Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
526193		11 Eylül sonrası Türkiye-Irak ilişkilerini etkileyen paradigmalar / The paradigms that affect on Turkey-Iraq relations after 11 September Yazar:AYAD NAJAT ARAB ARAB Danışman: YRD. DOÇ. DR. DURMUŞ ALİ KOLTUK Yer Bilgisi: Akdeniz Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı Konu:Uluslararası İlişkiler = International Relations Dizin:11 Eylül 2001 olayı = Event of September 11th ; Amerika Birleşik Devletleri = United States of America ; Bölgesel Kürt Yönetimi = Provincial Kurdish Government ; Irak = Iraq ; Kuzey Irak = Northern Iraq ; Kürtler = Kurdish ; Türk dış politikası = Turkish foreign policy ; Türk-Irak ilişkileri = Turkish-Iraq relations ; Türkmenler = Turkomans ; Uluslararası ilişkiler = International relations	Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2018 123 s.
Osmanlı İmparatorluğu yıkıldıktan sonra iki bağımsız ülke olarak ortaya çıkan Türkiye ile Irak arasındaki ilişkiler Ortadoğu'da ve dünyada yaşanan siyasi ve ekonomik gelişmeler gölgesinde şekillenmiştir. Osmanlı'dan sonra 1920 yıllında tarih sahnesine çıkan "Modern Irak Devleti" uzun yıllar İngiliz Mandası altında kalmıştır. Dolayısıyla bu dönemde Irak devleti dış politikasında herhangi bir varlık göstermemiştir. Genelde bu dönemde Irak dış dünya ile ilişkilerini İngiliz Mandası kontrolü altında kurmaya çalışmıştır. 1932 yılında İngiliz Mandası'ndan kurtulduktan sonra Irak, dış dünya ile özellikle Batı'ya açılan kapısı olan Türkiye ile doğrudan ilişki kurmaya başlamıştır. Türkiye'nin ve Irak'ın 1937 yılında Ortadoğu bölgesinde kurulan Sadabat Paktı'na katılmaları iki ülke arasındaki ilişkileri olumlu yönde etkilemiştir. 1955 yılında Soğuk Savaş şartları altında Ortadoğu'da SSCB'nin tehdidini engellemek adına tanzim edilen Bağdat Paktı, Türkiye-Irak ilişkilerini pekiştirmiştir. Fakat 1958 yılında Irak'ta askeri ihtilal olmasından ötürü kısa bir süreliğine ikili ilişkiler kötüleşmiştir. 1980'lerden sonra Türkiye-Irak ilişkilerini olumsuz bir şekilde etkileyen bazı faktörler ortaya çıkmaya başlamıştır. Bunlardan en önemlisi PKK terör örgütünün özellikle İran-Irak Savaşı sırasında Kuzey Irak'ta oluşan güç boşluğundan istifade ederek bölgeye yerleşmesi ve oradan Türkiye aleyhine silahlı eylemlerde bulunması olmuştur. Bu dönemde iki ülke ilişkilerini belirleyen bir diğer önemli faktör Saddam Rejimi'nin Türkmenlere yönelik yaptığı baskılar olmuştur. Bunlara rağmen Türkiye-Irak ilişkileri 1990 yılına kadar olan sürede Ortadoğu'da bulunan diğer ülkelerinin ilişkileri ile kıyasla daha istikrarlı bir istikamette ilerlemiştir. İki ülke arasındaki ilişkilerin kırılma noktası ise 1990 yılında Kuveyt'in Irak tarafından işgal edilmesiyle başlayan ve Birinci Körfez Krizi olarak adlandırılan süreç olmuştur. Söz konusu krizde Türkiye'nin Irak'a karşı cephe alması, krizin ardından büyüyen PKK terör örgütü, Kuzey Irak'ta oluşan Kürt yapılanması ve Türkmenlerin durumu gibi gelişmeler 1990 yılından sonra Türkiye ile Irak arasındaki ilişkileri belirleyen en önemli paradigmalar olarak görülmüştür. ABD'nin 2003 yılında Irak'a yönelik gerçekleştirdiği askeri müdahale zaten sorunlu olan Türkiye-Irak ilişkilerini daha da karmaşık bir hale getirmiştir. ABD'nin 2003 yılında Irak'ı işgali, Türkiye-Irak ilişkilerini etkileyen ciddi sorunların ortaya çıkmasına neden olmuştur. İşgalin ardından Irak'ta merkezi otoritenin zayıflaması, Şii grupların yükselişi, PKK'nın Kuzey Irak'ta manevra kabiliyetini yükseltmesi, Kürtlerin devletleşme sürecine girmeleri, Irak'ın İran nüfuzu altına girmesi, Türkmenlerin durumu, Sünni grupların işgal sonrası Irak siyasetine yeniden entegre olması ve ülkenin mezhep çatışmasından dolayı bir istikrarsızlığa doğru sürüklenmesi gibi Irak kaynaklı sorunlar Türkiye-Irak ilişkilerinin yönünü belirlemiştir. Çalışmada yukarıda özet olarak anlatılan bu gelişmelerin Türkiye-Irak ilişkilerini nasıl etkilediği konusu üzerinde durulmuştur.
Upon collapse of the Ottoman Empire, relations between Turkey and Iraq that came to exist as two independent countries took form in the shade of political and economical developments that occured in the middle east and the world. "Modern Iraq State" that originated on stage of history in 1920 after Ottoman was mandated by English for many years; hence Iraq state did not make its presence felt on its foreign policy in that period. During that period, Iraq generally tried to contact with external world under control of English mandate. After it had gained independence from English mandate in 1932, Iraq directly commenced contacting with external world. It particularly contacted with Turkey that was a gate opening towards West. The fact that both Turkey and Iraq joined Sa'dabad Pact set in the middle east region in 1937 influenced the relations between two countries positively. In 1955, Baghdad Pact that was regulated under the circumstances of cold war so as to hinder the threat of USSR in the middle east reinforced the Turkey – Iraq relations. However, bilateral relations relapsed transiently due to the fact that the military coup occured in Iraq in 1958. After 1980s, a number of factors that affected the Turkey – Iraq relations negatively came to exist. The most crucial of these factors was the settlement of the PKK terror organization in the region by utilising the power gap that occured in northern Iraq during Iran – Iraq War and its armed attacks against Turkey. In that period, another significant factor that designated the relations between two countries was pressures of Saddam regime on the Turkmen. Nevertheless, the Turkey – Iraq relations progressed more consistently in contrast with the relations of other countries that exist in the middle east till 1990. The failure point of the relations between two countries was the 'First Gulf Crisis' process that started with the occupation of Kuwait by Iraq in 1990. The fact that Turkey stood against Iraq in the relevant crisis, the PKK terror organization that built up in the wake of the crisis, the Kurdish settlement that formed in northern Iraq and the circumstance of the Turkmen were developments considered as crucial paradigms that designated the relations between Turkey and Iraq after 1990. The military intervention that was carried out by the USA in Iraq in 2003 made already-problematic Turkey – Iraq relations more complicated. The occupation of Iraq by the USA in 2003 caused critical troubles that influenced Turkey – Iraq relations. The fact that the central authority weakened in Iraq after the occupation, the rise of Shia groups, the PKK increased its maneuverability in northern Iraq, the Kurds entered into the process of state formation, Iraq came under the influence of Iran, the circumstance of the Turkmen, the integration of Sunni groups to Iraq policy again after the occupation and the country fell into instability owing to sectarian tension were troubles based upon Iraq that determined the direction of Turkey – Iraq relations. In the study, the subject of how the developments summarized above influenced Turkey – Iraq relations was dwelt on.