|
Çalışma yaşamındaki sorunlar toplumun tüm bireylerini ilgilendiren küresel boyutta konulardır. Bu nedenle iş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili sorunların tespit edilmesi ve gereken önlemlerin alınması temel ihtiyaçtır.
Türkiye'de iş sağlığı ve güvenliğine yönelik bir yeterlilik algısı çalışmasına ve bu konu ile ilgili ölçeklere rastlanmamaktadır. Ayrıca kamu çalışanlarında konu görece yeni olup, iş sağlığı ve güvenliği kanunu ile birlikte kapsama alınmış ve ertelenen maddeler nedeniyle tam uygulamaya geçmemiş araştırmalar yürütülmemiş durumdadır.
Bu araştırmada bir kamu üniversitesinin seçilen bir fakültesinin çalışanlarının iş sağlığı ve güvenliğine yönelik yeterlilik algılarının değerlendirilmesi ve buna yönelik olarak İş Sağlığı ve Güvenliği Yeterlilik Algısı Ölçeği geliştirilmesi amaçlanmıştır.
Araştırma Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi'nde Ekim 2017- Haziran 2020 tarihleri arasında ön uygulama ve asıl uygulama olarak iki aşamada yürütülmüştür. Araştırma temel olarak ölçek geliştirme amaçlı metodolojik tipte bir çalışma olup, aynı zamanda kesitsel çalışma düzeninde uygulaması yapılmıştır.
Araştırmada veri kaynağı olarak "Katılımcı Bilgi Formu" ve " İş Sağlığı ve Güvenliği Yeterlilik Algısı Ölçeği (İSGYAÖ)" olmak üzere iki farklı veri toplama aracı kullanılmıştır. Katılımcı bilgi formu 22 sorudan oluşan çalışanların sosyodemografik özellikleri, çalışma yaşamına ilişkin özellikleri, algıladıkları iş sağlığı ve güvenliği yeterlilik durumları ve algıladıkları sağlık durumlarının araştırıldığı veri toplama aracıdır.
Ön uygulaması yapılan ilk taslak ölçek 55 maddeden oluşan, beşli likert ölçeği tipinde hazırlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Yeterlilik Algısı Ölçeği'dir. Ön uygulama aşamasında 200 çalışana 55 maddeden oluşan taslak İş Sağlığı ve Güvenliği Yeterlilik Algısı Ölçeği araştırmacı tarafından dağıtılarak gözlem altında doldurmaları sağlanmıştır. Veri setinin uygunluğu değerlendirildikten sonra 194 katılımcının formu analize alınmıştır. Ön uygulama aşamasında Katılımcı Bilgi Formu uygulanmamıştır. İş Sağlığı ve Güvenliği Yeterlilik Algısı Ölçeği'nin güvenilirliği için "alfa iç tutarlık katsayısı" testi kullanılmıştır. Geçerlilik için Temel Bileşenler Analizi, Açımlayıcı Faktör Analizi ve Doğrulayıcı Faktör Analizleri yapılmıştır. Ön uygulama verileri ile yapılan analizler sonucunda İş Sağlığı ve Güvenliği Yeterlilik Algısı Ölçeği'nin 29 maddeli son biçimi oluşturulmuştur.
Ön uygulamaya katılmayan 307 çalışanın tamamına ulaşılması hedeflenmiş 194'ü asıl uygulama grubuna katılmıştır. Asıl uygulama grubuna 29 maddeden oluşan İş Sağlığı ve Güvenliği Yeterlilik Algısı Ölçeği ve Katılımcı Bilgi Formu birlikte uygulanmıştır.
Katılımcıların İş Sağlığı ve Güvenliği Yeterlilik Algısı Ölçeği puanları ile sosyodemografik özellikleri, çalışma yaşamına ilişkin özellikleri, algıladıkları iş sağlığı ve güvenliği yeterlilik durumları ve algıladıkları sağlık durumları istatistiksel analizlerle incelenmiştir.
Verilerin istatistiksel analizinde Pearson Korelasyon Analizi, bağımsız örneklem t-testi, Anova Analizi ve Mann-Whitney U testi kullanılmıştır. Analizlerin anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak kabul edilmiştir.
Çalışanların ölçekten aldıkları puanların sosyodemografik özelliklerine göre incelenmesi sonucunda puanların cinsiyete, yaşa, öğrenim durumuna göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermediği bulunmuştur (p> 0,05). Bekar–boşanmış- eşi vefat etmiş grubun puan ortalaması evlilere göre istatistiksel olarak daha yüksek bulunmuştur (p<0,05).
Çalışanların ölçek puanları ile toplam çalışma süreleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir sonuç bulunmamıştır ancak Ziraat Fakültesi'ndeki çalışma sürelerine göre gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı farklı bulunmuştur. 1-5 yıldır çalışanların ölçek puanları 11-20 yıldır ve 21-30 yıldır çalışanların ölçek puanlarına göre daha yüksektir (p<0,05).
Çalışanların ölçekten aldıkları puanların; meslek, yaptıkları iş, çalışılan birim, iş kazası geçirme, ramak kala olay yaşama, iş ile ilgili enfeksiyon hastalığı geçirme, işten kaynaklanan sağlık sorunu yaşama durumlarına göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermediği bulunmuştur (p> 0,05).
