Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
145577		Ayaşlı ile Kiracıları`nda anlatıcı sorunsalı / The problem of the narrator in Ayaşlı ile Kiracıları Yazar:SEVİM GÖZCÜ Danışman: DR. SÜHA OĞUZERTEM Yer Bilgisi: İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Türk Edebiyatı Ana Bilim Dalı Konu:Türk Dili ve Edebiyatı = Turkish Language and Literature Dizin:Ahlak = Morality ; Anlatıcılar tipolojisi = Narrators typology ; Bürokrasi = Bureaucracy ; Esendal, Memduh Şevket = Esendal, Memduh Şevket ; Roman = Novel ; Türk romanı = Turkish novel	Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2004 95 s.
ÖZET Bir imparatorluğun çöküşüne ve bir ulus-devletin kuruluşuna tanıklık eden yazarlardan biri olan Memduh Şevket Esendal'ın (1884-1952) Ay aslı ile Kiracıları adlı romanı, Türk edebiyatının en önemli yapıtlarından biri sayılır. İlk olarak Vakit gazetesinde tefrika edilen roman, 1934 yılında kitap olarak basılmıştır. Ayaşlı ile Kiracıları, 1942 yılında CHP Roman Ödülü yarışmasında beşincilik aldıktan sonra yazar ve eleştirmenlerin dikkatini çeker. Bugüne kadar roman, daha çok dilinin yalınlığı ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında yaşanan toplumsal değişimleri yansıttığı gibi açılardan ele alınmış, ancak romanın yorumlanmasında belirleyici olan anlatıcının konumu irdelenmemiştir. Bu tezde, romanın şekillenmesinde kilit konumda bulunan Anlatıcı karakterinin işlevi, kültürel, sınıfsal ve anlatısal açılardan değerlendirilmiştir. Romanda bir banka memuru, rastlantı sonucunda taşındığı bir apartmanın dokuz odalı katında birlikte yaşadığı kişileri ve tanık olduğu olayları anı biçiminde anlatır. Samimi bir söylemle anılarını yazmaya başlayan Anlatıcı, pansiyon olarak değerlendirilebilecek bu mekânda yaşayan kişileri yakından tanıdıkça, burada bulunuşundan rahatsızlık duymaya başlar. Roman, Anlatıcı'nın bakış açısına giren kişilerle gittikçe genişler; ancak, bu genişleyen yapı içinde ahlakî bakımdan gittikçe çürüyen bir zeminin açığa çıktığı görülür. Eğlenceye, esrara, kumara, paraya düşkünlük, dedikoduculuk, çıkarcılık, bencillik, sorumsuzluk ve sevgisizlik ortamında ahlâkî değerlerin romandaki birçok karakter tarafından yok sayılması, roman boyunca Anlatıcı'nın tanık olduğu durumlardır. Eşlerin birbirini aldattığı, çocukların ihmal edildiği bu ortamda, ortalama okurun kabul edebileceği bir yaşantı söz konusu değildir. Anlatıcı ise, çalışkan, dürüst, saygın, eşitlikçi ve samimidir. O, yüksek bir bürokrat ve aydın olarak bu insanlar arasında ayrıksı bir konumdadır. Anlatıcı'nın romanın sonunda yaptığı mutlu ve saygın evlilik, pansiyondaki insanlardan ve onların temsil ettiği değerlerden farklı olduğunu bir kez daha gösterir. Romanda, Anlatıcı, iki farklı anlatım biçimini kullanır. Birincisi, pasif bir gözlemci gibi seyirlik bir dünyayı gözler önüne serer; ikincisi, gözlemlediği bu dünyadaki olumsuzlukları kendi değer sistemi açısından fazla vurgulamadan eleştirir. Anlatıcı, değer yargılarında bulunmuyor izlenimini yaratarak tarafsız olduğuna okuyucuyu inandırmaya çalışır. Böylece, romanın anlatısal yapısının yakından incelenmesi, ahlâkî duruş ve kültürel statü bakımından Anlatıcı ile apartman sakinleri arasındaki ayrımı açığa çıkarır. Anahtar sözcükler: ahlâk, anlatıcı, bürokrasi, sınıf m
ABSTRACT The Problem of the Narrator In Ay aşh Me Kiracıları As a writer who witnessed the collapse of the Ottoman Empire and the foundation of the Republic of Turkey, Memduh Şevket Esendal (1884-1952) rose to prominence as the author of Ayaşlı ile Kiracıları (Ayaşh and His Tenants), which is considered one of the most important novels of the Republican era in Turkish literature. The novel, after being serialized in the newspaper Vakit, was published in book form in 1934. Ayaşlı ile Kiracıları attracted the attention of many writers and critics after it won the fifth place in the Novel Competition of Cumhuriyet Halk Partisi (the Republican Party) in 1942. So far, appraisals of it have been centered on its usage of plain language and its accurate reflection of societal transformation during the early Republican period. However, the position of the narrator, which is highly decisive in shaping the novel, has been scarcely explored in criticism. In this thesis, the function of the narrator as a character will be analyzed in terms of his cultural distinction, class position, and narrative practices. In the novel, a bank officer writes his memories about the people he has lived with and the events he has witnessed in the nine-room flat of an apartment building. The narrator, who writes his memories in a seemingly sincere manner, as he comes to know the other tenants more closely, starts to feel uneasy about living in this place, a kind of boarding house. As the story develops the narrator introduces and scrutinizes many new characters, but at the same time, these characters begin to reveal their serious ethical shortcomings. Throughout the novel the narrator witnesses the moral deterioration of the environment which is rampant with drug addiction, gambling, material greed, gossip, selfishness, irresponsibility, and a general lack of love and care. Characters such as unfaithful couples and neglected children present an atmosphere that is unacceptable to ordinary citizens and average readers. On the other hand, it is understood upon close examination that the narrator himself epitomizes the hard-working, honest, and respectable citizen with egalitarian values. Among the people of questionable moral standards he stands out as a high bureaucrat and intellectual. The occasion of his happy and respectable marriage towards the end of the novel once again underscores his difference from the other tenants and the values they represent. The narrator mainly employs two narrative strategies throughout the novel. Firstly, he presents his world ostensibly as a passive spectator. Secondly, he presents a critique of this world without excessively accentuating his different value system. Therefore, he gives the impression that he is not imposing any value judgments upon his fellow tenants, who are in fact characters created by him. He tries to persuade the reader that he is in fact objective and acquiescent. Thus, a close examination of the narrative construction of the novel brings to light the difference between the narrator and the other people boarding the apartment house in terms of ethical standpoint and cultural status. Key words: narrator, ethics, bureaucracy, class iv