Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
192728		Sağlıklı beslenme takıntısı (ortoreksiya) belirtilerinin incelenmesi, orto-15 ölçeğinin uyarlanması / The investigation of healthy eating fixation (Orthorexia) and the adaptation of the ORTO-15 scale Yazar:GÜLCAN ARUSOĞLU Danışman: PROF.DR. GÜLDEN KÖKSAL Yer Bilgisi: Hacettepe Üniversitesi / Sağlık Bilimleri Enstitüsü / Beslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı Konu:Beslenme ve Diyetetik = Nutrition and Dietetics ; Psikoloji = Psychology Dizin:	Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2006 115 s.
vÖZETArusoğlu G., Sağlıklı beslenme takıntısı (Ortoreksiya) belirtilerinin incelenmesi, ORTO-15ölçeğinin uyarlanması. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Diyetetik ProgramıBilim Uzmanlığı Tezi, Ankara, 2006. Toplumlarda yerleşen doğru ve yanlış beslenme alışkanlıkları,değişik yaş grubu ve cinsiyette bazen sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Yeme bozukluklarındaoluşan artışlar ve yaşanan çevresel tehditler, sağlıklı yaşamın giderek daha önem kazanması, yemedavranışlarında yeni bozuklukları gündeme getirmiştir. Bu durumun ileriye yönelik sağlık sorunlarıyaratmaması ve bireye özgü yeme davranışında oluşan yanlışlıkların düzeltilmesi amacıyla bu çalışmaplanlanmış ve Hacettepe Üniversitesi çalışanlarının Ortoreksiya Nervoza (ON) belirti sıklığı vebeslenme alışkanlıklarına etki eden bazı etmenlerin etkisi incelenmiştir. Bu araştırma iki aşamadadüzenlenmiştir. Ön çalışma olarak yeni tanımlanan Ortoreksiya Nervoza (ON) adlı ?sağlıklıbeslenmeye duyulan aşırı duyarlı tutumu? niteleyen bu yeni yeme bozukluğuna yatkınlığı belirlemekamacıyla kullanılabilecek, özel olarak geliştirilmiş ORTO-15 ölçeğinin Türkçe'ye uyarlamasıyapılmış, geçerlik ve güvenilirliği sağlanmıştır. Bu teste göre validasyon sonunda ?33 puan? vealtında alanlar ?ortorektik? olarak tanımlanırken, puan ne kadar artarsa yeme davranışı o kadar aşırıduyarlılıktan normale yaklaşmaktadır. Bu ön çalışmanın ardından esas çalışmaya geçilerek ORTO-15testiyle Hacettepe Üniversitesi çalışanlarında Ortoreksiya Nervoza (ON) belirti sıklığı saptanmayaçalışılmıştır. Literatürde obsesif-kompülsif bozuklukları (OKB) değerlendiren MOCI (MaudsleyObsesif Kompülsif Envanteri) ve yeme bozukluklarını değerlendiren Yeme Tutum Testi (YTT) ileilişkisi göz önüne alındığından toplam test puanlarının birbirleri ile ilişkisine bakılmıştır. Bu testlerinyanında beslenme alışkanlıklarına etki eden etmenleri incelemek amacıyla bir bilgi formukullanılmıştır. Bu amaçla ön araştırmaya Hacettepe Üniversitesi'nden yaşları 19 ile 66 arasındadeğişen, çalışan kesimin her eğitim düzeyinden toplam 272, esas araştırmada ise 591'i kadın ve 425'ierkek olmak üzere toplam 1016 kişilik bir örneklem alınmıştır. Her iki araştırma için toplam kişisayısı 1288'dir. ORTO-15'in güvenirlik çalışması iç tutarlılık Cronbach Alfa yöntemiyle; geçerliği isefaktör analiziyle saptanmıştır. Araştırma sonucunda beslenme alışkanlıklarına etki eden faktörlerdenBeden Kütle İndeksi (BKİ), yeme bozuklukları (YTT) ile önemli ölçüde ilişkili bulunmuştur (p<0.05).Her iki cinsiyette de OİA'ın üstünde olanların, OİA'ın altındakilere oranla ortoreksiya ve diğer yemebozukluğu belirtilerine daha eğilimli oldukları ve bunun istatistiksel olarak önemli farklılıklargösterdiği bulunmuştur (p<0.05). YTT test puanı 94.64±10.80 ortalamala ve standart sapmayla,OİA'ın altında olan bireylerin, OİA'ın üstündekilere oranla 87.21±11.32 ortalamayla daha fazla yemebozukluğu belirtileri göstermektedir (p<0.05). Eğitim düzeyi azaldıkça ve yaş ilerledikçe testpuanlarının azaldığı ve ortorektik belirtilerin artış gösterdiği bulunmuştur (p<0.05). Herhangi bir diyettedavisi alanların ortoreksiyaya olan eğilimleri istatistiksel olarak önemli şekilde yüksek bulunmuş(p<0.05), kadınlar ve erkekler arasında ortorektik belirtiler açısından herhangi bir fark bulunmamıştır(p>0.05). Diyet tedavisi alanların ortorektik belirtiler göstermeye daha yatkın oldukları 34.19±4.69puan ortalama ve standart sapmasıyla bulunmuştur. Meslek, ORTO ve MOCI testleriyle önemliölçüde ilişkili bulunmuş (p<0.05), YTT testi sonuçları bireylerin mesleki durumlarıyla herhangi birönemlilik göstermemiştir (p>0.05). Evli çiftlerin bekarlara göre daha yüksek oranda ortoreksi riskinesahip oldukları bulunmuştur (p<0.05). Çocuk sayısında ve bilgilenmenin davranış değişikliğineetkisindeki artış, ortorektik belirtilere olan eğilimi önemli şekilde artırmıştır (p<0.05). Beslenmebilgilerine erişim kaynakları açısından bakıldığında kitle iletişim araçları, kitap-bilimsel yayın,diyetisyen, sağlık kulüpleri, çevre veya diğer etmenlerin önemli bir farklılık yaratmadığı görülmüştür(p>0.05). OKB ile ORTO arasında istatistiki olarak önemli ve pozitif bir korelasyon saptanmıştır (r=-0.122, p<0.05). YTT ile ORTO arasında pozitif bir korelasyon bulunmuştur (r=-0.069, p<0.05). OKBve yeme bozuklukları belirtileri arttıkça ortoreksiyaya olan eğilimlerde de artışlar (ORTO testipuanlarında düşüş) görülmektedir. Sonuç olarak toplumu temsil edebilecek daha ileri çalışmalaryapılması önerilmektedir.Anahtar Kelimeler: Ortoreksiya nervoza, yeme bozuklukları.
