|
Giriş: Tip 1 Diyabetes Mellitus (T1 DM), insidansı hızla artan, pankreatik beta hücrelerinin yıkılmasına bağlı otoimmün, genetik ve çevresel faktörlerin oluşumunda rol oynadığı kronik seyirli bir hastalıktır. Takip ve tedavi uyumunun glisemik kontrol üzerine etkisi hastalığın uzun vadeli komplikasyonları ve prognozu açısından önemlidir. Çalışmamızda çocuk ve adolesanın takip uyumunu ve takip uyumunu etkileyen faktörleri belirlemek amaçlandı.
Gereç ve Yöntem: 01 Ocak 2005-31 Aralık 2018 tarihleri arasında hastanemiz endokrin kliniğinde, diyabetes mellitus tanısı ile izlenen ve izlem verileri olan olgular çalışmaya dahil edildi. Dosya bilgilerinden; başvuru, öz/soygeçmiş, izlem, klinik, laboratuvar, sosyoekonomik özellikleri tarandı. Sistem verilerinde bulunmayan ailesel demografik veriler rutin kontroller sırasında tamamlandı. Olguların tanı sonrası iki yıl süre ile takip uyumları (takip sıklıkları), takip uyumlarının metabolik kontrol üzerine etkisi, takip uyumlarını etkileyebilecek ailesel demografik özelliklere göre uygun istatistiksel yöntemlerle değerlendirildi.
Bulgular: Çalışmaya %52,7'si kız, tanı yaş ortalaması 8,25±3,93, en sık yaş grubunu %42 ile 5-10 yaşın oluşturduğu, %48,7'si DKA ile tanı almış, %28'ine Hashimoto tiroiditi ve çölyak hastalığının eşlik ettiği 150 çocuk ve adolesan olgu dâhil edildi. Çalışmaya 79'u (%52,7) kız, 71'i (%47,3) erkek, tanı yaşları ortalaması 8,25±3,93 (0,42-14,92) yıl olan, en sık başvuru yaş dağılımı 5-10 yaş arası olan, %96'sı term olan, %14,7'sinde akrabalık öyküsü olan, %85,3'ünde anne-baba arasında akrabalık öyküsü olmayan, %75,3'ünün ailesinde T1 ve/veya T2 DM öyküsü olan, %8'inde kardeşte T1 DM bulunan, %55'inin kardeşinde kronik hastalık olan, %44,7'sinin bir kardeşe sahip olduğu, %74,7'sinin ailesinde bir bireyin çalıştığı, %95,3'ü çekirdek aile olan, %95,3'ünün anne-babası evli olan, %54'ünün annesi-%40'ının babası ilkokul mezunu olan, %59,3'ünün evinde sigara içildiği, %51,3'ünün oturduğu ev mülkiyetine sahip olduğu, %71,3'ünün normal devlet okulunda okuduğu, %51,3'ü egzersiz yapan 150 T1 DM tanılı çocuk ve adolesan olgu dahil edildi. Olguların tanı sonrası ilk 2 yılda düzenli takiplere uyma durumları %97,3 (146 olgu/150 olgu) idi. Önerilen kontrol sayısına uyanların ikinci yıl 137 olgu (%.91,3) olduğu saptandı. Birinci ve ikinci yılda; her iki cinsiyette, hem pompa kullananlarda hem de 4'lü insülin rejimi ile tedavi alanlarda, ailesinde diyabet olan ve olmayanlarda, kardeş sayısı tek veya fazla olan, ailede çalışan birey sayısı birden az ve ikiden fazla olan, çekirdek aile ve geniş aile durumlarına gore, annelerinin eğitim durumlarına göre, babaların eğitim durumlarına gore, şehir ve ilçe-köyde yaşayanlarda, aylık gelir durumlarına göre, ev mülkiyet durumlarına göre, eğitim görülen okul durumlarina göre, eşlik eden hastalık durumlarına göre, kardeşinde diyabet olan ve olmayanlarda, hipoglisemi ve hiperglisemi durumu olan ve olmayanlarda, egzersiz yapma durumlarına göre, hastaneye yatiş sayilarina gore yeterli kontrol yüzdesi, yetersiz kontrol yüzdelerinden fazla bulundu. Birinci ve ikinci yıl yeterli kontrol yüzdeleri 1 ve daha az kardeşi olan ve 2 kardeşi olan gruplarda 3 veya daha fazla kardeşi olan gruba göre anlamlı yüksek bulundu. Birinci ve ikinci yıl; yeterli kontrol yüzdeleri evde çalışan birey sayısı 1 ve daha az olan grupta, 1 ve daha az kardeşi olan grupta, evde çalışan birey sayısı 1 ve daha az olan grupta, çekirdek ailede, lise mezunu annelerde, gelir durumu daha iyi olan grupta, kerdeşinde diyabet olmayanlarda, hastaneye yatış sayısı fazla olanlarda daha yüksek bulundu. 