Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
781229		Hakas ve Kazak atasözlerinin toplumsal cinsiyet bağlamında incelenmesi / Analysis of Khakas and Kazakh proverbs in the context of gender Yazar:ÖZGE AYDIN Danışman: DOÇ. DR. ERHAN AKTAŞ Yer Bilgisi: Kırklareli Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı Konu:Halk Bilimi (Folklor) = Folklore ; Karşılaştırmalı Edebiyat = Comparative Literature ; Türk Dili ve Edebiyatı = Turkish Language and Literature Dizin:	Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2022 180 s.
Sözlü kültürü oluşturan ürünlerin başında gelen atasözleri nesilden nesile aktarılarak günümüze kadar ulaşmıştır. Bir milletin hayata bakış açısı ve toplumsal yaşamı hakkında bilgiler barındıran atasözleri, iyilik-kötülük, zenginlik-fakirlik, hastalık-sağlık, çirkinlik-güzellik, bilgili-cahil, adalet- adaletsizlik, yalan-doğru, dost-düşman, çalışkan-tembel gibi zıt ve evrensel kavramları kısa fakat yoğun ve mecazî şekilde anlatabilmek için son derece önemli kabul edilmektedir. Toplumları daha yakından tanıyabilmek ve anlamlandırabilmek için büyük bir önem arz eden atasözleri, kaynağını sözlü kültür çevresinden alan ve ilk icrası kim tarafından, nerede, ne zaman yapıldığı belli olmayan türlerdir. Öte yandan şahsî tecrübelerden hareketle bir milletin ait olduğu topluluk, bu topluluğun kültürel, ekonomik, dinî, siyasî, askerî görüşlerini az sözle anlatan atasözleri aynı zamanda toplumsal bilinçaltının da bir yansıması niteliğindedir. Dolayısıyla atasözlerinden hareketle bireyin, bireyin içinde bulunduğu topluluğun psikolojik ve sosyolojik anlayışları da ortaya çıkmaktadır. Atasözlerinin en önemli içerik ve işlev özelliklerinden biri de eğitici yönü olmasıdır. Bu anlamda kadim Türk lehçelerinden olan Hakas ve Kazak Türkçesinde yer alan atasözleri, Hakas ve Kazak Türklerinin; sosyal yaşantıları, tecrübeleri ve bilgilerine dayalı olarak eleştiri, öğüt ve belli kurallar içerisinde yorumladıkları atasözlerinin zaman içinde değişen şartlarda yeni görüşler katmasıyla halkın benimseyebileceği ortak bir söz hâline gelmiştir. Bununla beraber cinsiyet kadın ve erkek olmanın biyolojik, fizyolojik ve genetik yönünü ifade ederken toplumsal cinsiyet ise bir kültürde erkek ve kadın olmaya uygun görünen davranış, tutum, hak, görev ve yükümlülükleri ifade eder. Tezimizin ana konusu olan Hakas ve Kazak atasözlerin toplumsal cinsiyet bağlamında incelenmesi, literatürdeki eksikliğin doldurulmasını hedeflemekle birlikte konuya yeni bir bakış açısı kazandırmayı amaçlamaktadır. Dolayısıyla araştırmamızın temel amacı, günümüzde Rusya Federasyonu'na bağlı Sibirya Federal bölgesinde yer alan Hakasya Cumhuriyeti'nde yaşayan Hakasların atasözleri ile Türkistan coğrafyasındaki bağımsız Türk devletlerinden Kazakistan Cumhuriyeti'nde yaşayan Kazakların atasözlerinde; kadına ve erkeğe yüklenilen birtakım davranış, tutum, hak, görev ve yükümlülükleri tespit etmektir. Aynı şekilde Hakas ve Kazak Türklerinin kadına, kız çocuklarına, erkek çocuklarına, karı-koca ilişkilerine, kaynana-gelin ilişkilerine bakışını atasözleri üzerinden yorumlamayı ve değerlendirmeyi hedeflemekteyiz. Anahtar Kelimeler: Atasözleri, Hakas, Kazak, Toplumsal Cinsiyet.
Proverbs, which are at the forefront of the products that comprise oral culture, have been passed down from generation to generation and have reached the present day. Proverbs, which contain information about a nation's perspective on life and social life, contain contrasts such as good- evil, wealth-poverty, sickness-health, ugliness-beauty, knowledgeable- ignorant, justice-injustice, lie-true, friend-enemy, hardworking-lazy. It is thought to be extremely important in order to explain concepts and universal concepts in a brief but intense and figurative manner. Proverbs are genres that take their source from the oral culture environment and it is unknown who, where, or when they were first performed. Proverbs, on the other hand, are a reflection of the social subconscious because they describe the community to which a nation belongs as well as the cultural, economic, religious, political, and military views of that community in a few words. As a result, proverbs reveal psychological and sociological understandings of the individual and the community in which the individual lives. Proverbs are educational, which is one of their most important content and functional features. In this sense, proverbs in Khakas and Kazakh Turkish, two ancient Turkish dialects, show that Khakas and Kazakh Turks; had used proverbs, which they interpreted in accordance with criticism, advice, and certain rules based on their social lives, experiences, and knowledge, have become a common saying that people can adopt as they add new views under changing conditions over time. Gender, on the other hand, expresses the behaviors, attitudes, rights, duties, and obligations that seem appropriate to be a man and a woman in a culture, whereas gender expresses the biological, physiological, and genetic aspects of being a woman and a man. The main subject of our thesis, which is an evaluation of Khakas and Kazakh proverbs in the context of gender, aims to fill a gap in the literature and bring a new perspective to the subject. As a result, the primary goal of our research is to examine the proverbs of the Khakass living in the Republic of Khakassia, which is located in the Siberian Federal region of the Russian Federation, and the proverbs of the Kazakhs living in the Republic of Kazakhstan, one of the independent Turkic states in Turkestan's geography; it is to determine some behaviors, attitudes, rights, duties, and obligations imposed on men and women. Likewise, we aim to interpret and evaluate Khakas and Kazakh Turks attitudes toward women, girls, boys, husband-wife relationships, and mother-in-law-bride relationships through proverbs. Key Words: Proverbs, Khakas, Kazakh, Gender.