Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
464378		Hasan b. Ahmed b. Ali el-Kâtib'in Kemâlü Edebi'l-Ğınâ adlı ‎eseri / The work of Hasan b. Ahmed b. Ali el-Katib titled "Kamal Adab ‎al-Ğhina Yazar:MEHMET ÖNCEL Danışman: YRD. DOÇ. DR. NURİ ÖZCAN Yer Bilgisi: Marmara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / İlahiyat Ana Bilim Dalı / İslam Tarihi ve Sanatları Bilim Dalı Konu:Müzik = Music ; Sanat Tarihi = Art History Dizin:10. yüzyıl = 10. century ; 11. yüzyıl = 11. century ; Dini müzik = Religious music ; Hasan bin Ahmed ‎bin Ali el-Katib = Hasan bin Ahmed ‎bin Ali el-Katib ; Müzik eserleri = Music works ; Müzik felsefesi = Music philisophy ; Müzik sanatı = Music art ; Müzik tarihi = Music history ; Müzik tarihi = Music history ; Müzik yazıları = Music publisheds	Onaylandı Doktora Türkçe 2017 471 s.
Satır aralarında ve bazı kaynaklardan elde ettiğimiz bilgiler ışığında X. ‎yüzyılın sonu veya XI. yüzyılın başlarında yazıldığı tahmin edilen Hasan b. Ahmed ‎b. Ali el-Kâtib tarafından kaleme alınan ansiklopedik eser Kemâlü Edebi'l-Ğınâ ‎kendi dönemi ve kendinden sonraki dönemlerin mûsikî yapısının anlaşılmasında ‎önemli bir yer teşkil etmektedir. Hem nazarî hem de amelî mûsikînin inceliklerinin ‎anlatıldığı bu eser kısaca sesin tanımı, sesin oluşumu, ses oranlarının ne zaman ‎bulunduğu, insanda ses, perde, nağme, aralıklar, aralık çeşitleri, cins ve çeşitleri, cem' ‎ve çeşitleri, tarika, lahinlerin çeşitleri, faziletleri, lahinlerin manası, lahinler ile ilgili ‎terimler, lahin-güfte ilişkisi, lahin-felek-nefis ilişkisi, îkâ tanımı ve çeşitleri, îkâya ait ‎terimler, lahinlerin tertibi, mûsikişinas vasıfları, icrada yapılması gerekenler, bestekâr ‎vasıfları, mûsikîşinasın imtihan edilmesi, lahinlerde hırsızlık, boğaza faydalı-zararlı ‎şeyler, boğaz terimleri, dinleyicinin özellikleri ve enstrumanlara dair konuları ‎içermektedir. Ayrıca bugün literatürde yer almayan yönetici, filozof, şair, mûsikişinas ‎ve onlara ait kitap isimleri sayesinde mûsikî tarihinin karanlıkta kalmış boşlukların ‎aydınlatılmasına yardımcı olacağı düşüncesindeyiz. Çalışmamızı kendi dönemine ‎kadar yazılmış Fârâbî'nin Mûsikâ'l-Kebîr, İbn Sînâ'nın Kitâbü'ş-Şifâ, İbn ‎Hurdâzbih'in Kitâbü'l-Melâhî, Kindî'nin mûsikî risâleleri, Harezmî'nin Mefâtihu'l-‎Ulûm, İhvan-ı Safâ'nın er-Resâil, Ebu'l-Hüseyin ibn el-Hasan İbn el-Tahhân'ın ‎Havi'l-Fünûn Ve Selvetü'l-Mahzûn adlı eserlerindeki ilgili bölümlerin ele alınarak, ‎Kemâlü Edebi'l-Ğınâ ve kendi dönemine kadar yazılan bu eserler arasındaki ‎benzerlik ve farklılıklar gösterildi.‎ Anahtar Kelimeler : Hasan b. Ahmed b. Ali el-Kâtib, Kemâlü Edebi'l-Ğınâ, Musiki Nazariyatı, Dini Musiki, Müzik, Müzikoloji, Musiki Tarihi.
In the light of the acquired knowledge by reading relevant sources and ‎between the lines, the encyclopedical work Kamal adab al-ghina, which is penned ‎by Hasan ibn Ali al-Katib presumably in the late 10th or early 11th centuries, ‎occupies an important place in the understanding of the musical structure of its own ‎time and afterwards. This book, which has both theoretical and practical details of ‎music, covers topics such as the definition and formation of sound, the discovery ‎time of sound ratios; voice, pitch, tune, intervals and their types, tetrachords and ‎their types, scale and its types, method (tarika), types of music, its merits and ‎meanings, musical terminology, music-lyrics relation, music-space-nafs relation, ‎definition of rythm, its types and terminology, categorization of rythm, specialities ‎of the musician, requirements of performing, specilities of the composer, ‎examination of the musician, plagiarism in music, useful and harmful things for vocal ‎cords and related terms, specialities of the audience, and musical instruments. ‎Additionally, this dissertation aims at contributing to fill the gaps in the history of ‎music by providing the names of some rulers, philosophers, poets, musicians and ‎their works which were until then unknown. By analysing the relevant chapters of ‎the previous works such as Al-Farabi's Kitab al-musiqa al-kabir, Avicenna's Kitab ‎al-shifa', Ibn al-Khurdazbih's Kitab al-malahi, Al-Kindi's epistles on music, Al-‎Khwarizmi's Mafatih al-ulum, Ikhwan al-Safa's ar-Rasail, Abu al-Husayn ibn al-‎Hasan ibn al-Tahhan's Hawi al-funun wa al-salwa al-mahzun, the similarities and the ‎differences between the mentioned works and Kamal adab al-ghina were pointed ‎out.‎ Keywords : Hasan b. Ahmed b. Ali el-Kâtib, Kamal adab al-ghina, Music theory, Religious music, Music, Musicology, History of music.