Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
244089		Kentsel kıyı alanlarında yer alan sanayi bölgelerinde dönüşüm stratejilerinin değerlendirilmesi; Haliç?Tersaneler bölgesi / The evaluation of transformation strategies of the industrial zones located on the urban waterfronts; Haliç?Dockyards region Yazar:BORA YERLİYURT Danışman: PROF. DR. EMRE AYSU Yer Bilgisi: Yıldız Teknik Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı / Şehir Planlama Bilim Dalı Konu:Şehircilik ve Bölge Planlama = Urban and Regional Planning Dizin:	Onaylandı Doktora Türkçe 2008 254 s.
20.yüzyılın başlarında sanayileşmenin getirdiği sosyo-ekonomik sorunlar ve yeniden yapılanma süreçleri tartışılırken, 21.yüzyıla girerken sanayi sonrası toplumlardaki dönüşüm süreci ve buna paralel olarak gelişen küresel değişimler gündeme gelmiştir. Küreselleşmeyle birlikte sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçiş süreci, sosyal ve ekonomik politikalarda olduğu gibi, özellikle gelişmekte olan ülkelerin kentleşme süreçlerinde de önemli değişikliklere neden olmuştur. Sanayi sektörünün yerini hizmetler sektörüne bırakması, kentlerin sosyo-ekonomik yapısıyla birlikte arazi kullanış desenlerini de etkilemiştir. Bu süreç içinde uygulanan desantralizasyon politikaları ile kent merkezlerinden geri çekilen sanayi fonksiyonunun boşalttığı alanların nasıl değerlendirilmesi gerektiği konusu önem kazanmıştır. Bu noktada `Kentsel Dönüşüm' kavramı, kentsel planlamanın önemli bir enstrümanı olarak ön plana çıkmıştır.Tez çalışması kapsamında, sanayisizleşme süreci sonucunda kentsel kıyı alanlarında konumlanan atıl kalmış sanayi alanları, kentsel dönüşüm bağlamında irdelenmiş ve benzer özellik gösteren Haliç kıyısında konumlanan tersaneler bölgesi ve geri alanı bu çerçevede değerlendirilmiştir.Birinci bölümde; Tez çalışmasına ilişkin genel bir açılım yapılmıştır. Bu bağlamda çalışılan konuya ilginin sebepleri ve çalışmada amaçlananın neler olduğu ortaya konmuştur. Çalışma konusu ve süreci gereği konunun hangi sınırlar dahilinde ele alındığı ifade edilmiştir. Tez çalışmasına yön verecek çıkış noktası olan problemin tanımı ortaya konduktan sonra buna bağlı olarak konunun hangi varsayımlar doğrultusunda değerlendirileceği sunulmuştur. Son olarak ise varsayımlara bağlı değerlendirmelerin nasıl bir yöntemle yapılacağı belirtilmiştir.İkinci bölümde; Tez konusu kapsamında çalışmanın en önemli kavramsal ayağını oluşturan ve konuya ilişkin çeşitli açılımlar sunan `Kentsel Dönüşüm' olgusu irdelenmiştir. İlk olarak konu, kavramsal boyutuyla detaylı olarak ele alınmıştır. Bu konuda literatürde taranan kentsel dönüşüme ilişkin kullanılan bir çok tanıma yer verilmiş ve bu tanımlar ışığında tez çalışması kapsamında kastedilen kentsel dönüşüm tanımı yapılmıştır. Daha sonra kentsel dönüşümün tarihsel süreç içinde izlediği gelişim-değişim süreci, aynı zamanda insan yerleşmelerin genel evrimi ile de ilişkilendirilerek ortaya konmuştur. Bununla birlikte endüstri devrimi sonrası kentlerde ortaya çıkan sorunları çözmeye yönelik müdahaleler içeren dönüşüm projeleri aracılığıyla günümüze kadar gelen temalar aktarılmıştır.Günümüzde kent planlama pratiğinde önemli bir araç olan kentsel dönüşümün planlamadaki rolü ve özellikleri belirtildikten sonra Türkiye'de kentsel dönüşüm konusunun nasıl geliştiği irdelenmiştir. Bu kapsamda Türkiye'deki planlama sürecine paralel olarak bu sürecin hangi aşamasında kentsel dönüşüm kavramının ortaya çıktığı ve ne şekilde geliştiği ortaya konmuştur.