Tez No	İndirme	Tez Künye	Durumu
697084		Emir Nogay ve Deşt-i Kıpçak'ta hâkimiyet mücadelesi / Amir Nogai and struggle for domination in Desth-i Qipchag Yazar:SELİM ÇOLAK Danışman: DOÇ. DR. DİNÇER KOÇ Yer Bilgisi: İstanbul Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Ana Bilim Dalı / Genel Türk Tarihi Bilim Dalı Konu:Tarih = History Dizin:Altın-Orda Devleti = Altın-Orda Khanate ; Balkanlar = Balkans ; Deşt-i Kıpçak = Deşt-i Kıpçak ; Emir Nogay = Amir Nogai ; Rusya = Russia	Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2021 307 s.
Doğudan batıya yapılan göçler sonucunda Deşt-i Kıpçak'ta kurulan son büyük devlet Cuci Ulusu veya bilinen ismiyle Altın Orda Devleti'dir. Bu devletin tarihinin çeşitli dönemlerinde öne çıkan bazı emirler elde ettikleri güçle birlikte hanlardan dahi üstün konuma ulaşmışlardır. Bu emirlerden ilki devletin kuruluş safhasında karşımıza çıkan Nogay'dır. Cengiz Han'ın soyundan gelmesinden ötürü hanedanla arasında yakın bağlar olan Nogay'ın ismi ilk olarak Berke Han döneminde Hülâgû ile yapılan savaşlarda karşımıza çıkmaktadır. Mengü Timur döneminde İlhanlılarla barış yapılmasının ardından batıya gönderilen Nogay, Sakçı şehrini gayri resmi başkenti ilan ederek ulusun batısında faaliyet göstermeye başlamıştır. Adı geçen han zamanında nüfuzunu artırmaya başlayan Nogay, Tuda Mengü ve Tula Buka Han dönemlerinde ise kendi menfaatine göre hareket etmeye başlamıştır. Tokta Han döneminde zirveye ulaşan bu yükseliş dönemi, 1295 yılı civarında kendi adına para bastırmasıyla sona ermiştir. Bu hareketiyle Tokta Han'ın tepkisini çeken Nogay, her ne kadar han ile yaptığı ilk savaşı kazansa da Kukanlık sahasında gerçekleşen ikinci karşılaşmada savaşla birlikte hayatını da kaybetmiştir. Kırk yılı aşkın kariyeri bu şekilde sonlanan Nogay, ulus dâhilindeki neredeyse tüm olayların içerisinde yer almıştır. Dolayısıyla Nogay'ın hayatına dair bir çalışma, aynı zamanda XIII. yy. Cuci Ulusu tarihine alternatif bir bakış açısını da beraberinde getirmektedir.
As a result of the migration from east to west, the last great state was established in Desht-i Qipchaq is Ulus of Jochi or the Golden Horde as it is known. Some amirs, who came to the fore in various period of the history of this state reached a superior position even than the khans with the power they gained. The first of these amirs is Nogai, who appeared in the foundation period of the state. The name of Nogai, who has close ties with the dynasty due to his descent from Genghis Khan, first appears at the battles with Hulagu during the reign of Berke Khan. Nogai, who was sent to the west after peace that was made with the Ilkhanates during the reign of Mengü Temür, he declared the city of Sakchi as the unofficial capital and began to be active in the west of the state. During the periods of Töde Mengü and Tula Buka Khans, Nogai started to increase his influence and to behave according to his own benefits. This rising period which reached its peak during the time of Tokhta Khan, ended with the minted coin in his name around 1295. This act sharply disrupted the friendly relations between Nogai and the khan. As a result, Nogai won the first war between the two sides but lost his life at the second war in Kukanlık area. Nogai, whose career lasted for more than forty years ended in this way, took part in almost all events within the state. So, a study of the Nogai's life also brings an alternative perspective to the 13th centuries history of Ulus of Jochi.