Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
504718		Ebû Tâlib el-Mekkî'nin (ö. 386/996) düşüncesinde dinî ilimlerin gelişimi ve tasavvuf / The development of religious sciences in the thought of Abû Tâlib el-Mekkî and sufism Yazar:MERVE SAĞAN Danışman: DR. ÖĞR. ÜYESİ HACI BAYRAM BAŞER Yer Bilgisi: Yalova Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı / Temel İslam Bilimleri Bilim Dalı Konu:Din = Religion Dizin:Bilim tarihi = History of science ; Ebu Talib el-Mekki = Ebu Talib el-Mekki ; Kutu`l-Kulub = Kutu`l-Kulub ; Sınıflandırma = Classification ; Tasavvuf = Mystic	Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2018 140 s.
Ebû Tâlib el-Mekkî (ö. 386/996) erken dönem tasavvuf tarihinin en önemli müelliflerinden biri olarak, Kûtü'l-Kulûb adlı eserinde tasavvufun gelişim seyrini hadis, fıkıh, kelâm, tefsir gibi diğer din ilimlerine ve bid'at olarak tavsif ettiği birtakım zümrelere yönelik eleştirisi üzerinden anlatmaktadır. Bu çerçevede Ebû Tâlib el-Mekkî, tasavvufun Hz. Peygamber'den beri var olan bir "ilim" olduğunu, bunun çeşitli isimler aldığını ancak hiçbir zaman bu ilmin hedefinin değişmediğini dile getirmiş ve daha sonra teşekkül eden diğer dinî ilimler için tasavvufun asıl mesabesinde olduğunu öne sürmüştür. Bu çalışmada Ebû Tâlib el-Mekkî'nin "bilim tarihi" görüşü çeşitli başlıklar altında tasnif edilecek ve onun tasavvuf anlayışının ortaya çıkmasında nasıl bir etkiye sahip olduğu soruşturulacaktır. Çünkü Mekkî, büyük İslâm âlimlerinden Gazzâlî'nin (ö. 505/1111) derin bir şekilde etkilendiği isimlerden biridir. Giriş, dört bölüm ve sonuçtan oluşan bu çalışmanın ilk bölümünde Mekkî'nin bilgi anlayışı ile bilgiyi elde etme vasıtaları ve yöntemi hakkındaki düşüncelerini ortaya koymaya çalıştık. Böylelikle Mekkî'nin, tasavvufun ilim olarak tedvin edilme sürecine katkısını tespit etmeye gayret ettik. İkinci bölümde ilk olarak ilim tasnif geleneği hakkında genel bir değerlendirme yaptıktan sonra Kûtü'l-Kulûb'den hareketle Mekkî'nin ilimler hakkında başvurduğu birtakım tasnifleri ortaya koymaya çalıştık. Bu bölümde, çalışmamızın asıl konusu olan Mekkî'nin din ilimlerine yönelik eleştirisi hakkında genel bir çerçeve sunmaya çalıştık. Bunu yaparken onun din ilimlerini temelde "selef tarafından bilinen" ve "sonradan ortaya çıkan" olmak üzere iki kısımda ele aldığını diğer erken dönem sûfîlerinin görüşlerini de dikkate alarak mukayeseli bir şekilde göstermek istedik. Üçüncü ve dördüncü bölümde ise genel itibariyle Mekkî'nin, Serrâc ve Kelâbâzî gibi erken dönem sûfîleri ile ortak yönlerine değinerek hicrî IV. asra hakim olan tasavvuf anlayışını ve Mekkî'nin din ilimleri hakkındaki kanaatini ortaya koymaya gayret ettik. Bu çerçevede tasavvufun kaynakları, tasavvuf âdâbı, semâ', vecd, mûsiki, şatahat gibi konularda sûfîlerin görüşleri ile Mekkî'nin yakîn ilmi ve makamları hakkındaki düşüncelerine yer verdik.
Abû Tâlib al-Makkî is one of the most important authors of early Sûfi history. In his work "Qût al-qulûb", he has explained the developmental progress of Sufism by criticizing other religious sciences such as hadith, fiqh, kalam, tafsir. Also, it was placed the criticisim intended for some groups called "Bid'at" while explaining the developmental progress of Sufism in his work. In this frame Abû Tâlib al-Makkî stated that Sufism has been a "science" that has existed since the Prophet Muhammed that is has received various names but the aim of this knowledge has never changed and Sufism was seen as a basis for other religious sciences which formed later. In his work, the idea of "History of Science" of Abû Tâlib al-Makkî will be classified under various headings and it will be investigated as to what effect it has on the appearange of Sûfi understanding. Because Ghazali, one of the great Islamic scholars, was deeply influenced by Abu Talib al-Makkî and his thoughts. This study consists of introduction part, four different chapters and conclusion part. In the first part of this study, we tried to reveal Makkî's understanding of knowledge and his thoughts about the methods of obtaining information. Thus, we tried to determine the contribution of Makkî to the process of compilation of sufism as a science. In the second part, after we made a general evaluation about the tradition of classification of sciences; with the light of Qût al-qulûb, we tried to reveal some classifications that Makkî applied about the sciences. In this section, we tried to give a general ramework about the criticism of Makkî toward religious sciences which is the main topic of our work. In doing so; by considering the views of other early period Sufi's, we want to show comparatively the Makkî's consideration of the religious sciences which consists two parts named "known by the Salaf" and "emerging later". In the third and fourth section, by referring to the common aspects between Makkî and early period Sufi's such as Abû Nasr Sarraj and Kalabazi, we tried to reveal the Makkî's concept of sufism which dominate Hijri 4th century and the opinion of Makkî about religion. In this framework, we have included Sufis' thoughts about on subjects such as source of sufism, decency of sufism, sama, vajd/ecstasy and music. Also, we have included Makkî's ideas about Ilm al-Yaqîn and its states.