Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
843098		İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi'nde bulunan Derviş Mustafa'nın Şehnâme Tercümesi'nde (NEK TY 06131-06132-06133) üslup ve ikonografi / Style and iconography in Derviş Mustafa's Shahnameh Translation (NEK TY 06131-06132-06133) in the Rare Library of Istanbul University Yazar:NESLİHAN KONYALI Danışman: DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLSEN TEZCAN KAYA Yer Bilgisi: Sakarya Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı Konu:Sanat Tarihi = Art History Dizin:Firdevsi = Firdevsi ; Minyatür = Minyature ; İkonografi = Iconograpy	Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2023 470 s.
Günümüzde İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Nadir Eserler Bölümünde TY06131-06132-06133 numaralara kayıtlı Şehnâme Tercümesi'nin üç cildinde yer alan minyatürlerin üslup ve ikonografik değerlendirmesi, tez konusu olarak seçilmiştir. Bu üç ciltlik eserin birinci cildinin sonunda 1773 yılı ve istinsahının Derviş Mustafa olduğu kayıtlıdır. Bu eserde yer alan üç cildin, birinci cildinde; 46, ikinci cildinde; 23, üçüncü cildinde; 33 minyatür olmak üzere toplamda 102 minyatür bulunmaktadır. Ayrıca bu eser, Veliyyüddin Efendizade'nin metrukatı olması, bu minyatürlerin farklı dönemlerde, farklı nakkaş ya da nakkaşların hazırladığı eserler olması ve bu eserlerin vassale tekniğiyle bir araya getirilmesi bakımından önemlidir. İran'ın milli destanı, Firdevsî'nin Şehnâme adlı eseri Osmanlı Sultanları tarafından büyük ilgi görmüş ve bu eser örnek alınarak, Osmanlı döneminde çok sayıda resimli nüshaları hazırlanmıştır. Osmanlı'da Şehnâme Tercüme faaliyeti ise, Sultan II. Murad ile başlamış, XVIII. yy'a kadar azalarak devam etmiştir. Araştırmanın konusunu oluşturan İÜK. Şehnâme Tercümesi de XVIII. yy.'da Osmanlı'nın kültür-sanatta yönünü Batıya çevirdiği bir dönemde, dönemin önemli koleksiyonerlerinden biri Mehmet Emin Efendi farklı nüshalardan elde ettiği minyatürleri vassale tekniğiyle bir araya getirilmesini sağlamış ve böylece minyatürlerin dağılıp yok olmasının önüne geçilmiştir. Üç cildin bu teknikle birleştirilmesi sırasında kendi mi çalışmış, yoksa başka vassal ya da vassallar mı çalışmış bilinmemekte, fakat resimlerin özensiz bir araya getirilmesi, bu eserde farklı vassal ya da vassalların çalışmış olabileceğini düşündürmektedir. Yapılan inceleme sırasında ulaşılan XV.-XVIII. yy. arasında hazırlanan resimli Şehnâme nüshalarından seçilen örneklerle üç ciltteki tasvirlerin karşılaştırılması sonucunda, bu tasvirlerde Osmanlı ve Safevi üsluplarını bilen nakkaşların varlığı tespit edilmiştir. Tasvirlerin bazı farklılıklar dışında seçilen örnekler ile benzer ikonografik şemayı sürdürdüğü gözlenmiştir.
The stylistic and iconographic evaluation of the miniatures in the three volumes of the Shahnameh Translation, which is currently registered in the Rare Works Department of Istanbul University Library under the TY 06131-06132-06133, was chosen as the subject of the thesis. At the end of the first volume of this three-volume work, the year 1773 and its copyist, Derviş Mustafa, are recorded. There are a total of 102 miniatures 46 in the first volume, 23 in the second volume and 33 in the third volume of the three volumes of this work. In addition, this work is the property of Veliyyüddin Efendizade, these miniatures are the works prepared by different illustrator or illustrators in different periods, and these works are brought together with the vassale technique. The National Epic of Iran, Ferdowsî's Shahnameh, was of great interest to the Ottoman Sultans and many illustrated copies of this work were prepared during the Ottoman period. The Translation of Shahnameh in the Ottoman Empire started with Sultan Murad II, and in the XVIIIth century, when the Ottoman Empire turned its direction towards the West in the Culture and art, Mehmet Emin Efendi, one of the important collectors of the period, ensured that the miniatures he obtained from different copies were brought together with the vassale technique, thus preventing the miniatures from being scattered and destroyed. It is not know whether he or other vassal or vassals worked on the assemblage of the three volumes in this technique, but the sloppy assembly of the paintings suggests that different vassal or vassals may have worked on this work. During the comparison of the depictions in the three volumes with the examples selected from the illustrated copies of Shahnameh prepared between the XV.-XVIII. centuries, it was determined that there were illustrators who knew the Ottoman and Safavid styles in these depictions. It has been observed that the depictions maintain a similar iconographic scheme with the selected examples, except for some differences.