Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
438793		Mekansal kimliğin sürdürülmesinde tarihi kent merkezlerinin kamusal gücünün kentsel tasarım bağlamında değerlendirilmesi: İstiklal Caddesi aksı ve Taksim Meydanı (İstanbul) örneği / Public power of historical city centers in sustaining spatial identity through implications of urban design: The case of Istiklal Street and Taksim Square (Istanbul) Yazar:SELİN SARGUT GELEN Danışman: PROF. DR. ALİYE EMEL GÖKSU Yer Bilgisi: Dokuz Eylül Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı / Kentsel Tasarım Bilim Dalı Konu:Şehircilik ve Bölge Planlama = Urban and Regional Planning Dizin:	Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2016 303 s.
Kamusal alanlar, tüm topluma ait olan, toplumun tüm bireylerince paylaşılan ve erişilebilen, herkese açık, kimsenin yabancı sayılmadığı, farklı bakış açılarının birlikte var olduğu ve bir araya gelebildiği ortak alanlardır. Bir kentin kamusal alanlarında yer alan tüm mekansal deneyimler ve toplumsal ilişkiler, kentsel kültürün toplumsal üretimini içerir. Kentlerin geçmişlerine dair izler içeren, kentsel mekanın kimliğini biçimlendiren kamusal alanlar, toplumsal hafıza oluşturma görevi de yüklenirler. Bu tez çalışmasının konusunu oluşturan Taksim Meydanı ve çevresi, erken Cumhuriyet döneminde bu hafıza yerleri'nin en güçlülerinden biri olmuş; kurulan genç Cumhuriyet'in Osmanlı'nın eski payitahtı olan İstanbul'da benimsenmesi amacıyla, bölgenin fiziksel çevresi çeşitli müdahalelere sahne olmuştur. Kentsel ölçekteki bu müdahaleler, oluşturulan sembol ve bu mekanlarda geliştirilmesi hedeflenen ritüeller, Cumhuriyet kavramının toplumsal hafızada inşa edilmesi için birer araç halini almıştır. Bu doğrultuda, bu dönemde güçlü imar faaliyetlerine sahne olan Taksim Meydanı ve çevresi, yeniden biçimlenmesi öngörülen kültürel ve toplumsal yaşama dair beklentileri meşru kılabilecek bir kentsel mekanı tanımlamaktadır. Kendisini kuran öğeleriyle beraber bir kentsel kültürel peyzaj olan Taksim Meydanı'nın Taksim Yayalaştırma Projesi ile hem toplumsal tarih ve bellek üzerindeki önemi, hem de kullanıcı yapısı değiştirilmek istenmektedir. Bu tespit, "meydan ve park" ilişkisinin "alışveriş merkezi ve ön bahçesi" ilişkisine dönüştürüldüğü mevcut proje ile kendini göstermektedir. Araç ve yaya trafiğini rahatlatacağı gerekçesiyle hazırlanan 98 bin metrekarelik Taksim Meydanı yayalaştırma projesi, çok büyük bir kentsel müdahaledir ve özellikle dalış tünelleriyle mevcut yol-bina ilişkisini kopararak, bölgenin "tarihi kentsel peyzajını" yok etmektedir. Gezi Parkı, yaklaşık 70 yıldan bu yana halka açık yeşil alan olarak bölgenin önemli bir eksikliğini gidermekte olup, gerek kentsel tasarım açısından özel nitelik taşıyan elemanları, gerekse ağaçları ve iç yollarıyla, bölgenin tek yoğun yeşilidir. Öte yandan, Cumhuriyetin ilk yıllarında dönemin ünlü şehirci ve mimarına ısmarlanmış ve özenle tasarlanmış tarihî değeri olan bir parktır. Bu nitelikleriyle, bugün bakımsız ve güvensiz olduğu ileri sürülerek gözden çıkarılması yerine, dünyanın tüm uygar ve gelişmiş kentlerindeki parklar gibi İstanbul'un imajına uygun bir şekilde bakımlı ve güvenli hale getirilerek, kent yaşamıyla bütünleştirilmelidir. Bu da, halen hedeflendiği gibi tamamen farklı bir niteliğe dönüştürülmesi değil, sıhhileştirilerek 70 yıllık kamu yeşili olma özelliğinin sürdürülmesi anlamına gelmektedir. Bu tez kapsamında, Taksim Meydanı ve Gezi Parkı'nın İstiklal Caddesi bağlamı içindeki yeri ve tarihsel kültürel peyzaj önemi vurgulanmakta; gerek proje öncesi ve gerekse proje ile öngörülen düzenlemeler kentsel tasarım ilkeleri bağlamında kritik edilmekte; metropol İstanbul'un tüm toplumsal kesimlerini kucaklayan çoğulcu, mevcut sorunları çözücü ve ihtiyaca cevap veren bir kentsel tasarım düzenlemesinin rasyonelleri ortaya konulmaktadır.
Public spaces are common spaces which belong to the society and are open to everyone where nobody is considered as an outsider. They are shared and accessed by all individuals of the society, where different point of views can come together and exist together. All spatial experiences and social relations which occur in public spaces involve social production of urban culture. Public spaces shape identity of urban space and have historical traces of cities; they also take on the task of generating collective memory. The case study of this thesis, Taksim Square and its surrounding have been one of the most powerful memory places in Early Republic Period; and its physical environment has witnessed various inventions due to the aim of indigenizing young Republic in the old capital of Ottoman, İstanbul. These urban scaled inventions, the created symbol and planned rituals in the area have become tools to construct the concept of republic in collective memory. Accordingly, being staged to significant construction activities in this period Taksim Square and its surrounding define an urban space which can legitimize cultural and social expectations those were projected to reshape. With the Taksim Square Pedestrianization Project, it is intended to change both the importance on shared history and social memory and the user profile of Taksim Square, which is a cultural landscape with its components. This detection reveals itself with the transformation from the relationship between "square and park" into that of "shopping center and its front yard" in the current project. Taksim Square Pedestrianization Project is a colossal urban intervention, which is prepared on the 98 thousand meter square area with the justification of easing the vehicle and pedestrian traffic. Breaking off the current road-building relationship via the diving tunnels, it particularly destroys the area's "historical urban landscape". Gezi Park, for approximately 70 years covers up the area's important deficiency of a public green area. It is the only dense green in the area with both its unique components of urban design, and its trees and paths. Furthermore, it has a historical importance as being assigned to design to a famous urbanist and architect of the period during the first years of the Republic. Due to these qualifications, instead of disregarding the park by asserting that it is untended and insecure, as worthily to İstanbul it should be integrated to the city life by providing its upkeep and safety like it is in developed countries. Thus, this does not mean to convert it to have totally different attribute as it is aimed at present, but sustain its characteristic of being a 70 years old public green space by rehabilitating it. This thesis highlights the importance of Taksim Square and Gezi Park's location as a part of İstiklal Street and their importance for the historical cultural landscape. This work further criticizes spatial arrangements both before the project and proposed in the project within the context of urban design principles. Finally, this thesis presents rationales of a pluralist urban design which embraces all social segments of metropolitan İstanbul, solves the existing problems and supplies the needs.