Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
485181		Ağır ticari araçlarda kullanılan turbo kompresör çıkış borusunun turbo kompresör kaynaklı ıslık sesi yayılımı üzerine etkisi / Effect of turbo compressor outlet hose used in heavy commercial vehicles upon turbo compressor originated whistle noise propagation Yazar:ÖZGÜR CEBECİ Danışman: PROF. DR. İSMAİL AHMET GÜNEY Yer Bilgisi: İstanbul Teknik Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Makine Mühendisliği Ana Bilim Dalı / Otomotiv Bilim Dalı Konu:Makine Mühendisliği = Mechanical Engineering ; Mühendislik Bilimleri = Engineering Sciences Dizin:	Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2017 87 s.
Turboşarjlı aşırı doldurmaya sahip dizel motorlu ağır ticari araçlar günümüzde çok çeşitli alanlarda yük taşımacılığı için kullanılmaktadır. Taşınan yüke göre çekici, inşaat serisi ve yol kamyonu olarak sınıflandırılan ağır ticari araçlar zorlu yol koşullarında çalışmak üzere tasarlanmaktadır. Tasarım aşaması ise fiyat, performans, görsellik, fonksiyonellik ve konfor bir çok girdiyi bünyesinde barındırmaktadır. Her biri uzun süren verifikasyon ve validasyon süreci içeren konu kriterlerden olan görsellik ve konfordan ise beklenti son yıllarda otomobil seviyesine yükselmiştir. Bu amaçla konfor kriterlerinden biri olan araç iç gürültüsünün düşük tutulması seçici unsur haline gelmiş ve üzerinde geliştirme ihtiyacı olan açık alan haline dönüşmüştür. Bu ihtiyaca cevap vermek adına, tez kapsamında ağır ticari araçlarda kullanılan turbo kompresörün ürettiği gürültülerden biri olan ıslık sesi ile konu gürültünün yayıldığı bölge olan sıcak taraf yüksek basınç boruları incelenmiş ve gürültüyü azaltmaya yönelik tasarımlar üzerine çalışmalara başlanmıştır. Turbo kompresör ünitesinde tasarım değişikliği yapılması, projenin geldiği nokta itibariyle uygulanabilir olmadığından çalışma hava emiş sistemi üzerinde yapılmış ve sınırlandırılmıştır. Çalışma özelinde izlenen sıra; mevcut durumun belirlenmesi, problemin kök sebebinin araştırılması, tasarım ve imalat ile son durumun test edilip validasyonunun yapılmasıdır. İlk aşamada konusunda uzman kişilerle önceden belirlenmiş manevralar gerçekleşirilmek üzere araç testine çıkılmış ve subjektif olarak gürültü geldiği bildirilen araç belirlenmiştir. Akabinde aracın çeşitli bölgelerine mikrofonlar yerleştirilerek aynı manevralar gerçekleştirilmek üzere tekrar teste çıkılmıştır. Test sonucunda elde edilen datalar işlenip renk haritası üzerinde gürültünün geldiği frekans bandı tespit edilmiştir. Ardından tespit edilen frekans bandında hangi komponentlerin gürültü oluşturabileceği üzerine kök sebep araştırması yapılmış ve inceleme sonucunda gürültünün turbo kompresör kaynaklı olduğu saptanmıştır. Gürültü kaynağında yapılacak iyileştirmeler zaman ve maliyet özelinde makul olmadığından çalışma, kompresör çıkış borusu ve aynı zamanda sesin yayıldığı komponent olan sıcak taraf yüksek basınç borusu üzerinde yoğunlaştırılmıştır. İkinci aşamada sıcak taraf yüksek basınç borusunun tasarım kriterleri, sessizleştirmeyi arttırmak adına tekrar gözden geçirilmiştir. Sessizleştirme çalışması kapsamında ise yutma ve yalıtım parametreleri incelenmiştir. Yutma özelinde, hali hazırda kullanılan 5mm et kalınlığına sahip cam katkılı plastik malzeme kullanmak yerine 9mm et kalınlığına sahip aynı malzeme kullanımı gerçekleştirilmiş ve et kalınlığı kriteri irdelenmiştir. Kriter doğrultusunda aynı plastik şişirme kalıbında kalın parça basılmış ve önceki testlerin yapıldığı araca monte edilmiştir. Yinelenen test sonucunda subjektif olarak gürültü seviyesinde iyileşme olduğu görülmüştür. Araçtan alınan dataların renk haritasında işlenmesiyle birlikte de problemin görüldüğü frekans bandındaki iyileşme doğrulanmıştır. Yine yutma özelinde cam katkılı plastik malzeme yerine aynı et kalınlığına ve rotaya sahip alümiyum alaşım malzeme kullanımı ve farklı malzeme etkisi irdelenmiştir. Bu doğrultuda yeni bir döküm kalıbı yaptırılmış ve üretimden gelen parça önceki testlerin yapıldığı araca monte edilmiştir. Yeniden yapılan testlerin ardından subjektif olarak gürültü seviyesinde önemli miktarda iyileşme saptanmıştır. Test datalarının renk haritasında işlenmiş hali gürültüdeki azalmayı doğrular niteliktedir. Son olarak diğer bir sessizleştirme parametresi olan yalıtım özelinde ise yalıtıcı özellik gösteren malzemelerin uygulanabilirliği irdelenmiştir. Bu kapsamda yalıtıcı özelliği olan ticari bir izolasyon malzemesi plastik sıcak taraf hortumu üzerine monte edilerek aynı test aracı üzerinde ölçümler alınmıştır. Hem subjektif değerlendirmede hem de ölçüm sonuçları neticesinde referans seviyeye göre gürültüde azalma görülmüştür. Ancak sıcak taraf yüksek basınç borularında yalıtıcı özellik gösteren malzemelerin uygulanabilirliğinin seri üretimde proses zamanı ve maliyet unsurları göz önüne alındığında makul olmaması ve ayrıca endüstride yaygın olmaması sebebiyle iyileşme, çalışmada bir çözüm önerisi olarak sunulmamıştır. İrdelenen parametreler neticesinde farklı malzeme kullanımının irdelenen diğer parametrelere göre belirgin bir iyileşme sağladığı görülmüştür ve malzeme değişikliği en etkili çözüm önerisi olarak sunulmuştur.