1. yıl kontrol sayısı 4'ten daha az olan olguların, aynı yıl ölçülen ortalama HBA1c düzeyleri, 4 ve daha fazla kontrole gelen olgulara göre daha düşük idi. Birinci yıl takip sayıları ile HBA1c ortalamaları arasında pozitif korelasyon mevcuttu (p<0,05, r=0,207). İkinci yıl takip sayıları ile HBA1c ortalamaları arasında negatif korelasyon saptandı (p=0,029, r=-0,180). Olguların 2. yıl kontrol sayıları arasında 1. yıl ölçülen ortalama HBA1c düzeyleri ve 2. yıl ölçülen ortalama HBA1c düzeyleri açısından istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmadı (p<0,05). Regresyon analizine göre; 1 ve daha az kardeşi olan olguların daha fazla kontrole gitme olasılığı, 3 ve daha fazla kardeşi olan olgulara göre 2,9 kat daha fazla idi. 2 kardeşi olan olguların daha fazla kontrole gitme olasılığı, 3 ve daha fazla kardeşi olan olgulara göre 3,5 kat daha fazla idi. Yatış üzerine; annenin eğitim durumu (p=0,000) ve ailede diyabet olma durumunun (p=0.018) etkili olduğu saptandı. Annesinin eğitim düzeyi düşük olan olguların hastaneye diyabet kontrolü ve/veya komplikasyonu nedeniyle yatış yapma olasılığı, annesinin eğitim düzeyi yüksek olan hastalara göre çok yüksek bulundu. Ailesinde diyabet öyküsü olan olguların hastaneye diyabet kontrolü ve/veya komplikasyonu yatış yapma olasılığı, ailesinde diyabet öyküsü olmayan olgulara göre yaklaşık 0,37 kat daha fazla idi. Diğer parametrelerin (olguların yaşı, anne-baba medeni durumu, baba eğitim durumu, aylık gelir durumu, kardeş sayısı) hastaneye yatış üzerine etkisi bulunmadı. 1.yıl HBA1c değerleri üzerine olguların yaşı, anne-baba medeni durumu, anne eğitim durumu, baba eğitim durumu, ailede diyabet varlığı, aylık gelir durumu, kardeş sayısı etkili bulunmadı. Annesi ilkokul mezunu olan olguların 2. yıl HBA1c düzeylerinin daha yüksek olma olasılığı, annesi yüksek lisans mezunu olan olgulara göre çok fazla bulundu. 2.yıl HBA1c değerleri üzerine ayrıca kardeş sayısı da etkili bulundu. 2.yıl HBA1c değerleri üzerine olguların yaşı, anne-baba medeni durumu, baba eğitim durumu, ailede diyabet varlığı, aylık gelir durumu etkili bulunmadı.
Sonuç: Literatürde T1 DM'li çocuk ve adolesanlarda takip uyumunu ve etkili faktörleri incelendiği detaylı çalışma bulunmamaktadır. Çalışmamızda tanı sonrası ilk 2 yıl takip uyumunun %97'3 olarak yeterli düzeyde olduğunu saptadık. Takip uyumunun özellikle; kardeş sayısı azaldıkça ve anne eğitim durumu arttıkça iyleştiğini saptadık. Ancak çalışmamızın tanı sonrası 2 yıl gibi kısa süreyi kapsaması, ilk yıl balayı döneminin metabolik kontrol durumunu etkilemesi nedeniyle takip uyumu ve etkili faktörlerin ve takip uyumunun metabolik kontrole etkisinin değerlendirildiği ileri çalışmalara ihtiyaç olduğu kanaatine ulaşıldı.
|
|
Introduction: Type 1 Diabetes Mellitus (T1 DM) is a chronic disease which the incidence is rapidly increasing characterized by beta cell damage caused by autoimmunity, genetic and environmental factors. The effect of follow-up and treatment compliance on glycemic control is important for long term complications and prognosis of the disease. In this study, we aimed to determine childrens' and adolescents' follow-up compliance and the factors affecting the follow-up compliance.
