Tez No İndirme Tez Künye Durumu
213357
Kalp-damar hastalarında a tipi davranış ve öfke analizi / Analysis of A type behavior pattern and anger profiles in patients with coronary heart disease
Yazar:ALİ GÜHER ENİSELER
Danışman: Y.DOÇ.DR. SELİM UZUNOĞLU
Yer Bilgisi: Celal Bayar Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Biyoloji Ana Bilim Dalı
Konu:Biyoloji = Biology ; Kardiyoloji = Cardiology ; Psikoloji = Psychology
Dizin:Kalp hastalıkları = Heart diseases ; Mitral kapak prolapsusu = Mitral valve prolapse
Onaylandı
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
83 s.
Başlık: Kalp-Damar Hastalarında A Tipi Davranış ve Öfke Analizi Giriş: Bir çok sağlık probleminin sebebi, günümüzde davranış stillerine dayalıdır. Bundan dolayı sağlıkla ilgili davranışlarda etkili olan psiko-sosyal, biyokimyasal ve genetik faktörleri anlamak önemlidir. Tutarlı ve periyodik desenler gösteren davranış biçimleri, kişilik özellikleriyle ilişkilidir. Son yıllarda kişilik tabanlı davranış özellikleri ile sıhhatli olma arasındaki bağlantılar giderek kuvvetlenmektedir. Özellikle stres, A tipi davranış deseni ve öfke profilleri ile kalp-damar hastalıkları arasındaki güçlü ilişkiler, A tipi davranış ve öfke profili desenlerinin en az yüksek lipid profilleri, sigara kullanma, hareketsiz yaşam tarzları kadar önemli bir risk faktörü olduğunu göstermektedir. Amaç: Birinci amaç, kalp-damar hastası olan Türklerde A tipi davranışı ve öfke motiflerini araştırabilmek için, ERCTA A tipi ve STAXI-2 öfke profili ölçeklerinin Türk populasyonuna kalibrasyonunu yapmaktı. İkinci amaç, Manisa ilindeki kalp-damar hastası populasyonundan hasta grubu oluşturarak, A ve B tipi davranış desenlerinin frekansını ve bunların kalp-damar hastalığı ile ilişkisini ortaya çıkarmaktı. Üçüncü amaç, kontrol grubundakilerle kıyaslandığında, yüksek A ve B tipi alt kategorilerindeki hastalarda öfkenin hangi bileşenlerinin önemli farklılıklar gösterdiğini saptamaktı. Dördüncü amaç, A tipi davranışın ve öfke profilinin alt kategorilerini oluşturarak, hastaların öfke skorlarını kontrol grubunun skorlarıyla karşılaştırmaktı. Materyal ve Metot: 75'i erkek, 87'si kadın, 162 hasta çalışmaya katıldı. Hastalar Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji Bölümü ve Özel Manisa Vatan Hastanesi Kardiyoloji servisine başvuran kişiler arasından seçildi. Manisa, İzmir ve çevre ilçelerde yaşayan 172 kişi (59 erkek, 113 kadın) kontrol grubunu oluşturdu. Kardiyologlar tarafından tanısı konulan hastaların tamamı, rastlantısal olarak koroner arter hastalığı (KAH) (N=66; 46 erkek, 20 kadın) ve mitral valv prolapsus (MVP) (N=96; 29 erkek, 67 kadın) olanlar şeklinde ikiye bölündü. Çalışma ve kontrol grubundaki kişiler A tipi davranış deseni bakımından ERCTA.TR ölçeği, öfke profile açısından STAXI-2.TR envanteri ile değerlendirilidi. Manisa, İzmir ve çevresinde yaşayan 1522 ve 1421 gönüllü kişi kalibrasyon ve geçerlilik çalışmaları için her iki testi cevapladılar. Hastaların ve kontrol grubunun A tipi davranış sıklığı ki-kare (X2) testi ile analiz edildi. Hasta grubunda A tipi davranışın alt kategorilerindeki öfke bileşenlerinin değerleri ANOVA ve Post-hoc test (Student-Newman-Keuls) kullanılarak hem kendi içinde hem de kontrol grubu ile karşılaştırıldı. Bütün verilerin analizi Kaleidagraph 4.02, GraphPad Prism 5.0 ve SPSS 12.0 gibi istatistik yazılımları kullanılarak gerçekleştirildi. Bulgular: ERCTA.TR ve STAXI-2.TR envanterlerinin geçerlilik ve güvenilirlik çalışmasında Croanbach alfa değerleri sırasıyla 0.660 ve 0.644-0.892 idi. Bu değerler, ERCTA.TR'nin ve STAXI-2.TR'nin Türk populasyonunda güvenilir bir şekilde kullanılabileceği şeklinde yorumlandı. Kalp-damar hastası ve kontrol gruplarının A tipi davranış desenlerinin sıklığı birbirinden önemli derecede farklıydı (p<0.05). Bu durum, A tipi davranışın kalp-damar hastalığı için bir risk faktörü olduğu şeklinde yorumlandı. Gerek yüksek A gerekse B tipi davranış