Diesel engined heavy commercial vehicles that is having turbocharging are being used in lots of different areas for cargo transportation. Heavy commercial vehicles that are classified according to carried load such as tractor, construction series and road truck, are designed considering tough road conditions. Design process is changed according to scope of the program. In case of totally new design, duration is exceed standart process which is 4 years. Design phase includes lots of input parameter such as cost, performance, visuality, functionality and comfort in its structure. Expectation from the issue criterias which are visuality and comfort having long term verification and validation processes are jumped to automobile level in recent years. For this purpose, one of the comfort criteria called as vehicle interior noise's being low, was become selective factor and transformed to open course which was required to be researched. In order to respond this requirement, one of the noise generated by turbo compressor, which was used in heavy commercial vehicles, and mentioned noise's diffused section called as hot side high pressure hoses were investigated and started to work on designs to reduce the noise within the scope of thesis. Since the design change on turbo compressor was not feasible considering the phase of the project, study was focused and restricted on air induction system. Spesific to study, the progression being follewed are; identification of the current situation, investigation of the root cause of the problem, design and manufacturing, testing of the last situation with validation. In the first step, vehicle test was performed in order to actualise designated manoeuvres with experts in their field and the vehicle, which was called to has noise subjectively, was selected. It should be pointed that, manoeuvres were special to company. Following this, tests were re-performed to actualise identical manoeuvres by setting microphones into the several points of vehicle. At the end of test, gained data was processed and the frequency band having noise was determined on colormap. After that, root cause research was done upon the components which could make noise on designated frequency band and at the end of the investigation, it was seen that noise was originated from turbo compressor after eliminating background sounds on colormap and implementing A filter which was simulated human hearing behaviours and suitable for automotive industry. Since the improvements, which could be done on noise source, were not feasible on the basis of time and cost, study was focused on compressor outlet pipe and while at the same time hot side high pressure hose that was the component diffusing the noise. Due to fact that there was no opportunity to work on noice source, redesign process of the air induction system part was forced relevant engineers to make the changes on time respectively. In the second step, the design parameters of hot side high pressure hose were reviewed in order to increase quietness. Damping and isolation parameters were investigated within the scope of quietness study. Wall thickness change from 5 mm to 9mm on glass fibered PA based commercial polymer was invastigated spesific to damping parameter. Secondly, raw material change from glass fibered PA based commercial polymer to aluminium casting alloy was investigated spesific to isolation parameter. Instead of using currently used plastic material having 5mm wall thickness, that was reinforced with glass fiber, identical reinforced plastic material usage but having 9mm wall thickness was done for the sake of damping and wall thickness criteria was investigated. In the direction of criteria, thick part was manufactured in the same plastic blow molding tool and part was assembled into the vehicle that performed previous tests. It was seen that, there was improvement on the noise level subjectively after the repeated test for the problematic frequency band while there was worsening for the upper frequency band which was close to upper hearing limit that was associated with high pitched sound. Improvement on the problematic frequency band was verified after the data, that was got from the vehicle, was processed on colormap by implementing A filter and eliminating background sounds as well. Again on the basis of damping, aluminium alloy casting material usage instead of glass fiber reinforced plastic material, that had same wall thickness and routing, and different material effect were investigated. In this direction, new casting tool was manufactured and new part coming from production was assembled into the vehicle that performed previous tests. It was seen that, there was an important level of progress regarding noise subjectively after the tests that were re-done. Processed situation of the test data with added A filter without background noises on colormap was a qualification which was verified the reduction of noise level. Finally, on the basis of another quietness parameter, which was isolation, applicability of material that has insulant attribute was investigated. In this content, a commercial isolation material, that has insulant attribute, was assembled onto the plastic hot side hose which was not in serial production line, and measurements was taken from the same test vehicle by applying identical manoeuvres with same drivers and auditors. It was seen that, there was reduction on noise level according to reference level in both cases: subjective assessment as well as measurement results which had same dB filter without background noises. Change on the subjective assessment was presented as the biggest subjective improvement by drivers and auditors compared to other tried options which were material wall thickness change and raw material change. On the other hand, due to fact that the materials, which showed insulant attribute, used on hot side high pressure hoses was not feasible on the basis of process time and cost and was not widely distributed in industry at least based on heavy truck sector in Turkey for serial production, improvement was not offered a solution. At the end of investigated parameters, it was seen that, different material usage provided a significant improvement, which was considered with all positive and negative effects, compared to other investigated parameters which were wall thickness change and insulated material usage on hot side high pressure hoses and material change from glass fiber reinforced polymers to aluminium casting alloys was offered as the most effective solution. For this purpose, investigation of the different glass fiber used reinforced polymers' and aluminium casting materials' damping coefficients were offered related with different material usage.