viABSTRACTArusoğlu G., The investigation of healthy eating fixation (Orthorexia) and the adaptation of theORTO-15 scale. Hacettepe University, Institute of Health Sciences, MSc Thesis in DieteticsProgramme, Ankara, 2006. Correct and incorrect nutritional habits that are found in the populationmay sometimes be encountered as a problem in different ages and sexes. An emerging increase innutritional disorders and environmental threats have become current issues for new disorders innutritional behaviour. This descriptive study was planned to prevent further health problems andindividual mistakes in nutritional behaviour. The frequency of Orthorexia Nervosa (ON) in HacettepeUniversity staff and the impact of some factors on nutritional habits were investigated. The study wasdesigned in two stages. As a preliminary study, a specially developed ORTO-15 scale, which is usedto diagnose a newly introduced nutritional disorder called ?a maniacal obsession for healthy foods?describing Orthorexia Nervosa, was adapted to the Turkish language and tested for validity andreliability. In this pilot study the scale was translated by 5 the experts in the field which wereindependent from each other. After item controlling and cultural equivalence Turkish version was re-translated into English and the meaning was compared with the original one by other experts. As wesaw that last scale was in high consistency with the original, we took start to use it for the main study.The Orthorexia nervosa risk determination property of ORTO-15 test was examined by Donini L.M etal. on 120 people. Following this preliminary study, this new tool (ORTO-15) was administered todetect Orthorexia Nervosa symptoms in Hacettepe University staff and to investigate its relation withObsessive-compulsive disorder (OCD) and Eating Attitude Test (EAT). According to this test, whilecases under and at ?33? points were described as ?orthorexic?, the increase in points approximates thatof eating behaviour from hypersensitivity to normal. Consistent and valid ORTO-15 test describedpeople at and under ?33? points with Turkish standards as ?orthorexic?. ORTO-15 scale used fordiagnosis of orthorexia symptoms consists of 15 questions and a 1-to-4 likert type scale. Diagnosis ofON symptoms was based on findings of obsessive-compulsive disorder and predisposition for othereating disorders. The Eating Attitude Test (EAT) for evaluating eating disorders, Maudsley ObsessiveCompulsive Inventory (MOCI) for obsessive-compulsive disorders, ORTO-15 scale (OrthorexiaNervosa scale) for evaluating orthorexia, and an information form to investigate the factors affectingnutritional habits, were used. Effects of all variables on ORTO-15 points were investigated. In thepreliminary study, a total of 272 people working for Hacettepe University ranging between 19 and 66years of age, and in all educational levels were admitted, while 1016 people, 591 women and 425men, were enrolled to the main study. The total number of individuals for both studies were 1288.Reliability study for ORTO-15 determined internal consistency by the Cronbach Alpha method andvalidity by factor analysis. Since the procedures were carried out on working people, questionnaireforms were collected during working hours or a few hours later. The impact of some factors onnutritional behaviour showed some significant results. Body mass index (BMI) had a significantcorrelation with EAT. There was statistical significance between under and above desirable weight inboth genders (p<0.05). The group above their desirable weight showed more tendency to orthorexiaand other eating disorders. The group under their desirable weight showed more tendency to EAT.The more the education level decreases the greater was the tendency towards orthorexic symptoms.There was no significance between sex. Using a diet therapy influenced formerly orthorexicsymptoms with 34.19±4.69 mean and standart deviation significantly. Profession had an importantsignificance with ON and OCD (p<0.05). Married people showed more symptoms than unmarriedpeople in a tendency towards ON (p<0.05). Individuals having children showed more of a tendencythan ones without children towards ON symptoms (p<0.05). The more differentiations in attitudesdone after reaching correct knowledge, the more symptoms seen in ON tendency (p<0.05). Age hadpositive correlations with tendency to ON (p<0.05). OCD and orthorexia were positively correlated(r=-0.122, p<0.05). Results also showed that there was a positive correlation between EAT andORTO-15 (r=-0.069, p<0.05). When OCD and EAT symptoms increase, there was a tendency to ONsymptoms. As a result we recommend that further investigation is necessary to represent the wholepopulation.Key Words: Orthorexia nervosa, eating disorders.