|
Son zamanlarda, birçok çalışmada insan otonom sinir sisteminin emosyon uyandırıcı uyaranlardan 3-6 saniye önce birtakım fizyolojik tepkiler oluşturduğu ileri sürülmüştür. Duygu uyandırıcı uyaranlardan önce vücutta bilinçsiz olarak meydana gelen ve kendilerini otonom sinir sisteminde gösteren bu tepkilere önsezi / Tahmini Beklentisel Tepki (PAA) adı verilir.
Önsezi araştırmaları multidisipliner yönü özellikle bilinç üzerine psikoloji ve fizik alanlarında çalışma yapan araştırmacıların dikkatini çekmektedir. Ancak yine de daha önceden bu konuda yapılmış araştırmaların sayısı 30-40 kadardır ve sınırlıdır. Bu çalışmalar, duygu uyandırıcı (korku uyandıran, erotik) görsel veya işitsel uyaranların nötr uyaranlara kıyasla daha anlamlı önsezi etkisi uyandırdığını göstermektedir. Bu sayıya ve ilgiye rağmen, bilgimiz dahilinde hiç kimse Türkiye'de bu olguyu bilimsel yöntemler kullanarak incelememiştir.
Çalışmanın amacı, emosyonel (duygu uyandırıcı) uyaranlardan önce bilinçdışında gerçekleşen, elektrofizyolojik aktivite ile kanıtlanabilen bir önsezi etkisi olup olmadığını araştırmak ve çalışmayı gelişmiş, ileri teknoloji ile geniş bir örneklem üzerinde yürüterek, tahmini beklentisel tepki ve önbiliş araştırmalarına bir katkı sağlamaktır.
Bu çalışmada 103 katılımcı (Erkek: M = 25, SD = 6.8; Kadın: M = 29.6, SD = 9.8) 15 dakika boyunca üç farklı kategoride (nötr, korku uyandıran, erotik) görsel uyarana maruz kalmıştır. Bilinçdışı fizyolojik tepkileri deri iletkenliği (GSR) ve yüz ifadelerindeki değişiklikler gözlemlenerek analiz edilmiştir. Üç farklı uyaran grubu arasında önsezi tepkisi bakımından istatistiksel olarak anlamlı bir fark olup olmadığı araştırılmıştır. Çalışmamızda kullanılan paradigma, Radin [1997] tarafından oluşturulan paradigmaya sadık kalınarak hazırlanmış, yalnızca küçük değişiklikler uygulanmıştır. Ortalama deri yanıtı ve standart sapma bulguları erotik fotoğraflar için (M=3.90, SD=3.85), korku uyandıran fotoğraflar için (M=3.97, SD=3.88) ve nötr fotoğraflar için (M=3.96, SD=3.88)'dir. Sonuçlar korku uyandırıcı fotoğraflardan önce daha yüksek ortalama GSR değerlerine işaret etmektedir. Yüz kodlama sonuçları ise; Öfke [F (2,57) = 16.8, p<0.01], üzüntü [F (2,57) = 2.98, p=0.05], iğrenme [F (2,57) = 9.58, p<0.01], mutluluk [F (2,57) = 4.79, p=0.012] ve gülümseme [F (2,57) = 6.34, p=0.003] için gruplar arası p<.05 seviyesinde anlamlı fark olduğunu göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: GSR, Önbiliş, Önsezi, Tahmini Beklentisel Tepki, Yüz kodlama
|
|
Recently, several studies have suggested that the human autonomic nervous system evokes physiological responses 3-6 seconds preceding emotional stimuli. These responses which occur unconsciously in the body preceding the emotionally arousing stimulus and manifest themselves precisely in the autonomic nervous system, are referred to as presentiment/ predictive anticipatory activity (PAA).
Presentiment studies are attracting considerable interest due to its multidisciplinary aspect and it has many applications in the field of psychology, cognition, and quantum physics research. Our knowledge of predictive anticipatory activity is largely based on very limited data which involves approximately 30 research studies. These studies suggest that emotionally arousing (fear-inducing, erotic) visual or auditory stimuli evoke more significant predictive anticipatory response than neutral stimuli. Despite this number and interest, no one to the best of our knowledge has studied the phenomenon in Turkey.
The aim of our research is to widen current knowledge of predictive anticipatory activity and precognition research by conducting the study on a wide sample size with developed and advance technology while investigating whether there is an unconscious presentiment effect in terms of electrophysiological activity preceding emotionally arousing stimuli.
In this study, 103 participants (Male: M = 25, SD = 6.8; Female: M = 29.6, SD = 9.8) are exposed to visual stimulus in three different stimulus categories (neutral, fear-inducing, erotic) for 15 mins. Their unconscious physiological reactions are analyzed by observing the changes in the skin (GSR) and facial expressions. It is investigated whether there is a statistically significant difference between the three stimuli groups in terms of the presentiment effect. The paradigm used in our study is in line with a variation used by Radin [1997] with minor modifications. The results indicate higher average GSR values preceding fear-inducing stimulus (Erotic M = 3.90, SD = 3.85), (Fear M = 3.97, SD = 3.88), and (Neutral M = 3.96, SD = 3.88).
Keywords: Facial Coding, GSR, Precognition, Predictive Anticipatory Response, Presentiment |