İş sağlığı ve güvenliği yeterlilik algısı puanlarının iş sağlığı ve güvenliği eğitimi alanlarda eğitim almayanlara göre ve iş sağlığı ve güvenliği çalışmalarında görev alanlarda görev almayanlara göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek olduğu bulunmuştur (p<0,05).
Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği yeterlilik algısı puanları ile algıladıkları iş sağlığı ve güvenliği yeterlilik durumları arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmıştır. Yapılan PostHoc analiz sonucunda tüm gruplar arasında anlamlı fark vardır (p<0,05).
Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği yeterlilik algısı puanları ile algıladıkları sağlık durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmamıştır (p> 0,05).
Çalışmanın elde edilen sonuçları Türkiye'de hem kamu kurum ve kuruluşlarında hem de tüm iş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliği strateji ve politikalarının etkinleştirilmesi, mevzuat, organizasyonel yapılanma ve insan kaynakları noktasında mevcut durumun ve algının ortaya konulması bakımından olumlu etkiler yaratacağı değerlendirilmektedir.
|
|
Problems in working life are global issues that concern all members of society. For this reason, it is essential to identify problems related to occupational health and safety in the workplaces and take necessary measures.
A scale of perception of self- efficacy on occupational health and safety in Turkey is not encountered scale. On the other hand, the issue is relatively new in public employees, it has been included in the occupational health and safety law and has not been fully implemented due to postponed items, and researches has not been conducted on this subject.
In this study, it is aimed to evaluate the perceptions of self-efficacy of employees of a selected faculty of a public university for occupational health and safety and to develop the Perception of Self-Efficacy Scale for Occupational Health and Safety.
The research was carried out at Ankara University Faculty of Agriculture between October 2017 and June 2020 in two stages as pre- application and main application . The research is a methodological study, but also will be applied in cross-sectional design.
In the study, two different data collecting tools will be applied which are; "Participant Information Form (Appendix No:1)" and "Perception of Self-Efficacy Scale for Occupational Health and Safety (Appendix No:2)". Participant Information Form is a data collection tool that investigates the sociodemographic characteristics of employees , the characteristics of the working life, perceived self-eficacy of occupational health and safety and perceived health status.
The first draft scale pre-applied is the Perception of Self-Efficacy Scale for Occupational Health and Safety, consisting of 55 items and prepared in the form of a five- point Likert scale . At the pre-application stage, the draft of Perception of Self-Efficacy Scale for Occupational Health and Safety, consisting of 55 questions was distributed to the 200 employees and filled under observation. After evaluating the suitability of the data set, the forms of 194 participants were analyzed. Participant Information Form was not applied during the pre-application phase. For the reliability of Perception of Self-Efficacy Scale for Occupational Health and Safety, "alpha internal consistency coefficient" test was used. Basic Components Analysis, Exploratory Factor Analysis and Confirmatory Factor Analysis were performed for validity . As a result of analysis performed with the application data, the final shape with 29 questions of the Perception of Self-Efficacy Scale for Occupational Health and Safety has been formed.
It was targeted to reach all 307 employees who did not participate in the pre-application and 194 joined the main application group. Perception of Self-Efficacy Scale for Occupational Health and Safety and Participant Information Form, consisting of 29 questions, were applied to the main application group.
Participants' Perception of Self-Efficacy Scale for Occupational Health and Safety scores and sociodemographic characteristics, characteristics of working life, perceived self-efficacy of occupational health and safety and perceived health conditions were investigated with statistical analyzes.
In the statistical analysis of the data; Pearson correlation analysis, independent samples t-test, Anova analysis and Mann- Whitney U test was used. The significance level of the analyzes was accepted as p <0.05.
As a result of examining the scores of the employees according to their socio-demographic characteristics, it was found that the scores did not show a statistically significant difference according to gender, age, and educational status (p> 0, 05 ) . The mean score of the single- divorced-spouse group was statistically higher than the married people (p <0.05) .
No statistically significant result was found between the scale scores of the employees and their total working time, but it was found statistically different between the groups according to their working time in the Faculty of Agriculture . The scale scores of employees for 1-5 years are higher than the scale scores of employees for 11-20 years and 21-30 years (p <0.05) .
The scores received by the employees from the scale ; profession, their work, work unit, whether or not having occupational accidents, experience near missed events, job-related infections diseases, work- related health problem states has been found that by statistically significantly different (p> 0, 05 ) .
Perception of occupational health and safety self-efficacy scores were found to be statistically significantly higher than those who were not trained in occupational health and safety education and those who were not involved in occupational health and safety studies (p <0.05) .
A statistically significant relationship was determined between the perception of occupational health and safety self-efficacy scores of the employees and perceived occupational health and safety self-efficacy . As a result of PostHoc analysis, there is a significant difference between all groups (p <0.05) .
No statistically significant relationship was determined between employees' perception of occupational health and safety self-efficacy scores and perceived health status (p> 0, 05 ) .
The results obtained from the study were evaluated to have positive impact on, activation of occupational health and safety strategy and policy both in public institutions and organizations and all workplaces, legislation, organizational structure and terms to reveal the current situation and the perception of the human resources. |