gösteren hasta gruplarının durumsal öfke ve öfke indeksi skorları, hem kontrol grubu hemde hasta alt gruplarında önemli derecede farklıydı (p<0.0001). Ancak yapısal öfke skorları bakımından iki grup arasındaki fark istatistik açısından anlamlı değildi (p>0.05). A tipi davranış gösteren erkek kontrol grubunda öfke indeksinin ortalama değeri (37,04), hasta erkeklerden (30,35) daha yüksekti. Bu ilginç veri, öfke indeksi skoru düşük olan hastaların öfkelerini bastırarak kontrol ettiği şeklinde yorumlandı. Öfkenin kontrol edilerek ifade edilememesi, sempatik sinir sisteminin aşırı aktivasyonuna yol açarak kalbin allostatik yükünü artırır. Bütün veriler, yüksek A ve A tipi davranış deseninin, durumsal (S-Ang), yapısal (T-Ang) öfkenin ve öfke indeksinin (AX-Index) yüksek skorlarının Türkiye toplumunda kalb-damar hastalıklarına sahip olma yatkınlığını arttırmak suretiyle birer risk faktörü oluşturduğunu ima eder. VIII Sonuç: ERCTA.TR ve STAXI-2.TR envanterlerinin Türk populasyonunu ve kalp-damar hastası alt populasyonu analiz etmede ve KAH hastalarını A tipi davranış motifine, durumsal, yapısal ve öfke indeksi parametrelerine göre karakterize etmede yeterli geçerlilik ve güvenilirliğe sahip olduğu gösterildi. Yüksek A tipi davranış özelliği gösteren hastalar (%92), B tipi davranış özelliği gösteren hastalardan (%12) daha fazlaydı. Hasta grubunda durumsal, yapısal öfke ve öfke indeksi skorları yüksek olanların farklı alt gruplar oluşturduğu gözlendi. Durumsal, yapısal öfke ve öfke indeksi skorları düşük olan B tipi davranış motifi sergileyen hastalar da başka bir alt grubu oluşturdu. Kalp-damar hastalıklarında davranış stillerinin etkilerini araştırırken sadece A tipi davranış motifini kullanmanın yeterli olmadığı ortaya çıkarıldı. Bundan dolayı iç içe geçmiş ERCTA.TR ve STAXI-2.TR gibi ölçekler kullanılmalıdır. Kalp-damar hastalıklarıyla ilişkili risk faktörlerin biyokimyasal parametrelerle sınırlı olmadığı ve genetik-memetik mirasa dayanan duygularla renklenmiş davranış motiflerinin de önemli risk faktörleri olduğu bir kere daha doğrulandı. Anahtar kelimeler: A tipi davranış özelliği, ERCTA.TR, STAXI-2.TR, Kalp-Damar Hastalığı, Üç Damar Hastalığı, Mitral Valv Proplapsus
Title: Analysis of A Type Behavior Pattern and Anger Profiles in Patients with Coronoray Heart Disease Introduction: The causes of many health problems are based on behavioral styles in nowadays. Therefore it is important to understand psycho-social, biochemical and genetic factors involved in health-related behaviors. Behavioral styles with consistent and periodical patterns are related to personality traits. In recent years, the associations between personality based behavioral traits and well being are getting stronger. Especially, the strong correlations between stress, A type behavior pattern, anger profiles and coronary heart diseases indicate that patterns of A type behavior and anger profiles are important risk factors as much as high lipid profiles, smoking and sedentary lifestyles. Objective: The first aim was to calibrate A type measure of ERCTA and anger profiles measure of STAXI-2 inventories into Turkish population in order to investigate the role of A type behaviour and anger profiles in Turkish patients with coronary heart diseases (CHD). The second aim was to find out the frequency of A and B type behavior patterns and their association with coronary heart diseases by designing patient group from population of coronary heart diseases in Manisa province. The third aim was to determine what components of anger have displayed the significant differences in high A and B type subcategories of patients comparing to control ones. The fourth aim was to compare the anger scores of patients to ones of control group by forming subcategories of A type behavior pattern and anger profile. Material and Methods: A total of 162 patients (75 males, 87 females) were participated in the study who