Üçüncü bölümde; Tez çalışması bağlamında ortaya konan problemin temelini oluşturan `Sanayi' kavramı irdelenmiştir. Sanayileşme süreci ve buna bağlı olarak sanayinin yer seçim kriterleri Dünya ve Türkiye'deki eğilimler çerçevesinde ortaya konmuştur. Bu eğilimler doğrultusunda sanayinin kıyı kullanımında yer seçmesi açıklanarak kıyı alanları ve kıyı-sanayi ilişkisi vurgulanmıştır. Bununla birlikte, kıyı mekanının kentler açısından taşıdığı önem de ortaya konmuştur. Sanayileşme ile birlikte kentsel kıyı alanlarındaki eski sanayi alanlarının değerlendirilmesi konusu kentsel dönüşüm kavramı ile ilişkilendirilerek vurgulanmıştır. Buna bağlı olarak da tez konusu özelinde, kentsel kıyı alanlarındaki eski sanayi alanlarının nasıl değerlendirildiğine ilişkin bu alanlarda uygulanmış çeşitli dönüşüm projeleri irdelenmiştir.Dördüncü bölümde; Çalışma alanı olarak seçilen, merkezdeki sanayinin geri çekilme sürecinin de etkisiyle büyük ölçüde atıl kalmış Haliç-Tersaneler Bölgesi ve geri alanı analitik olarak ele alınmıştır. Bu doğrultuda ilk olarak Haliç bölgesine genel bir bakışla İstanbul Metropoliten Alanı bütününde konum, çevre ilişkileri, doğal yapı, ulaşım, tarihsel süreç, siluet, imaj öğeleri kapsamında bir analitik yaklaşım ortaya konmuş, daha sonra Haliç'teki planlama süreci kent siluetine etkileriyle birlikte incelenmiştir.Alan çalışması kapsamında ise ilk olarak, çalışma alanı sınırlarıyla birlikte tanımlanmış ve çalışmanın nasıl bir yöntemle gerçekleştirildiği anlatılmıştır. Tersane alanları da dahil olmak üzere bu bölgelerin kente ilerleyen bölümlerinde bulunan konut ve fonksiyon alanlarının değerlendirildiği bir alan çalışması gerçekleştirilmiştir. İki etaplı olarak gerçekleştirilen çalışmanın birinci etabında belirlenen sınırlar içerisinde kalan alanların, kent içindeki konumundan başlamak suretiyle fiziksel, sosyal, ekonomik profilinin çıkarılması amaçlanmıştır. Sosyo-ekonomik yapıya ilişkin veriler anket çalışmaları ile irdelenmiştir. İkinci etap çalışmaları ise tez konusu özelinde sanayi odaklı gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma, alan sınırları dahilinde bulunan küçük sanayi işletmeleri ile gerçekleştirilen anket ve tespit çalışmalarını içermektedir. Bu çalışmada amaç varsayımlar doğrultusunda alanda bulunan küçük sanayinin dönüştürülebilme potansiyelini değerlendirebilecek verilere ulaşmaktır. Bu amaca yönelik yapılan anket çalışmasında elde edilen verilerin dökümü yapılarak elde edilen sonuçlar rakamsal ve grafik olarak ortaya konmuştur.Beşinci bölümde; İlk olarak ikinci etap alan çalışmasından elde edilen sonuçların varsayımlar doğrultusunda değerlendirilerek çalışma alanındaki gerçekleştirilmesi öngörülen kentsel dönüşüm yaklaşımına ilişkin sorunlar ve potansiyeller ortaya konmuştur.İkinci olarak ise yine çalışma alanında öngörülecek bir kentsel dönüşüm yaklaşımında, yeniden işlevlendirilecek tersane ve küçük sanayi alanlarının yeni işlevlerinin seçim sürecine ilişkin bir değerlendirme yöntemi kurgulanmıştır. Bu değerlendirme yöntemi ilk önce soyut olarak açıklanmış daha sonra da alan özelindeki parametrelere göre düzenlenmiş hali ortaya konmuştur.Altıncı bölümde ise, tez çalışmasına ilişkin genel sonuçların ortaya konulduğu bir değerlendirme yer almaktadır. Bu çerçevede ilk olarak, bölgesel ve yerel kalkınma eğiliminde geliştirilen kentsel politikalar doğrultusunda günümüzün en önemli planlama araçlarından biri olan kentsel dönüşüme ilişkin tez kapsamındaki sonuçlar ortaya konmuştur. Bununla birlikte tez konusu özelinde, eski sanayi alanlarının kentsel dönüşüm kapsamında ele alınma sürecinde, önem taşıyan bazı noktalar vurgulanmıştır.Daha sonra, tez bağlamında ortaya konan kentsel dönüşüm proje alanlarının belirlenmesi ve projelerde öngörülecek fonksiyonların seçim süreçlerine ilişkin problematikler doğrultusunda çalışma alanı özelinde geliştirilen yaklaşımlara paralel olarak genel bir ?süreç akış şeması? ortaya konmuş ve bu şemanın benzer kentsel dönüşüm süreçlerinde de kullanılabilirliği ifade edilmiştir.
