Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
32160		Erzurum-Kars ve yöresi kaleleri (11. yy-15.yy) / Yazar:GÜRSOY SOLMAZ Danışman: PROF. DR. ENVER KONUKÇU Yer Bilgisi: Atatürk Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Ana Bilim Dalı Konu:Tarih = History Dizin:Erzurum = Erzurum ; Kaleler = Fortnesses ; Kars = Kars	Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 1994 178 s.
II ÖZET Bu çalışma Doğu Anadolu'nun giriş kapısı sayılan Kars ve ötesi Erzurum yöresindeki Ortaçağ dönemine ait tarihî kaynaklarda adı geçen kalelerdeki önemli olayların incelenmesini içermektedir (XI.-XV. yy.). Türkler'in Doğu Anadolu'ya Selçuklu dönemindeki akınları İle akabinde buraya yerleşmeleri, il tutup; hüküm sürmeleri, üzerinde çalışılan kalelerin o gün gibi, bugün de jeopolitik önemlerini ortaya çıkarmıştır. Başta Erzurum Kalesi ile bu yöreden çıkarak doğuya doğru akmakta olan Araş Nehri boyundaki kaleler -Hasankale, Avnik, Micingerd, Zivin, Köroğlu, Bardız ile bu nehrin aşağı boyundaki Keçivan, Kağızman, Sürmeli (İğdır Karakalesi) kaleleri bir bölümde incelenmiştir. Araş Nehri'ne kuzeyden gelerek kansan Arpaçay Boyu'nda da önemli kaleler yapılmıştır. Bu kaleler de kuzeyden güneye doğru Çıldır Şeytan-Kale, Akçakale, Anı, Magasbert ile Arkina kalesidir. Bu da ayrı bir bölümde incelenmiştir. Bu iki nehrin birleştiği açının içinde kalan Kars Kalesi de hem bu kalelerle yakın ilişkisi, hem de siyasî, askerî, ticarî bakımdan önemlidir. Çalışmanın diğer bir bölümü de Tortum, Oltu, Penek, Somunkale'dir -ki Araş- Arpaçay nehirlerinin buluşmasıyla gelen açının kuzey tararında yer alırlar. Adı geçen yerler Ortaçağ'da Türk, Gürcü, Ermeni, Bizans ve diğer yerli idarelerin paylaşamadıkları özellikte yerlerdir. 1064 de Alp-Arslan'ın ilk Batı seferi ve akabinde Anadolu'nun 1071 de Türk idaresine geçmesiyle yöre, Türk kavimlerinin hâkimiyetinde olarak Saltuklu, Selçuklu, Harzemli, Çingizli, Timurlu, Karakoyunlu, Akkoyunlular ve Osmanlılar hâkimiyetinde kalmıştır. Günümüzde çoğu ayakta olan bu kaleleri böyle bir çalışma yaparak tanımak ve tanıtmak gayet güzel. Üstelik bu kaleler gezilerek, fotoğrafa da alındığından, pratik bilgi de sağlamıştır. îşte bu çalışma bahsedilen zaman içindeki olayların incelenmesinden ibarettir. Beni bu güzel çalışmaya sevk eden hocam Prof. Dr. Enver KONUKÇU'ya çok teşekkür ediyorum.
III ABSTRACT This study is comprised of the researchs about the major events occured at the castles that are mentioned in the historical sources belonging to the Middle Ages (XI-XV. C.) which had been written about Kars and Erzurum regions excepted as the entrance of Eastern Anatolia. The raids that the Turks carried out during the Seljukian Reign and then their inhabiting in that region civilizing the countryside and reigning the early inhabitants; have shown that the castles mentioned abowe have a geopolitical importance today just as they had in those days. First of all, The Erzurum Castle and the other eastles-Hasankale, Avnik, Micingerd, Zivin, Köroğlu, Bardiz- along The Aras River which springs out from this region and flows towards the East, besides,.the castels -Keçivan, Kağızman, Sürmeli (İğdır Karakalesi)- built along the downward part of The Aras are studied in a separate section. Some other important castles also had been built along The Arpaçay River which comes from the North and joins the Aras. These castles can be denoted, from North to South, as Çıldır Şeytan (Abliz) Kale, Am, Magasbert and Aririna Castle. These castles are investigated in a different section. The Kars Castle which is situated between these two rivers, is important both for its relationships with the other castles and for its military, political and commercial aspects. In another section of the study, some other castles have been examined such as Tortum, Oltu, Penek and Somunkale which have been situated in the Northern part of the region where The Aras and The Arpaçay River join. The places mentioned abowe have got some features which could not be shared by Turk, Giorge, Armenian, Byzantium and some other ancient authorities during the Middle Ages. By Alparslan's first voyage as a state of war to the West, in 1064, and then the invation of Anatolia by Turks in 1071, in a chronological order, the following tribes and reigned in the region; Saltuk, Seljuks, Havarzm, Çingiz, Timur, Karakoyun, Akkoyunlu and The Ottomans. I hope such a detailed study about this castles, most of which are still arect in the present age, will be useful for the readers. Besides theoretical investigations, all the castles mentioned abowe have been visited and sample photographs have been taken to give an authentic knowledge to the readers. For this leadership and contributions I thank very much to my adviser ProfDr. Enver KONUKCU.