applied to Cardiology Department of School of Medicine of Celal Bayar University and Cardiology Service of Private Manisa Vatan Hospital. A total of 172 control groups (59 males, 113 females) who live in Manisa, İzmir and around the cities were participated in the study. All of the patients diagnosed by cardiologists were divided incidentally into two groups, being coronary artery diseases (CAD) (N=66; 46 males, 20 females) and mitral valve prolapsus (MVP) (N=96; 29 males, 67 females). They were assessed with ERCTA.TR for A type behaviour pattern and with STAXI-2.TR for anger profiles. The 1522 (for ERCTA.TR) and 1421 (for STAXI-2.TR) volunteers, who live in Manisa, İzmir and around the cities, have taken both inventories for calibration and validity studies. The frequency of A type behavioral categories of patients and controls were analyzed by using chi-square (X2). The values of anger components in subcategories of A type behaviour pattern in patient group were compared by themselves and control ones by using ANOVA and Post-hoc test (Student-Newman-Keuls). All data analysis were done by statistical softwares such as Kaleidagraph 4.02, GraphPad Prism 5.0 and SPSS 12.0. Results: Croanbach?s alpha values of ERCTA.TR and STAXI-2.TR inventories were found to be 0.660 and 0.644-0.892 respectively in validity and reliability studies. These values were interpreted that ERCTA.TR and STAXI-2.TR can be used reliably in Turkish populations studies. The frequency of A type behavioral pattern was significantly different between CAD patients and control groups (p<0.05). It was interpreted that A type behavior is a risk factor for coronary heart diseases. It was also found that state anger and anger index scores of patients with both high A and B type behavior were significantly different within both subgroups and control ones (p<0.0001). However, there was no meaningful difference in trait anger scores between patient and control groups (p>0.05). Mean value (37,04) of anger index in male controls with A type behavior pattern was higher than the one of male patients (30,35). This interesting data was interpreted that those with low score of anger index supress their anger so that their expressing anger index is low. The allostatic load of heart as an outcome is increased since high level of anger and its supression cause to excess activation of sympathetic neural system. All data implies that high A and A type behavior patterns, high scores of state (S-Ang), trait (T-Ang) anger and anger index (Ax-index) are risk factors in Turkish population by increasing susceptibility of having coronary heart diseases. Conclusion: It was confirmed that ERCTA.TR and STAXI-2.TR inventories have enough reliability and validity to analyze Turkish population and subpopulation of coronary heart diseases in terms of categorizing CAD patients based on A type behavior pattern and state and trait anger and anger index parameters. Patients with high A type behaviour (%92) was higher frequency than the patients with B type behaviour (%12). It was observed that those with high values of state and trait anger and anger index in the patients group have formed distinct subgroups. There was also another patient group with B type behavioral pattern having low score of S-Ang, T-Ang and AX-Index. It was revealed that it is not sufficient to use only A type behavior pattern scale in the investigation of mediating role of behavioral styles in coronary heart diseases. Therefore multiplex inventories should be used such as ERCTA.TR and STAXI-2.TR. It was reconfirmed that the risk factors related to coronary heart diseases was not limited to biochemical parameters, and emotion colored behavioral patterns based on genetic-memetic heritage are also significant risk factors. Key words: A type behavior pattern, ERCTA.TR, Anger, STAXI-2.TR, Coronary Heart Disease, Coronary Artery Disease, Mitral Valve Prolapsus