Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
170108	Bu tezin, veri tabanı üzerinden yayınlanma izni bulunmamaktadır. Yayınlanma izni olmayan tezlerin basılı kopyalarına Üniversite kütüphaneniz aracılığıyla (TÜBESS üzerinden) erişebilirsiniz.	α-hidroksi ketonların enantiyoseçimli olarak biyotransformasyonla üretimi / Enantioselective production of α-hydroxy ketones by biotransformation Yazar:YAHYA KEMAL KÖSALİ Danışman: PROF.DR. ÜLKÜ MEHMETOĞLU Yer Bilgisi: Ankara Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Kimya Mühendisliği Ana Bilim Dalı Konu:Kimya Mühendisliği = Chemical Engineering Dizin:	Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2005 85 s.
ÖZET Yüksek Lisans Tezi a-HİDROKSİ KETONLARIN ENANTİYOSEÇİMLİ OLARAK BÎYOTRANSFORMASYONLA ÜRETİMİ Yahya Kemal KÖSALİ Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Mühendisliği Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Ülkü MEHMETOĞLU Bu çalışmada lipaz katalizli transesterleşme tepkimesi ile optikçe saf benzoin üretimi incelenmiştir. Optik saflıkta eldesi çalışılan benzoin bir a-hidroksi ketondur. Kiral a- hidroksi ketonlar, antibiyotiklerin, anti-bakteriye Herin, anti-depresyon ve anti-virutik ilaçların sentezlenmesinde önemli yapı taşlarıdır. Lipaz katalizli optikçe aktif benzin üretimine enzim türü ve miktarı, substrat/açil verici mol oram, çözücü türü ve miktarı, moleküler elek miktarı ve sıcaklık parametrelerinin etkileri incelenmiştir. Rasemik benzoinden optikçe saf benzoin üretim tepkimeleri, 50 mi hacimli erlenlerde, 15 mi çalışma hacminde, sıcaklık ve karıştırma hızı kontrollü orbital çalkalayıcılarda gerçekleştirilmiştir. Enantiyomerik aşırılık (% ee), enantiyomerik oran (E) ve dönüşüm değerleri yüksek basınç sıvı kromatoğrafı (HPLC) de gerçekleştirilen analizler sonucu belirlenmiştir. Enzim türünün etkisinin incelenmesi amacıyla 10 farklı lipaz enzimi denenmiştir. Enantiyomerik aşırılık değeri lipaz türü ile değişmektedir. Benzoin/Vinil Asetat (B/VA) mol oranının etkisi incelendiğinde Novozym 435 kullanılan deneylerde en iyi sonuç B/VA mol oranı 4/1 olduğu durumda ee(S), % 16.10 ile elde edilmiştir. B/VA mol oranı 1/1 ve daha düşük durumlarda tepkime gerçekleşmemiştir. Moleküler elek miktan arttıkça dönüşüm değeri artmakta ve enantiyomerik aşırılık değerleri azalmaktadır. 17 farklı çözücü türü ve çözücüsüz ortam etkileri incelendiğinde Novozym 435 için ee(S) değerleri kloroform ile % 30.62, THF ile % 21.72 bulunmuştur. 4 farklı sıcaklık değeri (30, 40, 50 ve 60 °C) denenmiştir. Sıcaklık artışı ile dönüşüm değerini yükselmiş ve ee(S) ve ee(P) azaltmıştır. Denenen farklı parametrelerde ee(S)'nin en yüksek değeri enzim olarak 100 mg Novozym 435. çözücü olarak 3 mi kloroform ve 100 mg moleküler elek kullanıldığı durumda 30 °C sıcaklıkta % 30.62 olarak elde edilmiştir. ee(P)'nin en yüksek değeri ise enzim olarak 100 mg Lipozyme RM İM, çözücü olarak 3 mi THF ve 100 mg moleküler elek kullanıldığı durumda 30 °C sıcaklıkta % 78.87 olarak elde edilmiştir. 2005, 72 sayfa Anahtar Kelimeler : Benzoin, lipaz, enantiyomerik aşırılık, biyotransformasyon
ABSTRACT Master Thesis ENANTIOSELECTIVE PRODUCTION OF a- HYDROXY KETONES BY BIOTRANSFORMATION Yahya Kemal KÖSALÎ Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Chemical Engineerig Supervisor: Prof. Dr. Ülkü MEHMETOGLU In this study, enantiomerically pure benzoin production using lipase catalyzed transesterification reaction was investigated Benzoin is an a-hydroxy ketone. Chiral a- hydroxy ketones are important starting materials in the synthesis of antibiotics, anti bacterial, anti-depressive and anti-viral drugs. Effects of enzyme type and amount, substrate/acryl donor ratio, solvent type and amount molecular sieve amount and temperature on optically pure benzoin production were investigated. Experiments were performed in 50 ml erlen-meyers with 15 ml working volumes in the temperature and stirring rate controlled orbital shaker. Enantiomeric ratio (E) and conversion were determined using high pressure liquid chromatography analysis. The different enzymes were used to investigate the effect of enzyme type on enantiomeric excess. It was found that enantiomeric excess was changed with enzyme type. The effect of benzoin/vinyl acetate (B/VA) on ee(S) was investigated using Novozym 435 and the highest result was observed when B/VA was 4/1. No reaction was observed when B/VA was <1/1. When the amount of molecular sieve was increased conversion (percent) increased and ee(S) decreased. The effect of 17 different solvents and solvent free medium were investigated using Novozym 435. Maximum ee(S) values were found for chloroform and THF, respectively as % 30.62 and % 21.72. When the temperature increased conversion (percent) increased and ee decreased in the temperature range 30-60 °C. Of all the parameters tested, the highest ee(S) value was obtained as % 30.62 at 30 °C when 100 mg Novozym 435, 3 ml chloroform, and 100 mg molecular sieves were used. While the highest ee(P) value was obtained as % 78.87 at 30 °C when 100 mg Lipozyme RM IM, 3 ml THF, and 100 mg molecular sieves was used. 2005, 72 pages Key Words : Benzoin, lipase, enantiomeric excess, biotransformation 11