Obsessif-Kompulsif Bozukluk (OKB) semptomlarına iliskin son dönem bilissel modeller,yorumlama ve kontrol süreçleriyle ilgili farklı bilissel faktörlere odaklanmaktadır. Diger spesifikolmayan degiskenler gibi, bu faktörler de yatkınlık faktörleri olarak islev gösterebilir. Ancak,çogunlukla, bu faktörler tek baslarına ele alınmıs olup, çogu çalısmada batılı ülkelerdekiörneklemler kullanılmıstır. lgili literatürde, bu yatkınlık faktörlerini birlikte ele alan ve kültürünetkisini inceleyen çalısma sayısı çok azdır. Bu çalısma, OKB semptomlarındaki çesitli yatkınlıkfaktörlerini spesifik olmayanlar, yorumlama ve kontrol grupları altında toplayarak, kapsamlı birbilissel model önermektedir. Arastırmada, OKB semptomlarında yorumlama ve kontrol süreçleriile ilgili üç yeni ölçegin Türkçe'ye uyarlanması, çesitli yatkınlık faktörleri ve OKB semptomlarıarasındaki iliskilerin farklı kültürlerde incelenmesi amaçlanmıstır. lgili on ölçek, Türk veKanadalı üniversite ögrencilerine uygulanmıstır. Analizler, bu üç ölçegin Türk ögrencileri içintatminkar psikometrik özelliklere sahip oldugunu göstermistir. Ayrıca analizler, bazıkültürlerarası benzerlik ve farklılıklara da isaret etmektedir. Nörotisizm, yas, içe-dönüklük,sorumluluk/tehdit algısı, mükemmeliyetçilik/ kesinlik inançları ve olasılık boyutundaki düsüncedavranıskarmasasının her iki örneklemde OKB semptomları ile iliskili oldukları gözlenmistir.Spesifik olmayan, yorumlama ve kontrol grubu faktörleri arasındaki iliskisel bagın, her iki gruptaanlamlı oldugu bulunmustur. Ancak dindarlık, OKB semptomlarında sadece Türk ögrencilerdeanlamlıdır ve bu semptomlara yönelik bazı inanç ve kontrol süreci faktörlerine katkıdabulunmaktadır. Dindarlık farklılıgı analizleri, dindarlıgın sadece Kanadalı Hristiyanlarda, geneldeve ahlak boyutundaki psikolojik düsünce-davranıs karmasası ile iliskili oldugunu göstermistir.Ayrıca, OKB için control yöntemi olarak Türk ögrenciler endiselenmeyi, Kanadalılar ise kendinicezalandırmayı daha çok kullanmaktadır. Bu ortak ve özgül iliskilere dair bulgular ise, din vekültürün özellikleriyle ilgili literatür bulguları ısıgında tartısılmıstır.Anahtar Kelimeler: Obsessif-Kompulsif Bozukluk, Yatkınlık Faktörleri, Bilisler, Bilissel Model,Kültür, Dindarlık
|
The current coginitive models of the Obsessive-Compulsive Disorder (OCD) symptomsfocuses on the different cognitive factors. Like other nonspecific and noncognitive variables,these factors may also function as vulnerability factors. However, they have been mostly studiedseparately and majority of the findings in the literature come from the Western samples.Accordingly, the studies examining these factors together and the impact of the culture in thesestudies are sparse in number. The present study suggested a comprehensive cognitive model forOCD symptoms, including several distal and proximal vulnerability factors. It was aimed toadapt three instruments to examine the interrelationships among the vulnerability factors andOCD symptoms in different cultures. Relevant ten instruments were administered to theuniversity students from Turkey and Canada. The analyses showed that Turkish versions of threeinstruments had satisfactory psychometric properties for Turkish students. These analyses alsorevealed some cross-cultural similarities and differences in these factors and OCD symptoms.Neuroticism, age, introversion, OCD beliefs on responsibility/threat estimation,perfectionism/certainty and thought-action fusion in likelihood dimension were found to beassociated with the OCD symptoms in both Turkish and Canadian samples. The relational pathsbetween non-specific, appraisal and control factors, and OCD symptoms were also significant inboth samples. However, religiousness was only significant factor in OCD symptoms andcontributed to several belief and control factors toward these symptoms, only for Turkishsubjects. The analyses of the religiousness differences indicated that psychological fusion ingeneral and in morality was more related to the religiosity for Canadian Christians. Besides,Turkish students seemed to utilize worry more for OCD symptoms; whereas, Canadianparticipants used self-punishment. These common and unique patterns of the relationships werediscussed within relevant findings about characteristics of the religion and culture.Keywords: Obsessive-Compulsive Disorder, Vulnerability Factors, Cognitions, Cognitive Model,Culture, Religiosity. |