençli ve hassas "bulk"lar arasında gerçekleştirilen RT-PCR analizinde Kırmızı Nohut'ta diğer bireylerde bulunmayan 1400 bç'lik bir bölgenin çoğaltılmasına karşın kitinaz geni anlatımında dirençlilikle kesin ilişkili bir farklılık görülememiştir. Kitinaz enzimini şifreleyen multigenler ebeveynlerin genomik DNA'larında da araştırılmıştır. P-l,3-glukanaz enzimlerini şifreleyen multigen ailesi ise 2 farklı özgün primerin kullanılmasına karşın hem RT-PCR çalışmalarında hem de genomik DNA'nın PCR'ı ile çoğaltılamamıştır. Bu çalışma sonucu elde edilen bulguların Antraknoza dirençli ve hassas ebeveynlerin ve melezlerinin tanımlanmasına katkılar sağlayarak klasik ıslah çalışmalarına yardımcı olacağı düşünülmektedir. VIII
SUMMARY Investigation of Resistant and Sensitive Genotypes to Antracnose (Ascochyta rabiei) via Molecular Markers in Chickpea (Cicer arietinum) In this study, it was aimed (1) to determine DNA fingerprints on 2 commercial which are sensitive to Antracnose caused by Ascochyta rabiei pathogen and 6 resistance parents of chickpea {Cicer arietinum) one of our important culture plants at variety level by using RAPD (Random Amplified Polymorphic DNA) molecular marker method, to make correct primer selection and detect DNA polymorphism specific to variety, (2) to identify DNA markers related to phenotypic resistance in F2 generation of hybrids obtained by crossing between sensitive and resistant parents by using bulk segregation analysis method, and finally (3) to examine the RNA markers based on expression of genes encoding chitinase and |3-l,3-glucanase enzymes directly related to resistance on parents and F2 bulks by using RT-PCR (Reverse Transcriptase Polymerase Chain Reaction) method. In result of RAPD analyses carried out with 35 oligonucleotide primers, polymorphic markers were determined in parents with TUB349 (5'- CCACAGCAGT-3'), TUB351 (5'-GGACCCTTAC-3') and OPC12 (5'- TGTCATCCCC-3') primers. F, plants of ESN246 (Red ChickpeaxFlip 91-4C) have been proved as hybrids of parents titled Red Chickpea and Flip 91-4C in RAPD analyses by using GC9 primer (5'-CTCACCGTCC-3'). Sensitive and resistant bulks belonging to F2 generation were used in RAPD analyses together with parents and DNA band related to resistance could not be determined. Multigene families encoding chitinase and P-l,3-glucanase enzymes known as closely related to resistance were investigated by using RT-PCR technique in different tissues of parents and between parents and F2 generation plants. A DNA band (100 bp) was amplified in leaves of Red Chickpea different from its stem and another DNA band (600 bp) in leaves of Flip 91-4C different from its stem. Thus, it has been confirmed that multigenes expressions encoding chitinase enzyme are different in stems and leaves of these parents. Any difference could not be seen certainly related to resistance in chitinase gene expression although a DNA band amplified (1400 bp) in Red Chickpea not found in another individuals in RT-PCR analyses carried out between resistant/sensitive parents and resistant/sensitive bulks. Multigenes encoding the chitinase enzyme were examined also in genomic DNAs from parents. Multigene family encoding P-l,3-glucanase enzyme could not be amplified at both RT-PCR studies and PCR of genomic DNA although using two different specific primers. It is thought that results of this study will be helpful to conventional breeding applications by providing contributions to determination of genotypes resistant to Antracnose. IX