Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
601192		Aile şirketlerinde uluslararasılaşmanın ölçümüne yönelik bir model önerisi / A model suggestion for the measurement of internationalization in family businesses Yazar:ZEYNEP ALKIŞ Danışman: DOÇ. DR. AYBERK SOYER Yer Bilgisi: İstanbul Teknik Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı / Mühendislik Yönetimi Bilim Dalı Konu:Endüstri ve Endüstri Mühendisliği = Industrial and Industrial Engineering Dizin:	Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2019 133 s.
Küreselleşmenin giderek arttığı günümüz koşullarında şirketler varlıklarını sürdürebilmek, mevcut iş alanlarını yaygınlaştırmak ve ürün/hizmetlerini geliştirebilmek için çeşitli strateji ve süreçleri yakından takip ederek bunları kendi organizasyonlarında gerçekleştirme ihtiyacı duyarlar. Bu strateji ve süreçler kapsamında değerlendirilen kavramlardan bir tanesi de, son yıllarda konuya ilişkin yapılan akademik araştırmalarda artış gözlenen "uluslararasılaşma" kavramıdır. Uluslararasılaşma, şirketlerin sınırları ötesinde yürüttüğü her tür faaliyeti kapsayan bir süreç olarak tanımlanabildiği gibi şirketlerin rekabetçilik ve uzun vadede karlıklılarını arttırmasını sağlayacak önemli bir strateji olarak da tanımlanmaktadır. Uluslararasılaşma şirketlere ölçek ekonomisi, düşük işçilik maliyetleri, kaliteli ve ucuz insan kaynağına ulaşma, yabancı sektörlerdeki uzmanlıktan yararlanma ve inovasyon alanlarında birçok fırsatı algılama, keşfetme ve kullanma olanağı sağlamaktadır. Ayrıca küresel ekonomide şirketlerin sürdürebilir performansı için önemli belirleyici etkenlerden biridir. Aile şirketleri, küresel ekonomide oldukça büyük bir paya sahip olan şirket türleri arasında yer almaktadır. Aile şirketlerine ilişkin çalışmalardaki artış da bu organizasyonların endüstride ne kadar önemli bir rol oynadıklarını göstermektedir. Aile şirketlerine ilişkin genelleştirilmiş net bir tanım olmamakla birlikte, ailenin şirket üzerinde sahiplik, yönetim ve kontrol mekanizmalarında etkin olarak görev ve sorumluluk sahibi olduğu şirketler aile şirketi olarak ifade edilmektedir. Uluslararasılaşma, özgün kaynaklara sahip aile şirketlerinin yüksek kazançlar üretme potansiyelini arttıran, yeni tedarikçi, müşteri ve kaynaklara erişimini sağlayarak değer yaratımı için çok önemli fırsatlar sunan bir araç olarak görülmektedir. Uluslararasılaşmanın dayandırıldığı çeşitli teoriler bulunmaktadır. Bunlardan en yaygın olanı "Uppsala Modeli" olarak da tanımlanan süreç modelidir. Bu modele göre şirketler adım adım kendilerine coğrafi ve kültürel olarak yakın olan ülkelerden başlarlar. Zamanla, yabancı pazarlara ilişkin bilgi ve deneyimleri arttıkça, daha uzak bölgelere doğru ilerlemeyi düşünürler. Bir diğer uluslararasılaşma modeli "Ağ Modeli"dir. Bu modele göre tedarikçi, müşteri, rakip ve diğer taraflarla olan ilişki ve bağlantılar, organizasyonlar için çok önemli bir rol oynamaktadır. Konuya ilişkin diğer bir yaklaşım ise "Uluslararası Girişimcilik Teorisi"dir. Bu teori uluslararası pazarlardaki fırsatların tanımlanması ve kullanılmasına yönelik yenilikçi, proaktif ve risk alma davranışların kombinasyonuna dayanmaktadır. "Kaynak Temelli Görüş" yaklaşımı ise, şirketlerin sahip olduğu değerli, az bulunan, taklit edilmesi zor ve ikame edilemeyen kaynaklara sahip olduklarını belirtmekte ve şirketlerin bu kaynakları kullanabilme becerilerine odaklanmaktadır. Uluslararasılaşma için şirketlerin kaynak ve kapasitelerine dayanarak sahiplik, konum