Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
242690		Türkiye'de yetişen bazı Scorzonera l. türleri üzerinde farmakognozik araştırmalar / Pharmacognostical studies on some Scorzonera l. species growing in Turkey Yazar:ÖZLEM BAHADIR Danışman: PROF. DR. GÜLÇİN SALTAN ÇİTOĞLU Yer Bilgisi: Ankara Üniversitesi / Sağlık Bilimleri Enstitüsü / Farmakognozi Ana Bilim Dalı Konu:Eczacılık ve Farmakoloji = Pharmacy and Pharmacology Dizin:	Onaylandı Doktora Türkçe 2009 263 s.
Yaptığımız bu tez çalışması ile ülkemizde çok sayıda türü yetişmekte olan gerek sebze olarak gerekse değişik tıbbi amaçlarla halk arasında kullanıma sahip olan Scorzonera cinsi üzerinde Biyolojik Aktiviteyle Yönlendirilmiş Fraksiyonlama (BAYF) tekniği kullanılarak farmakognozik bir araştırma gerçekleştirilmiştir.Halk arasındaki kullanımlarına dayanarak belirlenen dört Scorzonera türü; S. latifolia, S. mollis ssp. szowitzii, S. suberosa ssp. suberosa, S. tomentosa öncelikle antinosiseptif aktiviteleri açısından, asetik asit-nedenli kıvranma testi ve kuyruk kaldırma testleri kullanılarak kıyaslandı ve en yüksek aktiviteyi gösteren tür belirlendi. Halk arasında yakı halinde ağrı kesici etkisinden dolayı kullanılan S. latifolia antinosiseptif aktivitesi en yüksek tür olarak tespit edildi. Daha sonra S. latifolia kök ekstresi sıvı-sıvı ekstraksiyon metodu kullanılarak sırasıyla n-hekzan, kloroform, etilasetat, n-bütanol ile ekstre edildi. Kalan sulu fraksiyon ile birlikte toplam beş fraksiyon elde edildi ve antinosiseptif aktiviteleri test edildi. n-Hekzanlı ekstre en yüksek aktiviteyi gösteren fraksiyon olarak belirlendi ve silikajel üzerinde kolon kromatografisiyle alt fraksiyonlara ayrıldı. Elde edilen alt fraksiyonlar da antinosiseptif aktiviteleri için test edildiler ve 24-27. alt fraksiyon en etkili alt fraksiyon olarak tespit edildi. Bu alt fraksiyondan üç madde izole edildi ve yapıları spektral verilere (MS, 1D ve 2D NMR) ve fiziksel özelliklere (erime noktası, optik çevirme derecesi) bakılarak taraksasterol miristat, taraksasterol asetat, fern-7-en-3-ß-on olarak belirlendi. Ayrıca yüksek aktivite gösteren diğer iki alt fraksiyon 34-44 ve 54-67'den de birer bileşik izole edildi ve yapıları sırasıyla fern-7-en-3-ß-ol (motiol) ve ß-sitosterol olarak aydınlatıldı.Antinosiseptif aktivite test sonuçları incelendiğinde tüm bileşiklerin değişen derecelerde aktivite gösterdiklerini, dolayısıyla S. latifolia'nın aktivitesinden tek bir bileşiğin ya da bazı bileşiklerin sorumlu olmadığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte kuyruk kaldırma test sonuçlarına göre taraksasterol asetat, asetik asit-nedenli kıvranma test sonuçlarına göre ise ß-sitosterolün en yüksek aktiviteyi göstermiş, bunlara karşılık etkili fraksiyondan izole edilen fern-7-en-3-ß-on bileşiğinin ise her iki test sonucuna göre hemen hemen tamamen etkisiz olduğu tespit edilmiştir.Anahtar Sözcükler: Asteraceae, Scorzonera, Scorzonera latifolia, Kıvranma Testi, Kuyruk Kaldırma Testi
In this study, we performed a pharmacognostical study by using bioassay guided fractionation on Scorzonera species which have some traditional usage in Turkish folk medicine and used as a vegetable.Firstly four Scorzonera species; S. latifolia, S. mollis ssp. szowitzii, S. suberosa ssp. suberosa, S. tomentosa were tested for their antinociceptive activity by using acetic acid-induced writhing test and tail-flick test. S. latifolia which is used as an analgesic in Turkish folk medicine was found to be the most active species. Methanolic axtract of S. latifolia roots were subjected to liquid-liquid extraction with n-hexane, chloroform, ethylacetate and n-butanol respectively. With the remain water extract we obtained five fraction. All of these fractions were tested for their antinociceptive activities. n-Hexane fraction which showed the most potent activity was separated to subfractions on silicagel with column chromatography. On the last step of our study we isolated three compounds; taraxasteryl myristic acid ester, taraxasteryl acetate and fern-7-en-3-ß-one from the 24-27. subfraction was established the more active than the other subfractions. Moreover fern-7-en-3-ß-ol and ß-sitosterol were isolated from the subfraction 34-44 and 54-67 respectively which were also found to be active in antinociceptive activity test models. Structures of the isolated compounds were elucidated using spectroscopic methods (MS, 1D and 2D NMR) and physical methods (melting point and optical rotation).All of the isolated compounds showed the antinociceptive activity in different proportion. In this respect antinociceptive activity of S. latifolia can be attributed to synergic effect of the all compounds which S. latifolia contain. However taraxasteryl acetate and ß-sitosterol were found to be the most active compounds in the tail-flick test and acetic acid-induced writhing test respectively. Also fern-7-en-3-ß-one which was isolated from the most active subfraction 24-27, was determined as almost nearly inactive compound.Key Words: Asteraceae, Scorzonera, Scorzonera latifolia, Writhing Test, Tail-Flick Test