While in the beginning of the 20th century the socio-economic problems and restructuring issues brought by industrialization were being discussing, towards the 21st century the global factors in parallel with the transformation process of post industrial societies are started to be discussed. Supported by the globalization process of transition through industrial society to information society, besides the social and economical politics, it has also considerable modifications especially on urbanization process of developing countries. The installation of services instead the industrial sector is effected the socio-economic organization and the land use patterns of the cities. Though the implementation of decentralization politics, the approaches in order how to maintain the retreated industrial areas in the centre of cities rather gained importance. At this point, the `Urban Transformation? concept is brought forth as a fundamental instrument of urban planning.In the scope of this thesis, the retreated industrial areas during the deindustrialization process are examined and in accordance with this study the naval dock yard region and its hinterland in the Golden Horn is evaluated.In the first section; a general descriptive explanation of the thesis is held. In this context the keen interest for this subject of the study and the aims are put forward. Related to the subject and its process the limits of the research are denoted. After defining the problem, the assumptions in the research is performed. Finally, the methodology used in the evaluation of the assumptions is determined.In the second section; `Urban Transformation? concept that is supposed to be one of the main instruments for the problem introduced in the context of this thesis is explicated. Initially, the concept of the thesis is searched in detail and studied. On this head all the different definitions in literature are searched and the explanation about urban transformation supported in the thesis is developed. Subsequently the history of urban transformation that followed the development-change process associated with the evolution of human settlements is also discussed. The themes composing the transformation projects that aimed to solve the problems arise in the cities after the industrial revolution are transmitted.After the role and the characteristics of urban transformation as an important instrument in urban planning today, the development of urban transformation as a topic in Turkey is put forward. In this context firstly the process of planning in Turkey is indicated, then in which part of this process and how the urban transformation concept is taken place is discussed.In the third section; `industry? concept in the context of the underlying problem of the thesis is studied. The process of industrialization and the location criteria for the industries is introduced through the inclinations taking place among the world and in Turkey. In accordance with these inclinations the location of industries along the coasts is explained and the relation in between coast-industry is emphasized. Nonetheless, the consequence of coastal space for the cities? point of view is explained. The urban transformation fact aroused by the industrialization and the re-use of the abounded industrial urban coastal areas are also stated by different transformation projects.In the forth section; the Golden Horn-Naval Dockyard region and its hinterland that is neglected during the decentralization process of central industrial functions perceived as the case area is examined analytically.At first, the situation, environmental, communication and transportation, historical process, silhouette, image elements of the Golden horn is studied analytically in the context of Istanbul Metropolitan Area, then the planning process taking place in the Golden horn is investigated with its effects on the silhouette of the city as well.In the context of the case study, the borders and the limits of the area are defined and the methodology of the research is explained. Behind the banks and the coastal functions including the Golden horn and Taşkızak dock yards, a residential and functional survey is held. On the first stage the situation, physical, social, economic profile of the area in the city is aimed to achieve. The socio-economic data is obtained by the questionnaires. The second stage of the case study is performed by focusing on the industry. This part consists of the analytical determinations and questionnaires implemented to the small industrial enterprises. Among the 130 enterprises in the study field interviews are realized with 67 of the enterprises. In this survey it is aimed to reach the data in order to evaluate the potential of the small industrial functions in accordance with the assumptions. The results of data breakdown are examined in graphics and numeric.In the fifth section; According to the results of the second stage of the research the problems and potentials for urban transformation approach are discussed.And latterly an evaluating methodology is edited for re-functioning of dock yards and small industrial functions in the urban transformation approach which will predict in the case area. The evaluation methodology is explained in abstract at first, and then the arranged frames according to the parameters are explicated for the case area.In the sixth section, a general review of results of the study is taken place. In this framework firstly, the outcomes in the scope of the thesis regarding the urban transformation which is one of the most contemporary planning tool of our era, in accordance with the urban policies enhanced in consideration of the regional and local development are stated. Additionally, specifically in consideration of the subject of the thesis, some issues are emphasized which are important within the process of the evaluation of the former industrial areas in the scope of the urban transformation.Following, a general ?process flow chart? in parallel with the approaches enhanced specifically in accordance with the problematic related with the designation of the urban transformation areas presented within the context of the thesis and election processes of the functions which will be foreseen in the projects is stated. And the employability of the chart within the similar urban transformation processes is implied.