Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
724876		Azerbaycan Yurt Bilgisi dergisi (İstanbul): Muhtevası, yazarları, Azerbaycan edebiyatı incelemeleri / Azerbaycan Yurt Bilgisi magazine (İstanbul): Content, author, Azerbaijan literature reviews Yazar:BEDİRHAN GELMEM Danışman: DOÇ. DR. AFİNA BARMANBAY Yer Bilgisi: Kafkas Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Çağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı / Azerbaycan Türkçesi ve Edebiyatı Bilim Dalı Konu:Türk Dili ve Edebiyatı = Turkish Language and Literature Dizin:19. yüzyıl = 19. century ; Azerbaycan = Azerbaijan ; Azerbaycan Yurt Bilgisi dergisi = Azerbaycan Yurt Bilgisi magazine ; Azeri edebiyatı = Azerbaijan literature ; Dergiler = Magazines ; Edebiyat dergisi = Literature magazine ; Türk edebiyatı = Turkish literature ; Yazarlar = Authors ; Şairler = Poets	Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2022 267 s.
19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren ülkelerinin bağımsızlıkları için büyük mücadeleler veren Türk aydınlar, Rus Bolşevik işgalinden sonra baskılar sonucu ülkelerini terk etmek zorunda kalmışlardır. Dünyanın çeşitli ülkelerine dağılan aydınların çoğunun son durağı ise bu dönemde tek bağımsız Türk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti olmuştur. Türkiye'ye toplanan aydınların birçoğu 1930'lu yıllarda Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde kurulan TTK, TDK gibi Türk kültürünü araştırma faaliyetleri yürüten kurumların ilk memurları olmuş, 1933 yılında yeniden açılan İstanbul Üniversitesi akademik kadrolarında görevlendirilmişlerdir. Bir yandan da Sovyetlerin işgali altında olan vatanlarının bağımsızlık mücadelelerini devam ettirmek için çalışan aydınlar, kurdukları yayın organları aracılığı ile halklarının bağımsızlığa olan inancını canlı tutmaya çalışmışlardır. Sovyetlerin Türk halklarını maruz bıraktığı zulmü dünya kamuoyunda duyurmak, halkın Rus rejimi tarafından yok edilmek istenen millî ve kültürel değerlerini kayıt ve koruma altına almak gibi amaçlar için kullanılan bu muhacir yayınları, oldukça başarılı işlere imza atmışlardır. Türkiye'deki Türk muhacir matbuatında bu tür önemli yayın organlarından biri de Türk dünyasının dört köşesinden muhacir aydınları bir araya toplayan, başta Azerbaycan olmak üzere Türk kültürünün tetkike muhtaç noktalarını ortaya çıkarmak amacıyla kurulan ve ünlü dilbilimci Ahmet Caferoğlu önderliğinde yayınlanan Azerbaycan Yurt Bilgisi dergisidir. İki bölümden oluşan tezin birinci bölümünde Azerbaycan Yurt Bilgisi dergisinin yazar kadrosu hakkında bilgiler verilmiş, bütün müelliflerin makale ve şiirleri, ilgili konular ve ait oldukları alanlara göre tasniflendirilmiştir. Derginin muhteviyatı kapsamlı bir şekilde ortaya koyulmuştur. Tezin ikinci bölümünde araştırmanın asıl amacına uygun olarak dergide Azerbaycan edebiyatıyla ilgili makaleler ayrıntılı bir şekilde incelenmiş, Türkiye ve İran'da faaliyet gösterenler de dâhil olmak üzere dergide adı geçen Azerbaycan kökenli şair ve yazarlar hakkında bilgiler verilmiştir. Dergi içeriğinden yola çıkılarak verilen bu bilgilerde konuların Azerbaycan ve Türkiye'deki kaynaklarla karşılaştırılması yapılarak içerikleri bilimsel çerçevede incelenmiştir. Tezin sonuç kısmında ise konuyla ilgili elde edilen bilimsel çıkarımlara yer verilmiştir.
The Turkic intellectuals who had taken great pains for the independence of their countries since the second half of the 19 th century had to leave their homelandsdue to the pressure that started after the Russian Bolshevik occupation. Most of these intellectuals who appeared to be scattered over different countries of the world found themselves in Turkey, the only independent Turkic state during that period. Many of such intellectuals who gathered in Turkey became the first public servants of such institutions as TTK and TDK that were established under the leadership of Mustafa Kemal Atatürk in the 1930-s in order to carry out research activities related to the Turkic culture. Some of them were alsoaccepted to the academic staff of Istanbul University that was reopened in 1933. On the other hand, theseintellectuals who made every effort to continue the struggle for the independence of their homelands under the Soviet occupationestablished various media in order to keep the belief of their people in independence alive. These media organizations that appeared in immigration and were used to inform the world public of theoppression suffered by the Turks from the Soviets and to preserve and protect the national and cultural values of the people that were tried to be destroyed by the Russian regime were very successful in their activities. One of such important Turkish press media that appeared in immigration in Turkey was the Azerbaycan Yurt Bilgisimagazine. It was published under the editorship of the famous linguist Ahmet Caferoğlu, combined intellectuals in immigration from all the corners of the Turkic world and was founded to touch uponsuchissues of the Turkic and especially Azerbaijaniculture that needed research. In the first part of this two-part thesis, the information about the editorial staff of the Azerbaycan Yurt Bilgisimagazine is given, the articles and poems of all magazine writers are classified according to relevant topics and fields they belong to. The content of the magazineis comprehensively revealed. In the second part of the thesis, in accordance with the main purpose of this study, the articles on the Azerbaijani literature published in the magazine are studied in detail, and the information about the poets and writers of Azerbaijani origin mentioned in the magazine, including those carrying out activities in Turkey and Iran, is given. The topicswithin the frame of the information provided on the basis of the contents of the magazine are compared with the sources in Azerbaijan and Turkey and the contents arestudied scientifically. In the conclusion of the thesis, the scientific findings about the studied issues are given.