Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
268366		İstanbul'da ilk tiyatro yapıları ve Taksim Sahnesi örneği / First theatre buildings in Istanbul and Taksim Sahnesi example Yazar:GÜLRU KENANLI Danışman: YRD. DOÇ. DR. FARUK TUNCER Yer Bilgisi: Yıldız Teknik Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Mimarlık Ana Bilim Dalı / Rölöve-Restorasyon Bilim Dalı Konu:Mimarlık = Architecture Dizin:Mimari eserler = Architectural works ; Restorasyon = Restoration ; Tiyatro = Theatre	Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2009 195 s.
Tiyatro bir sahne sanatıdır. Tiyatro sözcüğü Yunanca'da "seyirlik yeri" anlamına gelen theatron'dan türetilmiş, dilimize İtalyanca'daki teatro sözcüğünden geçmiştir Tiyatroların temsil mekanları olan yapılar dört ana bölümden oluşur. Bunlar, oyunun izlendiği seyirci bölümü, oyunun sergilendiği sahne bölümü, oyuncuların kullandığı sahne arkası ve giriş çıkışların sağlandığı fuaye mekanlarıdır.Bu çalışmasının ilk bölümünde tezin amacı, kapsamı ve yöntemi tanımlanmıştır. İkinci bölümde, tiyatronun tarihçesi ve Türkiye'ye gelişi anlatılmıştır. Tiyatronun yapılaşmaya gereksinim duymasıyla Avrupa'dan da etkilenerek tiyatro yapıları inşa edilmeye başlanmıştır. Üçünü bölümde ise dünyadan tiyatro yapıları örnekleri verilmiştir.Dördüncü bölüm İstanbul'da tiyatro binası işleviyle yapılmış olan ilk yapıları anlatmaktadır. Bu süreç 1840 yılında inşa edilmiş olan Naum tiyatrosu ile başlayıp, 1955 yılında yapılmış olan Muammer Karaca tiyatrosu ile sınırlandırılmıştır. Bu tarihler arasında inşa edilmiş olan yapılardan bir kısmı geçirdiği yangın veya yıkımlardan dolayı günümüze ulaşamamıştır. Bir kısmı ise işlev değiştirmiştir. İncelenen yapıları kronolojik olarak; Naum Tiyatrosu (1840), Concordia Tiyatrosu, Dolmabahçe Saray Tiyatrosu (1858), Gedikpaşa (Azak) Tiyatrosu (1860), Tepebaşı Kışlık Tiyatrosu (1880), Ses Tiyatrosu (1885), Tepebaşı Yazlık Tiyatrosu (1889), Yıldız Saray Tiyatrosu (1889), Ferah Tiyatrosu (1911), Apollon Tiyatrosu (1920), Millet (Turan) Tiyatrosu, Elhamra Tiyatrosu (1923), Süreyya Paşa Konser ve Opera Binası (1923), Musahipzade Celal Sahnesi, Cemil Topuzlu Açıkhava Sahnesi (1947), Şan Tiyatrosu (1948) ve Muammer Karaca Tiyatrosu (1955) olarak sıralayabiliriz.Tez çalışması kapsamında, Guilio Mongeri tarafından 1914 yılında tasarlanmış olan Taksim Sahnesi detaylı olarak incelenmiştir. Tiyatro yapısı olarak inşa edildikten sonra sinema ve gazino olarak da kullanılmıştır. Daha sonra 1970 yılında Devlet Tiyatroları tarafından kiralanarak kullanılmaya başlanmıştır. Ağustos 2007'de ise bina boşaltılmıştır. Bu tarihi bina yapıldığı yıllardan itibaren Taksim Meydanı'na hakim konumu, Sıraselviler Caddesi'ne doğrudan açılan çıkış kapıları, iki balkonlu geniş tiyatro salonu ve fuaye mekanları ile işlevsel ve biçimsel olarak dikkati çeken bir yapı olmuştur. Tezin sonucunda bu ve benzeri tiyatro yapılarının kültürel mirasımız olduğu ve tarihimize karşı sorumluluğumuzdan dolayı çürümeye terk edilmemeleri gerektiği sonucuna varılmıştır. Taksim Sahnesi günümüz koruma ilkeleri ışığında değerlendirilmiş ve bunun sonucunda restitüsyon ve restorasyon önerisi getirilmiştir. Tez içerisinde yer alan katalog çalışması, Taksim Sahnesi ile ilgili çalışmalar konusunda destekleyici rol oynamaktadır.Anahtar Kelimeler: Tiyatro yapıları, Taksim Sahnesi, Sinemalar
Theatre means performing arts. The word theatre is derived from a Greek word theatron which means ?place to watch? and integrated to Turkish language from an Italian word teatro. The represantation sites of theatres consist of four main parts. These are, audience part which play can be viewed, the stage part which the play is presented, backstage part which is used by actors and foyer which allows enterance and exit to the building.In the first part of this study, the aim, content and method of this thesis is identified. In the second part, we explained the history of theatres and incoming to Turkey. As the theartes need structuring and also being affected from Europe, theatres are beginned to be built. In the third part, thearte buildings from all around the world are exemplified.Fourth part, explains the first buildings which are built to function as theatre in İstanbul. This duration starts with Naum Theatre constructed in 1840 and ends with Muammer Karaca theatre constructed in 1955. Some of these buildings built between these years couldn?t come up to present time because of reasons like fire or destruction and some are used for other occasions. We can chronologically arrange the investigated buildings as, Naum Theatre (1840), Concordia Theatre, Dolmabahçe Saray Theatre (1858), Gedikpaşa (Azak) Theatre (1860), Tepebaşı Kışlık Theatre (1880), Ses Theatre (1885), Tepebaşı Yazlık Theatre (1889), Yıldız Saray Theatre (1889), Ferah Theatre (1911), Apollon Theatre (1920), Millet (Turan) Theatre, Elhamra Theatre (1923), Süreyya Paşa Concert and Opera Building (1923), Musahipzade Celal Theatre, Cemil Topuzlu Openair Theatre (1947), Şan Theatre (1948) and Muammer Karaca Theatre (1955).In the content of this thesis study, Taksim Sahnesi, planned by Guilio Mongeri in 1914, is detailly examined. After being built as a theatre it is also used as cinema and night club. Afterwars, in 1970 it is used as a public theatre. In august 2007 the building fell out of use. This historical building is a functionally and formally remarkable building by its dominant location to Taksim square, direct entrerance and exit to Sıraselviler Avenue, having a theatre room with two balconies and foyer places. At the end of this thesis study, we conclude that this theatre building and also other buildings like this should be well protected as they are our culturel inheritance and to protect them is our responsibility to history. Taksim Sahnesi has been considered in the count of today?s protection principles and as a result restitution and restoration is suggested. The catalog work which takes place in this paper plays a supporting role for researchs about Taksim Sahnesi.Key words: Theatre buildings, Taksim Sahnesi, Cinema