Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
160050		Türk kaynaklarında Maninin öğretisi / Mani's doctrine in sources of Turk Yazar:ZEKİNE ÖZERTURAL Danışman: PROF. DR. MUSTAFA CANPOLAT Yer Bilgisi: Ankara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı / Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı Konu:Türk Dili ve Edebiyatı = Turkish Language and Literature Dizin:	Onaylandı Doktora Türkçe 2005 364 s.
Mani'nin İran'da kurduğu bir din olan Maniheizm'in yayıldığı dönemde Bögü Kağan'ın Maniheizmi Uygur Bozkır Kağanlığı'nın devlet dini yapmasından sonra, bu dinin etkisiyle Maniheist Uygur metinleri ortaya çıkmıştır. Bu metinler genellikle Süryani alfabesinin benzeri olan Maniheist Alfabe ve Sogd yazısından geliştirilen Uygur Alfabesi olmak üzere iki alfabe ile yazılmışlardır. Eski Uygur medeniyetinden günümüze kalan bu eserler, Le Coq'tan bu yana ilk kez bu çalışmada Orta Asya Maniheizmi ve Eski Uygurcadaki görünüşü, bu metinlerin Orta İran ve Sogd Maniheist metinleri ile ilişkileri bağlamında yeni bir bakış açısıyla incelenmiştir. Ancak bu şekilde Orta Asya Maniheizmi 'nin niteliği, Eski Uygur kaynaklarına göre Maniheizm ve bu döneme ait metinlerin özellikleri hakkında somut yargılar ortaya konabilirdi. Bu çalışma, Le Coq'un yayımladığı Manichaica'nın I. kitabında yer alan metinlerle, yine aslında I. kitaba ait olan ama Le Coq'un III. kitapta yayımladığı dört metinden oluşmaktadır. Çalışmanın "Giriş" adını verdiğimiz I. bölümünde Orta Asya Maniheizmi ile ilgili Araştırmaların Tarihçesi, Eski Türkçedeki Biçimiyle Maniheizm, Sogdlar ve Uygurların ilişkilerini gösteren Tarihsel Özet ve Sogdcanın Uygurcadaki Etkisi, Maniheist Yazı ile Uygur Yazısı arasında Karşılaştırma ve Yeniden Yayımlanan Metinler ve Metinlerin Türleri 'nde Metinlerin Seçimi ve Metin Türleri (Mitoloji Metinleri, Vaaz Metinleri, Dua Metinleri, Hikaye Metinleri) başlıklarına yer verilmiştir. II. bölümde çalışmayı oluşturan "Metinler", metin türlerine göre dört ana başlık altında ele alınmıştır. Bu bölümde yer alan metinlerin her biri İçerik, Çalışmaların Tarihçesi, Yazı ve Yazım Kuralları açısından incelenmiş, Metinlerin Transkripsiyonu ve Transliterasyonu verildikten sonra Uygurca metnin Türkiye Türkçesine çevirisi ve metnin açıklamalarına yer verilmiştir. III. bölümde metnin İndeksi (Sözlüğü) bulunmaktadır. Bu bölümde metinde geçen sözcüklerin anlamlan ve satir numaralan verilmiştir. Bazı sözcükler kullanıldığı ikilemelerle birlikte alınmış, bazı sözcüklerin de kökeni ile ilgili bilgilere değinilmiştir.315 IV. bölümde ise çalışmanın bibliyografyasına yer verilmiştir. Bibliyografya, birincil ve ikincil bibliyografya olmak üzere iki bölümde verilmiştir. Bibliyografya olarak adlandırdığımız birincil bibliyografyada çalışmanın ana kaynaklan, yani alıntı yapılan, tezlerimizi destekleyen, konuyla ilgili görüşlerin ve bilgilerin bulunduğu birincil başvuru kaynaklan verilmiş, ikincil bibliyografyada ise direkt olarak değil, kanıt göstermek için ikincil başvuru kaynağı olarak kullandığımız kaynaklar verilmiştir. Bibliyografyayı Sonuç, Özet ve İngilizce Özet takip etmektedir. Eklerini. Bölümde T II D 176 = MIK III 201 numaralı metnin Ritter'in İlahi- name adlı eserinde yer alan Farsça versiyonu ve Farsça metnin Türkçe çevirisi bulunmaktadır. II. bölümde Uygurlarda kâtipleri gösteren fotoğraflar, III. bölümde Uygurların ve Sogdların yaşadığı bölgeleri gösteren haritalar yer almaktadır. IV. bölümde verilen metinlerin tıpkıbasımlarının fotokopileri ile çalışma sona ermiştir.
In the spreading of Manichaeism as a religion which Mani set up in Iran, Bögü Khan announced that Manichaeism would be the goverment religion of Uighur Steppe Khanate after that some Manichaeist Uighur texts appeared. These texts were written with Manichaeist letters which resembling Nestorians alphabet and also with Uighur alphabet which were resourced from Sogd writings. Since Le Coq, these ancient Uighur Texts, which are now available, have been studied in this study for the first time with the aspect of Manichaeism of Middle Asia and the Ancient Uighur language. Their relationship with Middle Iranian and Sogdian Manichaean texts are studied here because only by this way some concrete results can be obtained about the features of Manichaeism in Middle Asia, about Manichaeism jJ according to ancient-Uyghur sources and the features of texts in that time. This study consist of text which were published in Manichaica's first Book by Le Coq and four texts which were published in Book III. In Part I, named introduction, titles like History of studies about Manichaeism in Middle Asia, The Form of Manichaeism in Ancient Turkish, Summary of historical relationship between The Sogd and The Uighurs, The effectiveness of Sogd language on Uighur language, A Comparison between Manichaeist writing and Uighur writing, Republished Texts, Election of Texts in the texts Sorts and Texts Sorts (Mythology Texts, Sermon Texts, Prayer Texts, Story Texts) were situated. In Part II, the texts which are studied in this study were sorted in four main titles according to their types. All these texts were examined with aspect of their contents, history, writing and spelling rules. After their transcriptions and transliterations had been presented, The Turkish translation of Uighur texts nd explanation of it were presented. In Part III, reders can find the index of texts. In this section the words meaning, which found in the texts, and line numbers were given. Some words were put together with repetition of a word, some words were explaned with their origins.317 In Part IV, this study's bibliography was divided into two chapters as a primary and secondary bibliography. Main sources like the books from which some parts taken that support this thesis, views and information related with our study were named primary bibliography. In secondary bibliography, the sources, but not direct, which only used to show as an evidence were given. Result part, Abstract and English Abstract follow Bibliography. In Part I of Appendix, the Persian version of the text T II D 176 = MIK III 201, which taken from Putter's Ilahi-name, and Turkish translation of the Persian version can be seen. In section II. photographs of Uighur clerks, in section III, maps of lands on which The Uighurs and the Sogds lived were placed. With part rv, copies of the given texts' facsimiles this study ends.