Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
831491		Detection of trigonella taxa of North Iraq, phytochemical analysis and physiological activity of some species of trigonella / Kuzey Irak trigonella taksonlarının saptanması, bazı trigonellatürlerının fitokımyasal analizi ve fizyolojik aktivitesi Yazar:SHAHROKH MOJARRADGANDOUKMOLLA Danışman: PROF. DR. HASAN AKAN Yer Bilgisi: Harran Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Biyoloji Ana Bilim Dalı / Biyoloji Bilim Dalı Konu:Biyoloji = Biology Dizin:	Onaylandı Doktora İngilizce 2023 125 s.
Trigonella, dünyada bilinen en önemli ve en eski tıbbi bitkilerden biridir. Çeşitli etkili bileşenlere sahip olması nedeniyle birçok hastalığın tedavisinde kullanılır. Trigonella strangulata Boiss., Trigonella filipes Boiss. ve Trigonella uninata Banks & Sol. Irak'ın kuzey banliyölerinde iyi büyüyen ve ağız yoluyla tüketimi ve halk tıbbında yaygın olarak kullanılan üç türdür. Bu nedenle, bu bitki türlerinin etkili bileşenlerini değerlendirmek ve belirlemek, alkol ve kolesterol ile tedavi edilen sıçanlarda biyokimyasal ve hematolojik parametreler üzerindeki fizyolojik ve biyokimyasal etkilerini araştırmak için bu çalışma tasarlanmıştır. Bu üç bitki türünün tohum ve yapraklarının fitokimyasal analizi GC-MS ile yapılmış ve morfolojik değerlendirmeleri SEM elektron mikroskobuyla yapılmıştır. Üç türün azot (N), fosfor (P), potasyum (K), kalsiyum (Ca) ve magnezyum (Mg) gibi makro element konsantrasyonları değerlendirilmiştir. T. filipes'in azot ve potasyum konsantrasyonu diğer iki türden daha yüksektir (%2.93 ve %1.98). Bununla birlikte, T. strangulata'nın fosfor ve kalsiyum konsantrasyonu diğerlerinden daha yüksektir (%0.93 ve %3.58). Ayrıca, T. uncinata'nın magnezyum konsantrasyonu en yüksektir (%0.96). Mikro elementler için ise, demir (Fe), çinko (Zn), manganez (Mn) ve bakır (Cu) incelenen türlerde değerlendirilmiştir. T. filipes'in demir konsantrasyonu en yüksektir (197.5 mg/kg). Çinko konsantrasyonu T. uncinata'da en yüksektir (18.9 mg/kg), manganez ve bakır konsantrasyonu ise T. strangulata'da en yüksektir (sırasıyla 341.2 ve 29.1 mg/kg). Bitki özütlerinin oksidatif stres indeksi (OSI), toplam oksidan durumu (TOS) ve toplam antioksidan durumu (TAS) ölçülmüştür. Trigonella filipes, Trigonella strangulata ve Trigonella uncinata bitkilerinin özütlerinin farklı konsantrasyonlarda (1-10-100-1000 µg/mL) 24 saat inkübasyon sonrası 3 farklı hücre hattı üzerinde sitotoksik etkinlikleri MTT sitotoksisite testi kullanılarak incelenmiştir. Bu bitkilerin DNA koruyucu aktiviteleri de incelenmiştir. Karaciğer enzim aktivitesi, glukoz, lipid profili, ESR, CRP, böbrek fonksiyon testleri ve oksidatif biyobelirteçler gibi hematolojik ve biyokimyasal değişkenler ölçülmüştür. Histolojik değerlendirme de yapılmıştır. Trigonella'nın farklı türlerinin tedavi edilen gruplarındaki hematolojik parametreler arasında, sadece T. uncinata ile tedavi edilen grupta lenfositlerde önemli bir değişiklik gözlenmiştir. Karaciğer enzimlerinin, lipid profilinin ve glukozun pozitif grupta kontrol grubuna göre önemli ölçüde arttığı, ancak bu üç taksonla tedavi edilen gruplarda bu parametrelerin önemli ölçüde düzeldiği gözlenmiştir. Pozitif grupta böbrek fonksiyonu ve oksidatif belirteçlerle birlikte ESR'de önemli bir artış gözlenirken, bu üç taksonla tedavi, bu parametreleri düzeltmeye yardımcı olmuştur. Bu sonuçlar histolojik bulgularla da desteklenmiştir. Sonuç olarak, bu üç bitki taksonunun, bağışıklık durumunu düzeltme, karaciğer ve böbrek fonksiyonunu iyileştirme ve indüklenen hepatotoksisiteye karşı antioksidan etki gibi fizyolojik etkilere sahip yüksek fitokimyasal bileşiklere sahip olduğu söylenebilir.
Trigonella is one of the most important and oldest known medicinal plants in the world. It is used in treating many diseases due to its various effective compounds. Trigonella strangulata Boiss., Trigonella filipes Boiss. and Trigonella uninata Banks & Sol. are three widely used species that grow well in the northern suburbs of Iraq and are highly used in oral consumption and folk medicine. Therefore, the present study was designed to evaluate and identify the effective compounds of these plant species and to investigate their physiological and biochemical effects on biochemical and hematological parameters in rats treated with alcohol and cholesterole. Phytochemical analysis of the seeds and leaves of these three plant species were performed by GC-MS, and their morphological evaluation was performed by SEM electron microscopy. For macro elements, nitrogen (N), phosphorus (P), Potassium (K), Calcium (Ca) and Magnesium (Mg) concentrations of three species were evaluated. The nitrogen and potassium concentration of T. filipes were higher (2.93% and 1.98%, respectively) than two other species. However, the phosphorus and calcium concentration of T. strangulata was higher (0.93% and 3.58%, respectively) than others. Also, the concentration of Magnesium in T. uncinata was the highest (0.96 %). For micro elements, iron (Fe), zinc (Zn), manganese (Mn), and copper (Cu) were evaluated in the studied species. The concentration of iron in T. filipes was the highest (197.5 mg/kg). Zinc concentration was the highest in T. uncinata (18.9 mg/kg), and the concentration of manganese and copper was the highest in T. strangulata (341.2 and 29.1 mg/kg, respectively). The oxidative stress index (OSI), total oxidant status (TOS), and total antioxidant status (TAS) of plant extracts were measured. Cytotoxic activities of Trigonella filipes, Trigonella strangulata, and Trigonella uncinata plants' extracts on 3 different cell lines in different concentrations (1-10-100-1000 µg/mL) after 24 hour of incubation were studied using MTT cytotoxicity assay. DNA-protecting activity of those plants also were studied. Hematological and biochemical variables such as hepatic enzyme activity, glucose, lipid profile, ESR, CRP, renal function tests, and oxidative biomarkers were measured. Histological evaluation was also performed. Among the hematological parameters in the treated groups with different species of Trigonella, only lymphocytes showed a significant change in the treated group with T. uncinata. The levels of liver enzymes, lipid profile, and glucose in the positive group increased significantly compared to the control, while in the groups treated with these three taxa, these parameters were significantly improved. In the positive group, renal function and oxidative indices with ESR showed a significant increase, and treatment with these three taxa was able to improve these parameters. These results were also supported by histological findings. It can be concluded that these three plant taxa have high phytochemical compounds that have physiological effects such as improving the immune status, improving the function of liver and kidney function, and antioxidants effect against induced hepatotoxicity.