Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
186088		Ahıska Türkleri (sözlü kültür bağlamında) / Ahıska Turks Yazar:FATIMA DEVRISHEVA Danışman: PROF.DR. HASAN ÖZDEMİR Yer Bilgisi: Ankara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Konu:Halk Bilimi (Folklor) = Folklore ; Türk Dili ve Edebiyatı = Turkish Language and Literature Dizin:	Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2006 283 s.
Ahıska Türkleri, asıl vatanları bugünkü Gürcistan Cumhuriyeti topraklarıiçinde kalan ve Türkiye ile sınır komşusu olan, Ahıska, Ahılkelek, Aspinza, Adıgönve Bogdanovka ilçelerinden 1944 yılındaki sürgünden sonra topraklarındanayrılmışlardır. Günümüzde eski Sovyetler Birliğini oluşturan topraklardanKazakistan, Azerbaycan, Özbekistan, Kırgızistan, Rusya Federasyonu, Sibirya'dadağınık olarak yaşamaktadırlar.Tezimizin amacı tarihin her döneminde zulme uğramış ve daha sonra davatanlarından uzak yaşamaya mahkûm edilmiş Ahıska Türklerinin anlatılarını tespitetmek ve bu anlatılara dayanarak sosyal bir grup olarak kimliklerini belirlemek vezoraki göç serüvenini ortaya koymaktır.Ahıska Türklüğü, bütün tarihi yaralarına rağmen, Türk kültürünü hâlâ canlıolarak yaşatmaktadır. Rus işgali sırasında (28 Ağustos 1828 sabahı) Ahıska şehrindetüm kütüphaneler ateşe verilmiştir. Daha sonra Sovyetler Birliği döneminde rejiminbaskısı sonucu onlarla ilgili hemen hemen hiçbir yazılı kaynak ortaya konulmamıştır.Ancak kuşaktan kuşağa sözlü gelenekte yaşatılmakta olan çok kuvvetli ve zenginkültürü mevcuttur. Bundan dolayı çalışma planı olarak Kazakistan'da yaşayanAhıska Türklerini araştırarak daha önce kayda geçirilmemiş ve yok olma yolunututmuş sözlü kültür ürünlerini araştırarak, kimlikleriyle ilgili duygu ve düşüncelerinitespit etmek ve zorunlu göçün (tehcir) zihinlerindeki izlerini saptamakamaçlanmıştır.Tarihi kaynaklardan faydalanarak ve asıl bu dramı yaşamış olan somutkişilerin hâlâ sadece sözlü gelenekte yaşatılan bilgilerin kaydedilmesini tezimizde ön279planda tuttuk. Bu göç sırasında insanların başlarından geçenlerin, yani bu trajediyiyaşayan ya da onların çocuklarından dinlemek suretiyle olup bitenleri onlarıngözüyle, yorumuyla vermeye çalıştık.Kazakistan'a yerleştirilen Almatı ve Enbekşi-Kazak vilâyetlerin Candosov,Çemolgan, May ve Canaşar köylerde insanlarla yüz yüze konuşmak suretiyle hemgeçmişle ilgili anlattıklarını hem de yaşadıkları Kazakistan'da etnisiteler arasıilişkiler açısından değerlendirmeye çalıştık.Çalışmamızın ?giriş? kısmında yaptığımız alan araştırma ve derlemetekniklerinden söz ettik. 1828-1944 yılları arasında Ahıska Türklerinin Ermeni,Gürcü ve Ruslara karşı direnişlerini ele aldık. 1944 yılı sonrası Ahıska TürklerininOrta Asya ve Rusya'daki nüfus dağılımını inceledik. Tarihi kontecten faydalanarak?Ahıska? adının sözcük anlamını ve Ahıskanın coğrafi konumunu araştırdık. Dahasonra eski çağlardan başlayıp, Osmanlının son dönemlerine kadar olan bölge tarihiniele aldık.Birinci Bölümde, Ahıska şehrinin Rusların işgaline uğradığını ve şehrindüştüğünü, Ahıska'nın 1828 savaşlarında ana vatandan ayrı düşmesi ile SovyetBirliği dönemindeki durumunu anlattık.İkinci Bölümde, Sovyet Birliğinin, Devlet Savunma Komitesi Kararlarını,sürgün belgelerini temel alarak verdik. Ahıskalıların sürgün edilmelerini ele aldık.Üçüncü Bölümde bu trajediyi yaşayan Ahıskalılarının anlattıklarına yerverdik. Bunlar sürgün acıları, sürgün edildikleri yerlerdeki zorluklar ve ana vatanınhasreti üzerine anlattıklarıdır.Dördüncü Bölüm bize Ahıska Türklerinin dil, din, örf ve âdetlerinin yanındasözlü kültürlerini de yaşattıklarını örneklerle gösteriyor.Çalışmamızın ekler kısmında metinler içerisinde Rusça, Kazakça ve Ahıskacarastlanan sözleri, bir sözlük oluşturarak verdik. Kaynak kişilerin geçmişteki vegünümüzdeki fotoğraflar, belgeler, Ahıska'dan görüntüler ve haritalar yer alıyor.Böyle bir çalışma ile Ahıska Türklerinin kendi ana vatanlarındakiyaşamlarını, sürgünü, yeni topraklara uyum sağlayarak oralarda yaşamalarını vediğer kültürler karşısında kendi kültürlerini kaybetmeyerek, günümüze kadaryaşattıklarını ortaya koymuş olduk.