ve uluslararasılaşmalarına odaklanan bir diğer yaklaşım da "Eklektik Paradigmadır". Bunun yanı sıra, son yıllardaki araştırmalarda bahsedilen bir başka yaklaşım ise şirketlerdeki iş ve sosyal ağ oluşumlarının önemine odaklanarak sınırları ötesindeki fırsatları kullanmaları için önerilen "Bağlanım-Gelişim-Öğrenme" modelidir. Aile şirketlerinin kendilerine özgün bazı özellikleri bulunmaktadır. Yönetim ve stratejik karar verme süreçlerini etkileyen bu özellikler, aile şirketleri için fırsatların keşfedilmesi ve kullanılabilmesi anlamında önem taşımaktadır. Aile şirketleri için önemli konulardan biri gelecek nesiller için işletmenin sürdürülebilir olmasıdır. Bu noktada, ailenin çıkarlarını korumak ve onun faydasına yönelik süreç ve faaliyetlerin yürütülüyor olması kritik öneme sahiptir. Yapılan araştırmalar, aile şirket yönetimindeki kurucu/sahip/aile üyesi yöneticilerin sahip oldukları nitelikleri, yetkinlik ve becerileri, uzun-dönem yönelimliği, girişimcilik özellikleri ile şirketlerin sahip oldukları kaynak kapasiteleri, bu kaynakları geliştirebilme ve iş ve sosyal ağlar oluşturabilme yetenekleri gibi faktörlerin, aile şirketlerinin uluslararasılaşmasını etkileyen çok önemli etkenler olduğunu göstermiştir. Şirketlerin büyümesine ve faaliyetlerinin gelişmesine yardımcı olacak uluslararasılaşma sürecinde şirket performansının da bu sürecin bir parçası olduğu mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır. Literatürde, uluslararasılaşma kavramını ölçmek için kullanılan farklı ölçümler bulunmaktadır. Bunlardan en yaygın olanı şirketin ihracat eğilimi, ihracat yoğunluğu ve ihracat kapsamı boyutlarından hareketle uluslararasılaşma derecesinin belirlenmesidir. Bunun yanı sıra organizasyonun yaptığı doğrudan yabancı yatırımlar, yabancı iş ve stratejik ortaklıkları, şirket alımları, şirket birleşmeleri gibi çeşitli boyutların değerlendirildiği farklı ölçüm boyutları de bulunmaktadır. Bu tez çalışmasında aile şirketlerinde uluslararasılaşma kavramının ölçümüne yönelik bir model önerilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda, aile şirketlerinde uluslararasılaşma üzerine son yıllarda yapılan çalışmalar göz önünde bulundurularak, kapsayıcı bir model geliştirilmiş ve bir uygulama çalışması üzerinden incelenen faktörlere ilişkin değerlendirmelerde bulunulmuştur. Önerilen modelin boyut ve alt boyutlarının önem dereceleri Analitik Ağ Süreci (ANP) yöntemiyle incelenmiştir. Uzman görüşüne başvurularak toplanan veriler üzerinden analizler gerçekleştirilmiş ve yapılan uygulamanın sonuçlarına göre aile şirketlerinde uluslararasılaşmanın ölçümlenmesinde en önemli boyutun "İhracat" olduğu, ikinci sırada "Yabancı Bağlı Ortaklıklar"ın ve üçüncü sırada "Doğrudan Yabancı Yatırımlar" boyutlarının olduğu görülmüştür. "İhracat" boyutuna göre en önemli alt boyut "İhracatın Bölgesel Yayılımı" olarak bulunurken, "Doğrudan Yabancı Yatırımlar" ve "Yabancı Bağlı Ortaklıklar" boyutlarının en önemli alt boyutları sırasıyla "Doğrudan Yabancı Yatırımların Gelirleri" ve "Yabancı Bağlı Ortaklıkların Gelirleri" olarak bulunmuştur. Her üç boyut için de en az önem derecesine sahip olan alt boyut ise bu faaliyetlerle ilgili olarak "Çalışanlar" faktörü olmuştur. Bu çalışmada, mevcut araştırmalardan faklı olarak aile şirketlerinin uluslararasılaşmasının ölçümüne yönelik bir model geliştirilmiştir. Elde edilen bulgular ve yapılan çıkarımlar, önerilen modelin aile şirketlerinin uluslararasılaşma ölçüsünü yansıtmada faydalı olduğunu ortaya koymuştur.
