Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
407769		1900-2000 yılları arasında Güney Türkistan (Afganistan)'da Özbek Türkçesiyle şiir yazan şairler / The poets who wrote poems in Uzbek Turkish in South Turkistan or Afghanistan among 1900-2000 Yazar:YAQOB KARASH Danışman: DOÇ. DR. SELAHİTTİN TOLKUN Yer Bilgisi: Anadolu Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Konu:Türk Dili ve Edebiyatı = Turkish Language and Literature Dizin:Afganistan = Afghanistan ; Aşağı Türkistan = Down Turkistan ; Biyografi = Biography ; Edebiyat = Literature ; Türk edebiyatı = Turkish literature ; Özbek edebiyatı = Uzbek literature ; Özbekler = Uzbeks ; Özbekçe = Uzbek language ; Şairler = Poets	Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2015 241 s.
Afganistan'da yaşayan üçüncü büyük etnik grup Özbek Türkleridir. Afganistan ve çevresi tarihî olarak Gazneliler, Büyük Selçuklular, Timurlular, Şeybânlılar, Babürlüler gibi büyük Türk devletlerinin kurulduğu bölgedir. Zaten bu ülkenin kuzey kesimi için kaynaklarda Güney Türkistan, Afgan Türkistanı veya Bend-i Türkistan terimleri kullanılmaktadır. Ayrıca asırlar boyunca Osmanlı hâkimiyeti dışındaki Müslüman Türk yurtlarında edebî dil olarak kullanılan Klasik Doğu Türkçesi diğer adıyla Çağatay Türkçesinin kurulduğu ve Türk dilinin en büyük şair ve savunucularından olan Ali Şir Nevâî'in anayurdudur. Bu büyük Türk medeniyetinin bu ülkede esasen iki büyük vârisi bulunmaktadır. Bunlar Özbekler ve Türkmenlerdir. Özbek ve Türkmen Türkleri bütün kıt imkânlara ve değişik kısıtlamalara rağmen kendi anadilleriyle edebi eserler yazmaktadırlar. Afganistan'ın içinde bulunduğu özel şartlardan ve bu ülkedeki diğer etnik topluluklarla birlikte Türklere karşı takip edilen sınırlamalardan ötürü buradaki şair ve yazarlar hakkında yeterli bilgi yoktur. Mesela bu ülkedeki Türk nüfusuna dair elde somut veriler bulunmamaktadır. Bu konuda Batıda değişik çalışmalar yapılmaktadır. Yaklaşık 31 milyonluk ülkedeki Özbek ve Türkmenlerin toplam nüfusu için sanal ağdaki ülke genelinde %11'lik gibi tahmini bir rakam verilmektedir. Aşağıda Literatür Özeti bölümünde de görüleceği Türkiye'de bu alanda yapılan çalışmalar oldukça sınırlıdır, ayrıca yeterli değildir. Bu çalışma, Afganistan'da yaşayan ve şiirlerini özellikle anadilleriyle yazan Özbek Türkü şairlerin biyografilerini; yaşıyorlarsa kendileriyle yüz yüze veya telefonla gerçekleştirilen görüşmeler, ölmüşse en yakın aile üyelerinden veyahut da yakın çevresinden alınan en doğru bilgiler ile hazırlanacaktır. İlaveten şairlerin şiirlerinden örnekler de verilecektir. Böylece bu alandaki mevcut yayımlardaki eksiklikler giderilecek veya yanlış bilgiler tashih edilecektir. Ancak yukarıda da belirtildiği üzere bölge asırlardan beri bir Türk kültür merkezidir. Dolayısıyla geçmişten bugüne bütün edip ve şairlerin tek bir çalışmada incelenmesi mümkün değildir. Bu sebepten bu çalışmada zaman sınırlaması yapılmış ve 1900-2000 yılları arası gibi 100 yıllık bir süreçteki şairler çalışma konusu edilmiştir.
Uzbek-Turks are the third greatest ethnical community living in Afghanistan. Afghanistan and its surroundings, historically, was the region for the Turkish states such as Gaznavids, Great Seljuks, Timuris and Shaybanids. Actually about the northern part of this country the terms like south Turkistan, Afghan Turkistan or Bend-e Turkistan are used in the resources. In addition, over the centuries in the Turkish estates out off Ottoman domination, Turkish language used as a literary language was in fact classical Eastern Turkish, which was also called Chaghtay Turkish at Amir Ali Shir Navayee's homeland. Navayee was the greatest poet and defender of Turkish Language at the time. There are two great heirs of the great Turkish civilization in this country: Uzbek and Turkmen Turks, despite of scarce opportunities and different constraints they continued to write literary books in their own languages. Because of the existence of specific conditions and limitations followed against the Turks along with other ethnical communities in Afghanistan there is not enough information about the poets. For example, concrete data related to the Turkish demography in this country is not clear. Across the country among the total population of approximately 31 million people, Uzbek and Turkmens are given with the rate of 11%. As to be seen in the following section – Literary Review studies conducted in Turkey is limited and not enough. This study will be formed using by the biographies of living poets in Afghanistan, especially writing by their own native language; getting direct information face to face or telephone interviews conducted with thenselves who are still living or direct information received from their closest relatives-in addition, examples of the poems belonging to relevant poets will also be given. Thus, deficiencies in existing publications in this field will be eliminated or incorrect information will be corrected.