Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
159675	Bu tezin, veri tabanı üzerinden yayınlanma izni bulunmamaktadır. Yayınlanma izni olmayan tezlerin basılı kopyalarına Üniversite kütüphaneniz aracılığıyla (TÜBESS üzerinden) erişebilirsiniz.	1982 Anayasası'nda güçlü yürütmenin kökenleri / The sources of power executive in the 1982 Constitution Yazar:GÖNÜL BAKIR Danışman: YRD. DOÇ. DR. LEVENT GÖNENÇ Yer Bilgisi: Ankara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı / Anayasa Hukuku Bilim Dalı Konu:Hukuk = Law Dizin:	Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2005 246 s.
ÖZET Siyaset bilimi ile ilgili çalışmalarda, son yıllarda, kurumsal incelemeler önemli derecede artış göstermiştir. Son yıllarda, farklı ülkelerin farklı ekonomik performanslar göstermeleri ve bu farklılıkların kurumsal nüanslarla açıklanabilmesi ve 1989 sonrası komünist rejimlerin çökerek demokrasiye geçiş süreci yaşamaları nedeniyle "anayasal mühendislik" ihtiyacı ortaya çıkmış; bu aşamada, yeni demokratikleşen ülkelere, diğer demokrasilerdeki kurumsal düzenlemelerin ithal edilmesi ve bu kurumların ne derece adapte edilebileceği tartışma olmuştur. Türkiye'de de, bu gelişmelerle kurumsal tartışmalar yaşanmakla ve var olan sistemin işlerliği sorgulanmakla birlikte sistem ile ilgili tartışmalar Cumhuriyetin kurulması ve Cumhuriyetin ilk Anayasası'na kadar uzanmaktadır. Ancak, bu konuda tartışmaların yoğunlaştığı dönem, 1980 Askeri Müdahalesi öncesi dönemdir. Bu konu ile ilgili tartışmalar anayasa tartışması haline getirilmiş ve sonuçta 1982 Anayasası ortaya çıkmıştır. 1961 Anayasası kendinden önceki döneme tepki niteliği taşıdığı gibi, 1982 Anayasası da 1961 Anayasası'na olan tepkinin ürünüdür. 1950-1960 arası, DP, parlamentoda sahip olduğu çoğunluğa dayanarak bir takım hukuk dışı yollara başvurmuş ve Anayasa Mahkemesi gibi Anayasa' ya aykırılığı inceleyen bir koruyucu faktörün bulunmayışı da yürütmenin keyfi davranmasını kolaylaştırmıştır. Bu endişeden yola çıkan 1961 Anayasası; Anayasa Mahkemesi, MGK, Cumhuriyet Senatosu, özerk üniversite ve TRT gibi supaplara yer vererek yürütmeyi frenlemeye çalışmıştır. 1980 öncesi ülkede yaşanan bunalım, tüm suçlamaların 1961 Anayasası'nın bu yapışma yönelmesine yol açmış ve sonuçta iktidarın cumhurbaşkanında somutlaşmak üzere yoğunlaşması ile sonuçlanmıştır. 1982 Anayasası'nda böyle bir çözüm öngörülmüş olması; yürütmeye güç kazandırmasının yanı sıra, yürütmenin iki kanadı olan başbakan ile cumhurbaşkanı arasında kriz boyutuna varan çatışmaların yaşanmasına da yol açmıştır. Bu çıkmaza son vermek adına; güçlü yürütme taraftarları, bu defa da, başkanlık veya yan-başkanlık sistemine geçilmesini gündeme taşımışlardır. Ancak, çıkmaza son vermenin yolu cumhurbaşkanını güçlendirmeden geçmiyor. Türkiye gibi heterojen toplumlarda, farklı renklerin temsiline imkân veren parlamenter sistemin demokrasinin performansı açısından daha başarılı olacağı gözlemleniyor. Ayrıca, kurumsal düzenlemeler tek basma bir toplumu dönüştürecek güçte değildir. Sisteme bütüncül açıdan yaklaşım, hükümet sistemi tartışmalarım rafa kaldıracak ve gündemi Türkiye'nin demokrasinin pekişmesi oluşturabilecektir. 236
SUMMARY Recently, institutional studies have considerably grown in the field of political science. For :he reason that different countries have shown different economic performances and these iifferences could be explained on the basis of institutional nuances and that after the year 1989 the ximmunist regimes collapsed and experienced a period of transition to democracy recently, the leed for "constitutional engineering" has occurred, at this level, import of institutional arrangements from other countries to those countries that have recently democratized and to what sxtent these institutions could be adapted has been discussed. In paralel with the mentioned considerations, in Turkey, institutional debates have been continuing and the existing system's proceeding have been questioned as well, however the debates on the system go back to the foundation of the Republic and to its first Constitution. But, the period that the debates on this issue had been intensified was the period prior to the 1980 Military Intervention. The debates had transformed into constitutional argument and as a result the 1982 Constitution emerged. As the 1961 Constitution was a reaction to the previous era, the 1982 Constitution was too a product of the reaction against the 1961 Constitution. During 1950-1960 period, the Democrat Party had applied to some illegal means depending on the majority it had in the parliament and the lack of a protecting mechanisms such as the Constitutional Court which would control the constitutionality of laws made it easy for the executive to act in an arbitrary manner. Taking this consideration as a starting point, the 1961 Constitution tried to restrain the executive by giving place to valves such as the Constitutional Court, the National Security Council, the Senate, autonomous universities and the Turkish Radio and Televizyon Agency. The depression experienced in the country prior to 1980, led all the accusations to be directed at this structure of the 1961 Constitution and finally, it resulted in the concentration of power to be substantiated on the president. Such a solution foreseen in the 1982 Constitution gave rise to conflicts reached at crisis level between the prime minister and the president who are two branches of the executive, besides empowering the latter. In order to put an end to this impasse the supporters of vigorous executive, this time, put transition to presidential system or semi-presidential system on the agenda. However, the way of putting an end to the impasse is not to reinforce the president. It is observed that in heterogeneous societies like Turkey, parliamentary system which makes it possible to represent different colours would be more successful from the viewpoint of democratic performance. On the other hand, merely institutional arrangements do not have capacity to transform society. A total approach to the system would put the governmental system debates on the shelf, thus the consolidation of Turkey's democracy would constitute the agenda. 237