Kolorektal kanserlerin erken dönemde belirlenmesi için tarama programları bilinmesine ve önerilmesine rağmen erişkin bireylerde dışkıda gizli kan testi ve kolonoskopi yaptırma oranları oldukça düşüktür. Bu araştırmanın amacı 50-70 yaş arasındaki bireylere uygulanan Hemşire Navigasyon Programı'nın kolorektal kanser tarama davranışlarına (dışkıda gizli kan testi ve kolonoskopi yaptırma) ve kolorektal kanser tarama davranışları ile ilgili sağlık inançlarına etkisini incelemekti.
Ön test-son test kontrol gruplu, tekrarlayan ölçümlü deneysel çalışmanın örneklemini İstanbul'da bir Aile Sağlığı Merkezinden hizmet alan 50-70 yaş arası 110 birey oluşturdu. Deney grubuna Transteoretik Model temel alınarak geliştirilmiş Hemşire Navigasyon Programı uygulandıktan sonra 3 ve 6.ayda deney ve kontrol grubu sonuç değişkenleri yönünden karşılaştırıldı. Veriler 'Tanıtıcı Özellikler Bilgi Formu, Harward Kolorektal Kanser Riski Değerlendirme Aracı, Kolorektal Kanser Tarama Davranışları Yarar ve Engel Algısı Ölçeği' kullanılarak toplandı. Verilerin analizi bilgisayarda tanımlayıcı ve önemlilik analizleri kullanılarak yapıldı.
Yaş ortalaması 59,18±5,25 olan bireylerin %65,5'i kadın, evli (%82,7), yüksekokul mezunu ve daha üst düzey eğitime sahipti (%36,4). Hemşire Navigasyon Programı uygulanan grupta 3 ve 6.ay izlemlerde DGKT yaptırma (%82 ve %84) ve kolonoskopi yaptırma oranı (%15 ve %22) kontrol grubuna gore anlamlı olarak daha yüksek bulundu. Kontrol grubu ile karşılaştırıldığında deney grubunun engel algısı puan ortalaması anlamlı olarak daha düşük, yarar algısı puan ortalaması anlamlı olarak daha yüksek bulundu.
Sonuç olarak bu çalışma, Hemşire Navigasyon Programı'nın kolorektal kanser tarama davranışlarında ve KRK tarama davranışı ile ilgili sağlık inançlarında önemli etkisi olduğunu göstermektedir. Hemşire Navigasyon Programı'nın birinci basamak sağlık hizmetlerinde farklı gruplarda uygulanarak etkinliğinin değerlendirilmesi önerilir.
|