Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
682011		Osmanlı'nın İran seferleri esnasında Diyarbakır (1723-1745) / Diyarbakir during the Ottoman's exploitations to Iran (1723-1745) Yazar:ZEYNEP AKTAŞ Danışman: DR. ÖĞR. ÜYESİ FİLİZ YAŞAR KESKİN Yer Bilgisi: Mersin Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Ana Bilim Dalı Konu:Tarih = History Dizin:Diyarbakır = Diyarbakır ; Osmanlı Devleti = Ottoman State ; Safeviler = Safavids ; Türk-Safevi ilişkileri = Türk-Safevi relations ; Çaldıran Savaşı = Çaldıran War ; İran = Iran	Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2021 124 s.
Osmanlı Devleti'nin önemli kale şehirlerinden biri olan Diyarbakır, eskiçağlardan bu yana varlığını sürdüren kentlerden biridir. Diyarbakır'ın Dicle ve Fırat nehirlerinin arasında bulunması, ikliminin elverişli olması ve konumu itibariyle geçmişte devletlerin elde etmek istediği bölgelerden biri olmuştur. Diyarbakır bölgesini önemli gören ve burası için mücadele eden devletlerin arasında Osmanlı ve Safevi devletleri de vardı. Yavuz Sultan Selim, Safevilere karşı düzenlediği Çaldıran Savaşı sonrasında Diyarbakır'ı hâkimiyetine aldı. Böylece doğu sınırlarındaki mücadeleler için önemli bir üs elde etmiş oldu. Bu çalışmada 18. Yüzyıl ortalarında Osmanlı-İran ilişkilerinin seyri doğrultusunda Diyarbakır'ın rolü ele alınmıştır. Bu nedenle kaynak ve literatür doğrultusunda 1723-45 yıllarında doğu seferleri esnasında Diyarbakır'ın lojistik, askeri desteği ve bulunduğu konumun etkileri incelenmiştir. Bu bakımdan Osmanlı'nın İran coğrafyasındaki tehdidi yok etmek için 1723-1746 yılları arasında düzenlediği doğu seferlerinde Diyarbakır'ın oynadığı rolün ne olduğu tezimizin temel problematiğini oluşturmaktadır. Buna yönelik yaptığımız araştırmalarda Diyarbakır'ın o dönemde karargâh ve ileri ikmal deposu olarak kullanıldığı, devletin diğer bölgelerine iaşe ve askeri yardım desteği sunduğu gözlenmiştir. Tezimizi ortaya koyarken Başbakanlık Osmanlı Arşivindeki çeşitli tasniflerdeki belgelerden ve Diyarbakır şer'iyye sicillerinden faydalandık, mevcut literatürü inceledik. Kaynaklar ve literatür doğrultusunda edindiğimiz bilgilerle, Diyarbakır'ın 1723-1745 yıllarında Osmanlı'nın İran seferleri esnasında üstlendiği rolü anlaşılır bir şekilde ortaya koymaya çalıştık.
Diyarbakır, one of the important fortress cities of the Ottoman Empire, is the cities that have existed since the ancient times. Due to Diyarbakır's location between the Tigris (Dicle) and Euphrates (Fırat) rivers and its climate, it was one of the regions that states decisively wanted to capture in the past. Among the states that considered the Diyarbakır region important and fought for this place were the Ottoman and Safavid States. Sultan Selim I, took Diyarbakır under his rule after the Çaldıran War against the Safavids. In this way, it gained an important base for struggles on the eastern borders. In this study, the role of Diyarbakır in line with the course of Ottoman-Iranian relations in the mid-18th century was discussed. For this reason, according to the sources and literature, the logistics, military support of Diyarbakır and the effects of its position were examined during the eastern expeditions in 1723-45. In this regard, what role Diyarbakır played in the eastern expeditions organized by the Ottoman Empire between 1723 and 1746 to eliminate the threat in the Iranian geography is the main problematic of our thesis. In our research on this, it was observed that Diyarbakır was used as a military quarters and forward supply depot at that time and provided food supply (iaşe) and military assistance to the other parts of the state. While working on our thesis, we benefited from the documents in the various classifications in Presidency Ottoman Archives and the Diyarbakır sharia records (şer'iye sicilleri), and examined the existing literature. With the information obtained in accordance with the sources and literature, we tried to reveal the role of Diyarbakır in an understandable way during the Ottoman expeditions to Iran in 1723-1745.