Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
660334		Diyarbekir (Âmid) Şer'iyye Sicillerine göre Çabakçur Sancağı (H. 1065-1300) / Diyarbekir (Âmid) Çabakçur Sancağı according to Şeriyye Register (H. 1065-1300) Yazar:HALİS ÇAPAK Danışman: PROF. DR. YAŞAR BAŞ Yer Bilgisi: Bingöl Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Ana Bilim Dalı / Yeniçağ Bilim Dalı Konu:Tarih = History Dizin:Diyarbakır = Diyarbakır ; Kent tarihi = Urban history ; Osmanlı Devleti = Ottoman State ; Osmanlı Dönemi = Ottoman Period ; Çabakçur Sancağı = Çabakçur Sanjak ; Şeriye sicilleri = Court registers	Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2021 275 s.
Bu tezin amacı Diyarbekir (Âmid) Şer'îyye Sicilleri'nden elde edilen veriler doğrultusunda Çabakçur Sancağı'nın idari, dini, nüfus, ekonomi ve sosyal hayatını araştırarak Bingöl şehir tarihi çalışmalarına katkı sağlamaktır. Araştırmada XVI.-XIX. yüzyıl Âmid Şer'iyye Sicilleri yanında günümüze kadar Çabakçur (Bingöl) ile ilgili hazırlanmış olan çalışmalardan da yararlanılmıştır. Çalışmanın sonunda XVI. ve XVII. yüzyıl ile ilgili sicillerde belgelerin yeterli olmadığı görülmüştür. Bu sebeple çalışmanın kapsamı geniş tutulmuş ve XIX. yüzyıla ait belgelere de yer verilmiştir. Öncelikle literatür taraması ve arkeolojik çalışmalar sonunda elde edilen veriler doğrultusunda Bingöl'ün tarih öncesi dönemi hakkında değerlendirmeler yapılmıştır. Araştırma eserlerden yararlanılarak Bingöl'ün ismi hakkındaki değişiklikler, coğrafi konum, yüzey şekilleri, Bingöl ve çevresine etki eden uygarlıklar ve faaliyetleri hakkında açıklamalar yapılmıştır. Araştırmada, Şer'îyye sicilleri hakkında genel araştırma yapılarak Diyarbakır (Âmid) Şer'îyye Sicilleri ve sicillerde yer alan Çabakçur ile ilgili belgelerin tasnifi ve değerlendirilmesi yapılmıştır. Daha önce yayınlanmış olan 38 defter haricinde Cumhuriyet ve Osmanlı Arşivi'nden 131 defter taranmış ve doğrudan Çabakçur hakkında bilgi veren 13 defterde 64 belgeye ulaşılmıştır. Tarama yaptığımız defterler XVII, XVIII ve XIX yüzyıllara aittir. Diyarbekir Şer'îyye Sicillerini incelerken Çabakçur ile ilgili belgelerde genel itibariyle ekonomi (vergi toplama), verâset, şikâyet dilekçeleri, yerel beylerin ahali üzerindeki baskıları, vakıflar gibi bilgilere ulaşılmıştır. Çabakçur'da görev yapmış idarecilerden Süleyman bin Sincar ve ailesinin ahali üzerinde kurduğu baskılar, mahkemeye intikal eden olaylara müdahaleleri, mahkeme üyelerini etkileme, halkın elindekilere zorla el koyma, fazladan vergi toplama gibi olumsuzluklar belgelerde sıkça yer bulmuştur.
The purpose of this thesis is to contribute to Bingöl city history studies by researching the administrative, religious, population, economic and social life of the Çabakçur Sanjak from the data obtained from the Diyarbakir (Âmid) Şer'îyye Registries. In the investigation beside Diyarbekir (Âmid) registries it has been benefitted from the studies that has been prepared about Çabakçur (Bingöl) until today. At the end of the study, the documents related to XVIth and XVIIth Centuries were seen unsufficient. For this reason, the scope of study has been kept wide and XIXth century documents are also included. First of all, the data obtained from the literature review and archaeological studies were evaluated about the prehistoric period of Bingöl. Using the research study, explanations have been done about the changes about the name of Bingöl and the geographical location, surface shapes, the civilizations and their activities that affected Bingöl and it is environment. In the research, the classification and use of the documents related to the Diyarbakır (Âmid) Şer'îyye Registers and Çabakçur in the registers were made by conducting a general research about the Şer'îyye registers. Except for 38 notebooks, 131 notebooks were scanned from republic and ottoman archive and 64 documents were reached in 13 notebooks giving information directly about Çabakçur. The documents we searched belong to XVIIth, XVIIIth and XIXth Centuries. While examining the Diyarbakir Şer'îyye Registries, documents related to Çabakçur were generally found in documents such as economy (collection), inheritance, petitions of complaints, pressure of local gentlemen on people, and foundations. The pressure exerted by Süleyman bin Sincar, one of the administrator who worked in Bingöl, and his family on the people, one of the administrators who worked in Çabakçur, their intervention in the events brought to the court, the influence of the court members, seizuring the things in the handsa of people forcibly, and the collection of extra taxes were frequently found in the documents.