Subjects and Methods: Patients who were followed-up with the diagnosis of T1 DM in endocrine clinic of our hospital between 01.01.2005 and 31.12.2018 were included in the study. Clinical, laboratory and socioeconomic features including application information, follow-up situation of the patients were retrospectively analyzed from our hospital database. Familial demographic data that were not included in the system data were completed during routine controls. The follow-up compliance (follow-up frequency) and the effect of follow-up compliance on metabolic control of the patients for two years after diagnosis were evaluated according to familial demographic characteristics that could affect follow-up compliance by appropriate statistical methods.
Results: Total 150 children and adolescents were included in the study. It was learned that 79 (52.7%) of the patients were female and 71 (47.3%) of them were male, the mean age at diagnosis was 8.25 ± 3.93 (0.42-14.92) years, the most common age group was 5-10 years group with 42%, 48.7% of the patients were diagnosed with DKA, and 28% of the patients had Hashimoto thyroiditis and celiac disease together, 96% of patients were term, 14.7% of patients had a history as consanguineous marriage between parents, 75.3% had a family history of T1 and/or T2 DM, 8% of patients had a sibling with diagnosed as T1 DM, 55% of them had a sibling with chronic disease, 44.7% of patients had only one sibling, 74.7% of them had only one person working in the family, 95.3% of them were elementary families, 95.3% of the parents were married, 54% of the mothers and 40% of the fathers graduated from primary school, 59.3% of the patients were exposed to cigarette smoke at home, %51.3% of parents had the property of the home, 71.3% of the patients attended state school, 51.3% of the patients did exercise. The compliance with regular follow-up was 97.3% (146/150 cases) in the first 2 years after diagnosis. In the second year, 137 cases (91.3%) were found to comply with the recommended number of controls. In the first and second years; in both sexes, both in pump users and in patients treated with four insulin regimen, in patients with and without diabetes in the family, in patients had single or more siblings, in patients with less than one and more than two workers in the family, in patients living in cities, towns and villages, in patients with and without siblings with diabetes, in patients with and without hypoglycemia and hyperglycemia, according to elementary family and extended family situations, education levels of their parents, their monthly income, the status of home ownership, the school situation, the accompanying disease states, the situation of exercise and the number of hospitalizations the percentage of adequate control was higher than the percentage of inadequate control. Adequate control percentages in the first and second years were found to be significantly higher in the groups with one or less siblings and two siblings than the group with three or more siblings. First and second years; adequate control percentages were higher in the group with one or less individuals working at home, with one or less siblings, in the elementary family, in the group of high school graduate mothers, in the group with better income, in the group without diabetes in the sibling, in the group with more hospitalization. The mean HbA1c levels of the subjects with a control number of less than 4 were lower than those with 4 or more controls. There was a positive correlation between first year follow-up numbers and hba1c mean (p<0,05, r=0,207). There was a negative correlation between the second year follow-up and hba1c mean (p=0,029, r=-0,180). There was no statistically significant difference between the control numbers in the second year and the mean number of HbA1c levels measured in the first year and second year (p<0.05). According to regression analysis; patients with one or less sibling were 2.9 times more likely to go to control than those with 3 or more siblings. Patients with 2 siblings were 3.5 times more likely to go to control than those with 3 or more siblings. Upon hospitalization; the education level of the mother (p=0.000) and the presence of diabetes in the family (p=0.018) were found to be effective. The probability of hospitalization due to diabetes control and/or complications was found to be much higher in patients with low educational level of the mother compared to patients with high educational level. Patients with a family history of diabetes were approximately 0.37 times more likely to be hospitalized for diabetes control and/or complications than those without a family history of diabetes. Other parameters (age, marital status of parents, educational status of father, monthly income, number of siblings) had no effect on hospitalization. Age, parental marital status, parental education status, presence of diabetes in the family, monthly income status, number of siblings were not found to be effective on first year HBA1c values. The probability of HBA1c levels being higher in the second year of the cases whose mother was a primary school graduate was found to be much higher than the cases whose mother had a master's degree. The number of siblings was also influential on the second year HBA1c values. Age, parental marital status, father education level, presence of diabetes in the family, monthly income status was not found to be effective on the 2nd year HBA1c values.
Conclusion: There is no detailed study in the literature examining follow-up compliance and effective factors in children and adolescents with T1 DM. In our study, we found that follow-up compliance was adequate at 97.3% for the first 2 years after diagnosis. We found that follow-up compliance improved as the number of siblings decreased and the education level of the mother increased. However, we concluded that further studies evaluating follow-up compliance and effective factors and also effect of follow-up compliance on metabolic control are needed because our study covers a short period of 2 years after diagnosis and affects the metabolic control status of the first year honeymoon period. |
