Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
465653		20. yüzyılda İran'da sosyalist hareketler ve sol partiler / The socialist movements and left-wing parties in Iran on the 20th century Yazar:SANAM VAGHEFİ Danışman: PROF. DR. FİKRET TURAN Yer Bilgisi: İstanbul Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Avrasya Araştırmaları Ana Bilim Dalı Konu:Siyasal Bilimler = Political Science ; Tarih = History Dizin:Behrengi, Samed = Behrengi, Samed ; Humeyni, Ayetullah = Humeyni, Ayetullah ; Marksist hareketler = Marxist movements ; Pehlevi, Muhammed Rıza = Pehlevi, Muhammed Rıza ; Sol ideolojiler = Left ideologies ; Sosyalist hareketler = Socialist movements ; Tudeh Partisi = Tudeh Party ; Zedong, Mao = Zedong, Mao ; İran = Iran ; İran Devrimi = Iran Revolution	Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2017 201 s.
Bu çalışmanın amacı İran'da sol ve sosyalist hareketlerin ve onun bir parçası olan Maoist akımın siyasi yaklaşım, söylem ve tutumunu incelemektir. Tez kapsamında ele alınan süreç Muhammed Rıza Şah Pehlevi iktidarının resmen başladığı 1941 yılından 2015 yılına kadar olan dönemi kapsamaktadır. İran tarihinde bir kırılma noktası olan 1979 Devrimi baz alınarak tezin bölümleri şekillendirilmiştir. Bu bağlamda, 1979 Devrimi öncesi ve sonrasında sol ile Maoist hareketlerin yaşadığı siyasi süreç ayrı ana başlıklarda incelenmiştir. Tezin ilk bölümünde ülkedeki siyasi koridorların doğuşuna ve siyasi kültüre değinilmiştir. Bu kapsamda tarihsel bir arkaplan sağlanmıştır. Daha sonra solun ülkedeki oluşum süreci incelenerek Maoist hareketlere değinilmiştir. Tez boyunca sol ve Maoist hareketlerin örgütsel yayınlarının yanısıra varolan incelemelerden yararlanılmıştır. Son olarak sol ve Maoist hareketlerin 1979 Devriminin ardından başlayan siyasal tasfiyesi incelenmiştir. Bu çerçevede sözkonusu hareketlerin devrimden sonra iktidara gelen İslamcı cenaha karşı sergiledikleri yaklaşımlar incelenmiştir. Yapılan incelemede bu hareketlerin 1980'lerin sonundan itibaren İran'daki siyasi faaliyet ortamlarını yitirdikleri ortaya çıkmıştır. Bu durumun temel sebebinin İran solu ve Maoist hareketlerin kendi siyasetlerinden kaynaklandığı sonucuna varılmıştır. Sonuç olarak 2015 yılına gelindiğinde sol hareketin ülkedeki toplumsal tabanını İslamcı reformist harekete terkettiği savunulmuştur.
The aim of this study is to examine the political approach, discourse and behaviour of the Iranian left-wing movements and socialists and the Maoist trends which constitute a part of the former. The examined process starts in 1941, with the beginning of the power of Mohammad Reza Shah Pahlavi, and finishes in 2015. The 1979 Revolution shaped the design of this thesis as a historical breaking point. In this context, the political process of the left and Maoist movements before and after the Revolution was evaluated under two separate titles. In the first part of the thesis, the formation of different political discourses and political cultures was examined. A historical background was provided in this framework. Subsequently, the formation process of the Iranian left was studied and the Maoist movements were mentioned. The organisational publications of the mentioned movements were used alongside with the available reviews, throughout the thesis. In the last part, the political purge towards the leftist and Maoist movements which started after the 1979 Revolution was examined. In this framework, the attitudes of these movements towards the Islamist wing which came to the power after the revolution, was investigated. It was concluded that these movements lost their sphere of political activism in İran after the end of 1980's. This situation mainly arised from the political attitudes of the Iranian left and the Maoist movements. Therefore, it was argued that by 2015, the Iranian left lost its social base in favour of the Islamist reformist movement.