Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
280824		İran dış politikasında süreklilik ve değişim (1979-2011) / Continuity and change in Iran foreign policy Yazar:BÜLENT KENEŞ Danışman: DOÇ. DR. OSMAN GAZİ ÖZGÜDENLİ Yer Bilgisi: Marmara Üniversitesi / Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü / Ortadoğu Siyasi Tarihi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı Konu:Uluslararası İlişkiler = International Relations Dizin:Değişim = Change ; Süreklilik = Continuity ; Uluslararası politika = International policy ; İran = Iran ; İran Devrimi = Iran Revolution	Onaylandı Doktora Türkçe 2011 1716 s.
Bu çalışmada, 1979 yılında gerçekleşen İran Devrimi'nden 2011 yılına kadar geçen süre içerisinde İran dış politikası tüm boyutlarıyla ele alınmaktadır. İran dış politikasına yön veren sosyo-ekonomik ve iç siyasal gelişmelere de konunun gerektirdiği ölçüde yer verilerek, 1979 öncesi İran'a hâkim olan şahlık rejimi ile devrim sonrası İran rejiminin izlediği dış politikadaki süreklilik ve değişim unsurlarının tespit edilmesine çaba gösterilmektedir. Devrim sonrası yaşanan gelişmeler ışığında takip edilen dış politikadaki süreklilik ve değişim öğelerinin neler olduğu üzerinde durularak, pragmatizm ile idealizm, radikalizm ile ılımlılık sarkacında köklü ya da mutedil gidiş gelişler yaşayan İran dış politikasına etki eden faktörler irdelenmektedir. 1979 Devrimi'nin lideri ve rejimin kurucusu Ayetullah Humeynî'den başlayarak, Hamaney, Rafsancânî, Hatemî ve Ahmedinejâd'ın Cumhurbaşkanlığı yaptıkları dönemler esas alınmak suretiyle gelişmeler analiz edilerek, devrimci dinî elitin kurduğu rejimin liberal talepler ile statükocu muhafazakârlık arasındaki kararsızlıklarına dikkat çekilmektedir.Başlangıçta dinî elit tahakkümündeki bir sistemken 32 yıllık süreç içerisinde Devrim Muhafızları eksenli güvenlik elitinin daha baskın olduğu bir rejime dönüşen İran'ın izlediği dış politikada bu iç devinimin etkileri de çalışmanın muhtevasının önemli bir yönünü oluşturmaktadır. İran toplumunda her dönemde iç içe var olan, dahası toplumsal ve siyasal etkinlikleri ölçüsünde karar alma süreçlerine etki eden radikal ve ılımlı unsurların çekişmesinin şekillendirdiği İran dış politikası, bu ülkenin ilişkili olduğu tüm bölgeleri, ülkeleri, uluslararası aktörleri ve dış politika konularını kapsayacak şekilde bütüncül bir yaklaşımla ele alınmaktadır.Çalkantılı bir devrimden, kurumsallaşmasını tamamlamak suretiyle tam teşekküllü bir devlete geçiş sürecini genişçe bir zamana yayan İran'ın bu sancılı sürecin beraberinde getirdiği her türlü çelişkiyi, izlediği dış politikada da görmek mümkündür. Bütün bu çalışmanın ışığında tezin ana bulgusunu bir cümleyle özetlemek gerekirse, 1979 Devrimi'nden bu yana geliştirdiği tüm idealist söylemlere rağmen, iç içe geçmiş değişim ve süreklilik unsurları tarafından şekillendirilen İran dış politikasının ana karakteristiğini millî çıkar eksenli katı bir pragmatizmin oluşturduğu rahatlıkla söylenebilir.Anahtar kelimeler: Şiîlik, İran Devrimi, Humeynî, Hamaney, Rafsancânî, Hatemî, Ahmedinejâd, Devrim Muhafızları, devrim ihracı, Basra Körfezi, radikalizm, idealizm, ılımlılık.
This study analyzes Iranian foreign policy during the period between the 1979 Iranian revolution and 2011 by focusing on all its various dimensions. The study, which also addresses the socio-economic and domestic political developments that influenced Iranian foreign policy to the extent the main theme of the study requires it, seeks to detect elements of continuity and change in the foreign policies pursued by the shah?s regime before 1979 and the post-revolution Iranian regime. The dissertation, studying the elements of continuity and change in foreign policy drafted in accordance with post-revolution developments, further investigates the factors influencing Iranian foreign policy, which has gone through radical or moderate changes along a pendulum of pragmatism and idealism, as well as radicalism and moderation. The study, which discusses developments during the presidential office terms of Khamenei, Rafsanjani, Khatami, Ahmadinejad as well as Ayatollah Khomeini, the leader of the 1979 revolution and the founder of the regime, further analyzes the ambivalence of the regime established by the revolutionary religious elite between liberal demands and pro-status quo conservatism.The impacts of this internal transformation in the foreign policy implemented by Iran, which evolved from a system dominated by the religious elite at the beginning to a regime where the Revolutionary Guard-led security elite assumed greater roles over the last 32 years, are also extensively elaborated on in the study. Iranian foreign policy, strongly affected by the conflict between the radical and moderate elements which have always been intertwined with Iranian society and influenced decision-making processes depending on their social and political impacts, is being analyzed within an integrated approach to encompass all regions, countries, international actors and foreign policy issues that concern this country.It is possible to observe the painful transformation of Iran, which has moved from a state of revolution to a consolidated legitimate state by the completion of institutionalization in its foreign policy as well. To sum up the main finding of this study, the main characteristic of Iranian foreign policy, influenced by elements of change and continuity despite its idealist discourse developed since the 1979 revolution, is a strong pragmatism based on the observation of national interests.Key words: Iran, Shiism, Iranian Revolution, Khomeini, Khamenei, Rafsanjani, Khatami, Ahmadinejad, Revolutionary Guards, revolution export, Gulf of Basra, radicals, idealists moderates.