In today's world, where globalization is increasing gradually, companies need to pursue various strategies and processes closely in order to sustain their existence, expand their existing business operations and develop their products/services. One of the concepts evaluated within the scope of these strategies and processes is the concept of internationalization, in which, there has been an increase in the number of academic research in recent years. Internationalization can be defined as a process that covers all kinds of activities that companies carry out across their borders, as well as a key strategy that enables companies to increase their competitiveness and long-term profitability. Internationalization provides companies economies of scale, low labor costs, access to highly qualified and relatively cheap human resources, benefit from expertise in foreign sectors, and enables them to perceive, explore and exploit many opportunities in the field of innovation. It is also an important determinant of the sustainable performance of companies in the global economy. Family companies are among the types of companies that have a large share in the global economy. The increase in the number of studies related to family companies shows how these organizations play a key role in the industry. Although there is no general definition of family companies, the companies in which the family has an active duty and responsibility in ownership, management and control mechanisms of the company are defined as family companies. Internationalization is seen as a tool that increases the potential of family companies, which have unique resources, to generate high earnings and provides important opportunities for value creation by enabling access to new suppliers, customers and resources. There are several theories which internationalization is based on. The most common of these models is the "Uppsala Model" where internationalization is described as a stage wise process. According to this model, businesses begin their foreign expansion gradually from countries that are geographically and culturally close to them. Over time, as they gain knowledge and experience about foreign markets, they think moving towards areas that are more distant. Another model of internationalization is the "Network Model", which emphasizes the importance of the relationship between suppliers, customers, competitors, and all other related parties. Another approach is the "International Entrepreneurship Theory" that is based on a combination of innovative, proactive, and risk-taking behaviors to identify, explore and exploit opportunities in international markets. Furthermore, "Resource-Based Theory" is an approach that focuses on the valuable, rare, inimitable and non-substitutable resources of the companies, and the ability of these companies to use these resources. Besides, there is another view called as "Eclectic Paradigm" that explains the importance of resources and capacities of companies based on their ownership, location and internationalization advantages. One of the most recently applied method is the "Linkage, Leverage, Learning" model. It focuses on the advantages of the business and social network formation for businesses to exploit the opportunities beyond their borders. Family companies have some unique characteristics, which affect their management and strategic decision-making processes, and thus which are important in terms of discovering and exploiting opportunities. One of the key issues for family businesses is the sustainability of them for future generations. At this point, it is critical to protect the interests of the family and to carry out processes and activities aimed at the benefit of the family. According to the researches in the literature, characteristics of the owner/entrepreneur/managers of the family businesses, competences and capabilities of the firm, tendencies toward long-term orientation and entrepreneurship orientation, the resources that companies own, resource commitment and development of these resources, capability of business and social network formations are the critical factors that affect the internationalization of family businesses. Furthermore, internationalization as a strategy for the growth and development of activities of firms in turn effects the firm performance, which is an inevitable part of this process and necessarily has to be taken into consideration. In the literature, there are different dimensions used to measure the concept of internationalization. The most common of these is the degree of internationalization. The most common one is the scale in which the degree of internationalization is determined from the dimensions of the company's export tendency, export intensity and export scope. Additionally, there are different scales in which various dimensions, such as, foreign direct investments, foreign subsidiaries, foreign strategic alliances, foreign mergers and acquisitions are measured. In this thesis, a model was proposed for measuring the concept of internationalization in family businesses. In this context, considering the recent studies in the literature dealing with the internationalization of family businesses, an inclusive measurement model had been proposed and applied to evaluate the factors related to the internationalization of family businesses. Because of this, in the first step factors of the internationalization was determined as "Exports", "Foreign Subsidiaries" and "Foreign Direct Investments". Then, considering the two main measurement scales of internationalization in the literature, which are defined as "scale" and "scope" of internationalization, sub-factors related to these factors were specified for all three factors. Intensity, which shows the amount of the specified dimension (i.e exports intensity), increase in the amount, revenues, assets and employees, were the specified sub-factors related to "scale" factor of internationalization concept. By the way, "Assets" sub-factor, which shows the value of foreign assets, was defined for "Foreign Subsidiaries" and "Foreign Direct Investments" factors. In addition, geographical scope in terms of the country and region, which is a measure of the expansion of business activities geographically, and the product/service diversification were specified as sub-factors related to "scope" factor of internationalization concept. In the next step, the priorities of the identified factors and sub-factors of the proposed model were investigated by Analytic Network Process (ANP) method. Analysis was performed by using the data obtained from area experts. According to the results of the analysis, the most important factor with respect to measurement of internationalization in family business was found as "Exports". In the second and third ranks, "Foreign Subsidiaries" and "Foreign Direct Investments" factors came respectively. The most important sub-factor of export dimension was "Regional Expansion of Exports". However, in terms of foreign subsidiaries and foreign direct investments, "Revenues of Foreign Subsidiaries" and "Revenues of Foreign Direct Investments" were the most important ones. The least prioritized sub-factors for all three factors were found as the "Employee" sub-factors. In this study, different from the current research, a model has been developed to measure the internationalization of family companies. The findings and conclusions suggest that the proposed model is useful for reflecting the extent of internationalization of family businesses.