The origin motherland of Ahıska Turks is on the place of Georgia andneighbour of the border Turkey, they are: Ahıska, Ahılkelek, Aspınza, Adıgön andBogdanovka. In 1944 year because of deportation Ahıska Turks left their places. Innowdays Ahıska Turks live separately in countries of EX Soviet Union such as:Kazakhstan, Azerbaijan, Kirgistan, Russia and Siberia.The aim of thesis is to determine narration of Ahıska Turks, who in eachperiod met with tyranny and then made sentenced to live far from motherland and tobase on narration as a cosial group to determine the identities and to put the fact offorced emigration adventure.Ahıska Turks, in spite of all historical wounds, live Türk culture actively.During Russian occupation (28 August, morning of 1828) all libraries in Ahıska cityburnt. Then in the period of Soviet Union on the result of strick kontrol of regimealmost there were no written spring about them. However from generation togeneration very powerful and rich culture lives in oral tradition. As a research plansearch Ahıska Turks who live in Kazakhstan who before did not taken intoregistration and oraly culture products takes way of desapears, establishing theirfeelings related with registration and the goal is to learn their footprints on the brainabout obligate deportation.Benefit from historical resources it was taken in a first stage the people wholived this tragedy and who took tradition information which still alive only orally. Itis tried to give intrpretation and views of everything that took place during theemmigration by listening people who lived this tragedy or listen from their children.282It is tried to evaluate explanations about past and also about lived with peopleplaced in Almaty, Enbekshi-Kazak region, in village Jandosov, Chemolgan, May andJanashar in a way to speak with these people face-to-face.In the ?enter? part it is mentioned about the place of research and selectedtechnics. There are the resistans of Ahıska Turks between years of 1828-1944 toArmenian, Georgian and Russian. Also dissociation of population of Ahıska Turks inMidle Asia and Russia was examined. Benefit from history the meaning of word?Ahıska? and the geographical part of Ahiska was researched. Then was taken intoconsideration the place of history start from past period until Osman last period.In first part, the occupation of Ahıska city by Russians and the distroyness ofcity and also the separation of Ahıska from motherland in 1828 war with position inSoviet Union are explained.The second part gives documents of emmigration of Soviet Union, Desicionof Goverment Defence Committe. It was also mentioned about the departation ofAhıska Türks.In the third part the discription of Ahıska Türks who lived this tragedy isgiven. There are the descriptions of departation pain, difficulties in places where theywere departured and nostalgia to the motherland.The fourth part showed language, religion and with custom shows theexamples of their lifes and oral culture.Texts contain the words which written in Russian, Kazak and Ahıskalanguages in appendix in research part they are given in a one word. Source containsthe photos of the past and present of people, documents, and views of Ahıska andmemories of Ahıska.With this work it is shown the life of Ahiska Turks in theirs motherland,deportation, how they provided harmony on the new earth and how in front of othercultures they did not lose their cultures and lifes.